Banghay Aralain sa Filipino: Conative, informative, at labeling na gamit ng wikaRacquelia dabs
油
Wika ang midyun na ginagamit natin sa komunikasyon. Ito ang ating instrument sa paghahatiran at palitan ng reaksiyon ng mga nag-uusap. Gayun pa man, ito ay may kagamitan. Tatlo na rito any ang mga sumusunod:
1.
Conative ang tawag sa wikang ginagamit upang makapaghimok at makapag-impluwensiya sa pamamaraan ng pag-utos.
Halimbawa:
1. Magtulungan tayo para sa pag-unlad n gating bayan.
2. Bawal umihi dito!
2.
Informative ang tawag sa wikang ginagamit upang magbigay impormasyon.
Halimbawa:
1. Ang Pilipinas ay na sa Asya.
2. Si Jose Rizal ay ang pambasang bayani ng Pilipinas.
3.
Labeling ang tawag sa wikang ginagamit upang mabigay ng pangalan o bansag sa isang tao o bagay.
Halimbawa:
1. Noypi
2. Kathniel
3. Asias Song Bird
Ang wikang bilang midyun na ginagamnit sa komunikasyon ay may tatlong pangunahin na gamit. Ito ang conative na tumutukoy sa wikang ginamit na upang makahikayat o maka-impluwensiya sap autos na pamamaraa. Informative, tumutukoy sa wikang ginamit upang makapagbiagy impormasyon. At ang labeling, wikang ginagamit upang magbigay pangalan o bansag. Gayun pa man sa ating kalayaan na gumamit ng wika, huwag pa rin natin itong abusuhin. Tiyaking sa bawat conative na ating ginagamit ay hindi ito nakakapang insulto, totoong impormasyon na man kung ito ay gagamitin natin bilang informative, at iwasan din natin ang paggagagmit ng mga hind kayaayang bansag na nakkakinsulto.
Pamantayang Pangnilalaman
Naipamamalas ng mag-aaral ng pag-unawa sa mga akdang pampanitikang lumaganap sa Panahon ng Amerikano, Komonwelt at sa Kasalukuyan
B. Pamantayan sa Pagganap
Naisusulat ang sariling tula sa alinmang anyong tinalakay tungkol sa pag-ibig sa tao, bayan o kalikasan
(F8PB-IIc-d-25)
C.Mga Kasanayan sa Pagkatuto:
Naibibigay ang opinyon at katuwiran tungkol sa paksa ng balagtasan
(F8PU-IIc-d-25)
Naipaliliwanag ang papel na ginagampanan ng bawat kalahok sa napanood na balagtasan
(F8PD-IIc-d-24)
Naipakikita ang kasanayan sa pagsulat ng isang tiyak na uri ng paglalahad na may pagsang-ayon at pagsalungat
(F8PU-IIc-d-25)
Pamantayan sa loob at oras ng talakayan sa klase:
Makinig habang ang guro ay nagsasagawa ng talakayan.
Makilahok at makibahagi sa mga gawain .
Itaas ang kamay kung may nais na itanong o ibahagi sa klase/ talakayan.
Panatilihin ang pagsusuot ng face mask at magkaroon ng social distancing.
Sa pamamagitan ng Estratehiyang KWL, tukuyin kung anu-ano ang mga bagay o kaisipang alam na at nais malaman at sa pagtatapos ng araling ito, isusulat niyo naman kung anu-ano ang inyong natutunan tungkol sa Balagtasan.
Ang pagsulat ng reaksyong papel ay bahagi na ng mga gawain ng mga mag- aaral, sapagkat ito ay isang mabisang gawain sa paglinang ng kanilang kakayahang magsuri ng anumang materyales gaya ng teksto, pelikula, programang pantelebisyon, at dulang pantanghalan.
Pamantayang Pangnilalaman
Naipamamalas ng mag-aaral ng pag-unawa sa mga akdang pampanitikang lumaganap sa Panahon ng Amerikano, Komonwelt at sa Kasalukuyan
B. Pamantayan sa Pagganap
Naisusulat ang sariling tula sa alinmang anyong tinalakay tungkol sa pag-ibig sa tao, bayan o kalikasan
(F8PB-IIc-d-25)
C.Mga Kasanayan sa Pagkatuto:
Naibibigay ang opinyon at katuwiran tungkol sa paksa ng balagtasan
(F8PU-IIc-d-25)
Naipaliliwanag ang papel na ginagampanan ng bawat kalahok sa napanood na balagtasan
(F8PD-IIc-d-24)
Naipakikita ang kasanayan sa pagsulat ng isang tiyak na uri ng paglalahad na may pagsang-ayon at pagsalungat
(F8PU-IIc-d-25)
Pamantayan sa loob at oras ng talakayan sa klase:
Makinig habang ang guro ay nagsasagawa ng talakayan.
Makilahok at makibahagi sa mga gawain .
Itaas ang kamay kung may nais na itanong o ibahagi sa klase/ talakayan.
Panatilihin ang pagsusuot ng face mask at magkaroon ng social distancing.
Sa pamamagitan ng Estratehiyang KWL, tukuyin kung anu-ano ang mga bagay o kaisipang alam na at nais malaman at sa pagtatapos ng araling ito, isusulat niyo naman kung anu-ano ang inyong natutunan tungkol sa Balagtasan.
Ang pagsulat ng reaksyong papel ay bahagi na ng mga gawain ng mga mag- aaral, sapagkat ito ay isang mabisang gawain sa paglinang ng kanilang kakayahang magsuri ng anumang materyales gaya ng teksto, pelikula, programang pantelebisyon, at dulang pantanghalan.
Filipinos (Tagalog: Mga Pilipino)[50] are citizens or people identified with the country of the Philippines. The majority of Filipinos today come from various Austronesian ethnolinguistic groups, all typically speaking either Filipino, English, and/or other Philippine languages. Currently, there are more than 185 ethnolinguistic groups in the Philippines; each with its own language, identity, culture, and history.
Names
See also: Name of the Philippines
The name Filipino, as a demonym, was derived from the term Las Islas Filipinas ("the Philippine Islands"),[51] the name given to the archipelago in 1543 by the Spanish explorer and Dominican priest Ruy L坦pez de Villalobos, in honor of Philip II of Spain (Spanish: Felipe II).[52] During the Spanish colonial period, natives of the Philippine islands were usually known by the generic terms chino ("Chino") [53] [54] or indigenta ("indigents").[55] However, during the early Spanish colonial period the term Filipinos or Philipinos was sometimes used by Spanish writers to distinguish the indio chino natives of the Philippine archipelago from the indios of the Spanish colonies in the Americas, which were free people and legally barred from being used as slaves, unlike Filipinos. [56] [57] [52] The term Indio Filipino appears as a term of self-identification beginning in the 18th century.[52]
In 1955, Agnes Newton Keith wrote that a 19th century edict prohibited the use of the word "Filipino" to refer to indios. This reflected popular belief, although no such edict has been found.[52] The idea that the term Filipino was not used to refer to indios until the 19th century has also been mentioned by historians such as Salah Jubair[58] and Renato Constantino.[59] However, in a 1994 publication the historian William Henry Scott identified instances in Spanish writing where "Filipino" did refer to "indio" natives.[60] Instances of such usage include the Relaci坦n de las Islas Filipinas (1604) of Pedro Chirino, in which he wrote chapters entitled "Of the civilities, terms of courtesy, and good breeding among the Filipinos" (Chapter XVI), "Of the Letters of the Filipinos" (Chapter XVII), "Concerning the false heathen religion, idolatries, and superstitions of the Filipinos" (Chapter XXI), "Of marriages, dowries, and divorces among the Filipinos" (Chapter XXX),[61] while also using the term "Filipino" to refer unequivocally to the non-Spaniard natives of the archipelago like in the following sentence:
The first and last concern of the Filipinos in cases of sickness was, as we have stated, to offer some sacrifice to their anitos or diwatas, which were their gods.[62]
Pedro Chirino, Relaci坦n de las Islas Filipinas
In the Cr坦nicas (1738) of Juan Francisco de San Antonio, the author devoted a chapter to "The Letters, languages and politeness of the Philippinos", while Francisco Antol鱈n argued in 1789 that "the ancient wealth of the Philippinos is much like that which the Igorots have at present".[52] These
This document appears to be a lesson plan for a Filipino class discussing documentaries. It includes learning objectives, instructions for activities like watching a documentary and answering questions, and templates for presenting on social issues seen in documentaries. Key terms discussed include elements of documentaries like plot sequence, cinematography, sound and music. Students are asked to identify and analyze social problems portrayed in films.
The document appears to be a program for a school socialization event at Danipas National High School. It includes an opening prayer and songs, runway walks by different grades, games hosted by student groups, dinner, and dance socials. It also includes blank certificate templates that will be awarded for accomplishments like being an active student officer or best dressed. The event will take place on September 22, 2023 at Danipas National High School in Bislig City, Surigao del Sur.
Edukasyon Sa Pagpapakatao seksuwalidad pt 1.pptxDanethGutierrez
油
Ito ay isang presentasyon tungkol sa kawalan ng pag galang sa sekswalidad ng tao. Sa kasalukuyang lipunan, isa sa mga mahahalagang usaping panlipunan ay ang kawalan ng paggalang sa sekswalidad ng isang tao. Ang sekswalidad ay isang aspeto ng ating pagkatao na sumasaklaw sa ating pagkakakilanlan bilang lalaki, babae, o ibang kasarian, pati na rin sa ating oryentasyong sekswal at pagpapahayag ng ating sekswal na identidad. Gayunpaman, sa kabila ng kahalagahan nito, patuloy pa ring nararanasan ng maraming indibidwal ang diskriminasyon, pang-aabuso, at hindi makatarungang pagtrato dahil sa kanilang sekswalidad. Mga Anyo ng Kawalan ng Paggalang sa Sekswalidad
Diskriminasyon sa Kasarian at Sekswal na Oryentasyon
Isa sa mga pinaka-karaniwang anyo ng kawalan ng paggalang sa sekswalidad ay ang diskriminasyon laban sa mga LGBTQ+ (lesbian, gay, bisexual, transgender, queer, at iba pa). Maraming indibidwal ang nakakaranas ng pangmamaliit, paglayo ng pamilya, kawalan ng oportunidad sa trabaho, at maging pang-aapi sa paaralan o lugar ng trabaho dahil lamang sa kanilang sekswal na pagkakakilanlan.
Panggagahasa at Sekswal na Pang-aabuso
Ang sekswal na pang-aabuso ay isang marahas at hindi makatarungang anyo ng kawalan ng respeto sa sekswalidad ng isang tao. Kabilang dito ang panggagahasa, sapilitang pakikipagtalik, at iba pang uri ng sekswal na karahasan. Ang mga biktima nito ay madalas na pinapatahimik ng takot, stigma, at kakulangan ng suporta mula sa lipunan.
Catcalling at Sekswal na Panliligalig
Ang pambabastos sa lansangan o catcalling ay isang halimbawa ng kawalan ng respeto sa sekswalidad ng isang tao. Karaniwang biktima nito ay mga kababaihan, bagaman may mga kalalakihan ding nakakaranas nito. Ang sekswal na panliligalig ay nagdudulot ng matinding takot at kawalan ng seguridad sa mga biktima.
Sapilitang Pamantayan ng Pagpapakita ng Sekswalidad
Sa maraming kultura, may mga inaasahang pamantayan sa kung paano dapat ipahayag ng isang tao ang kanyang sekswalidad. Halimbawa, may mga babae na pinipilit na maging mahinhin at hindi dapat masyadong lantad sa kanilang sekswalidad, samantalang may mga lalaki naman na inaasahang maging agresibo o dominante. Ang ganitong mga pananaw ay nagpapalakas ng hindi pantay na pagtrato sa kasarian.
Paggamit ng Sekswalidad para sa Pagsasamantala
Sa media at industriya ng aliwan, madalas ginagamit ang sekswalidad ng mga tao, lalo na ng kababaihan, upang makabenta ng produkto o makakuha ng atensyon. May mga tao rin na napipilitang pumasok sa prostitusyon o pang-aabuso dahil sa kahirapan at kawalan ng pagpipilian. Ito ay isang malinaw na manipestasyon ng kawalan ng paggalang sa sekswalidad.
Epekto ng Kawalan ng Paggalang sa Sekswalidad
Ang kawalan ng respeto sa sekswalidad ng isang tao ay may malalim at pangmatagalang epekto hindi lamang sa indibidwal na biktima kundi pati na rin sa buong lipunan. Ang ilan sa mga pangunahing epekto ay ang mga sumusunod:
Ang kawalan ng paggalang sa sekswalidad ay isang seryosong suliranin na
3. Ang Tayutay ay isang paglayo sa
karaniwang kayarian ng wika upang
makapagbigay ng sariwa, naiiba at
kasiya-siyang pagpapahayag at
pagbibigay katuturan sa tulong ng
paghahambing ng dalawang bagay na
magkaiba ngunit napagtutulad sa isat
isa -Ongoco (Plorante at Laura1988:46)
4. Ang tayutay ay hindi mabulaklak na
paggamit ng wika kundi masining na
pagpapahayag . Ongoco
Kung ang panulaan ay hitik sa mga
tayutay, kakailanganin ng isang
baguhang tagapagsalin o ng isang
nagbabalak magsalin na magkaroon ng
mga batayang kaalaman sa partikular na
aspetong ito ng wika.
5. Sa simpleng
pagpapakahulugan, ang
tayutay ay isang anyo ng
paglalarawan na kaiba sa
karaniwang paraan ng
pananalita; maaaring
patalinghaga na hindi literal
ang kahulugan ng mga
salita.
Tayutay
7. Dapat isalin ang
diwa ng salita sa
payak na
kahulugan.
01
Ang wikang isinasalin
(W1) na matayutay ay
magiging payak sa wikang
pinagsasalinan (W2).
Halimbawa:
The Philippines elected
national officials in 1998.
Salin: Ang mga
mamamayang Pilipino ay
naghalal ng pambansang
pamunuan noong 1998.
8. Kailangang
panatilihin ang
orihinal na salita at
dagdagan ng
kahulugan upang
pasidhiin ang
damdamin.
02
Nangyayari ito kadalasan
sa panulaan.
Halimbawa:
He drank 3 bottles.
Salin: Uminom siya ng
tatlong boteng serbesa.
9. Dapat tumbasan ng
kapwa matayutay o
idyomatikong
pananalita ang
isinasalin.
03
Ang matayutay na wikang
isinasalin (W1) ay
tinutumbasan din ng
matayutay na wikang
pinagsasalinan (W2).
Halimbawa:
Dont hurt his good name.
Salin: Huwag mong sirain
ang maganda niyang
pangalan.
11. Simile /
Pagtutula
d
1
Isa itong payak na
paghahambing, pagtutulad at
paglilipat sa ilang bagay, tao,
hayop o ideya. Sa pagtutulad ng
dalawang bagay, tao, hayop o
ideya, ginagamit ang mga salita
at pariralang gaya ng parang,
paran, gaya ng, tulad ng, wangis
ng o kawangis, gaya ng animoy,
tila.
Halimbawa:
Cheeks like roses
Salin: Mga pisnging tulad ng
rosas
Women are changeable as the
weather
Salin: Ang mga babae ay
pabago-bago tulad ng
panahon.
12. Metapora /
Pagwawang
is
2
Naghahambing din tulad ng
pagtutulad subalit ang
hambingan ay tiyak o tuwiran
at hindi gumagamit ng mga
salitang nabanggit sa
pagtutulad o simile.
Halimbawa:
Mantle of darkness
Salin: lambong ng kadiliman
Your life is an open book to
me
Salin: Ang buhay mo ay isang
bukas na aklat sa akin.
13. Metonimya /
Pagpapalit-
tawag
3
to ay isang uri ng tayutay kung
saan ang tawag sa isang
bagay ay ipinapalit o inihahalili
bilang talinhagang pantawag
sa isang bagay na
ipinahihiwatig.
Meto salitang griyego
change
Onym name
Halimbawa:
The DECS suspended the
teachers who went on strike
Salin: Sinuspindi ng DECS
ang mga nagwewelgang mga
guro
Ang talagang sumuspindi sa
mga gurong nagwelga ay si Dr.
Carino, kalihim ng DECS. Ang
DECS ay sagisag na ipinalit sa
kalihim na si Dr. Carino
14. Sinekdoke
4
Ito ay isang uri ng Tayutay na
tumutukoy sa relasyon ng
bahagi at kabuuan (part
whole) na kung saan ang
bahagi ay kumakatawan sa
kabuuan o kabaligtaran nito.
Halimbawa:
The Government reintroduced
the electric chair.
Salin: Ibinalik ng pamahalaan
ang silya elektrika
15. Hyperbole /
Pagmamalabi
s
5
Ayon kay Webster,
Exaggeration for effect, not to be
taken literally. Sa ibang salita,
ang hyperbole ay isang
eksaheradong pahayag na
sinasadyang gamitin ng
nagsasalita o sumusulat upang
mapag-ibayo ang katindihan o
epekto ng diwa o mensaheng
kanyang ibig ipahatid.
Halimbawa:
He's running faster than the wind.
Salin: Tumakbo siya nang mas
mabilis kaysa sa hangin.
This bag weighs a ton.
Salin: Ang bag na ito ay may bigat
na isang tonelada.
Sa pagsasalin ng Hyperbole,
dapat mapanatili sa salin ang
eksaheradong bisa ng
mensaheng ibig ikintal ng awtor
sa isip ng mambabasa.
16. Eupemismo
/
Paglumana
y
6
Itoy paggamit ng
matalinghagang salita o
pahayag bilang pamalit sa
isang salita o pahayag na
nakakasakit ng damdamin o
malaswang pakinggan.
Halimbawa:
He has passed away
Salin: Siya ay sumakabilang
buhay
She is between jobs
Salin: Siya ay walang trabaho
sa kasalukuyan
17. Personipikasyo
n
7
Itoy matatawag ding
padiwangtao, ayon sa ibang
awtor. Nagbibigay-buhay o
nagbibigay-katauhan ito sa
mga bagay na walang buhay;
sa ibang salita, inililipat ang
katangian ng tao sa mga
karaniwang bagay.
Halimbawa:
Answer the phone
Salin: Sagutin ang telepono.
My alarm clock yells at me to
get out of bed every morning.
Salin: Ang aking despertador
ay humihiyaw sa akin tuwing
umaga upang bumangon na
ako sa aking higaan.
18. Panawagan /
Pagtawag /
Apostrope
8
Kahawig din ito ng
personipikasyon dito, ang mga
bagay na walang buhay ay
waring may buhay at
kinakausap
Halimbawa:
Oh, rose, how sweet you smell
and how bright you look!
Salin: Oh, Rose, kay bango ng
iyong amoy at ang ningning
mong pagmasdan!
Car, please get me to work
today!
Salin: Pakiusap, aking awto
ihatid mo ako sa trabaho ko
ngayon.
19. Ironiya /
Pag-uyam
9
Ito ay nagpapahayag ng
kabalintunaan, ng
pangungutya, panunuya o
pang-uuyam sa pamamagitan
ng mga salita o pahayag na
kapag kinuha ang paimbabaw
na kahulugan ay waring
pamumuri sa tinutukoy. Sa
ibang salita, kabaliktaran ang
kahulugan ng sinasabi.
Halimbawa:
A police station being
burglarized
Salin: Ang istasyon ng pulis ay
ninakawan.
A t-shirt with a Buy American
logo that is made in China
Salin: Ang damit na may
logong Buy American ay
gawa sa bansang China.
20. Paradoks
10
Isang paraan ng
pagpapahayag na sa biglang-
isip ay waring taliwas sa
katotohanan o sa sentido
komun, ngunit kapag sinuring
mabuti ay malilirip na mayroon
palang matatag na batayan.
Halimbawa:
This is the beginning of the
end.
Salin: Ito ang simula ng
katapusan
Here are the rules: Ignore all
rules.
Salin: Ito ang patakaran:
huwag pansinin ang lahat ng
patakaran.
21. Oksimoron
11
Paghahalo ng dalawang
salitang magkasalungat na
nagiging katanggap-tanggap
sa nakaririnig o nakababasa.
Halimbawa:
Same difference
Salin: Parehong magkaiba
Living dead
Salin: Buhat na patay
22. Onomatopey
a
12
Paggamit ng salitang kahawig
o katunog ng nginangalanan.
Kung ano ang tunog ay siyang
kahulugan.
Halimbawa:
The buzzing bee flew away.
Salin: Ang umuugong na
bubuyog ay lumilipad palayo
The books fell on the table with
a loud thump.
Salin: Ang librong nahulog sa
lamesa ay may malakas na
kalabog.
23. Idyomatikong
Pagsasalin
Sa idyomatikong
pagsasalin, mensahe, diwa o
kahulugan ng orihinal na teksto
ang isinasalin. Hindi nakatali sa
anyo, ayos o estruktura ng
isinasalin bagkus iniaangkop ang
bagong teksto sa normal at
natural na anyo ng
pinagsasalinan.
Halimbawa:
Orihinal: Still wet behind the
ears.
Salin: May gatas ka pa sa labi.
24. Ano ang
Idyoma?
Ang isang sawikain o
idyoma ay isang pagpapahayag
na ang kahulugan ay hindi
komposisyunalsa ibang salita,
hindi binubuo ng tumpak na
kahulugan ang mga
kanya-kanyang salita na nabuo;
ito ay di-tuwirang pagbibigay
kahulugan at pagpapakita
ng kaisipan at kaugalian ng isang
lugar.
25. Halimbawa ng
mga Idyoma maitim ang budhi tuso
kapilas ng buhay asawa
bahag ang buntot duwag
balat-sibuyasmabilis masaktan
kusang-palo sariling sipag
usad pagong mabagal kumilos
itaga sa bato ilagay sa isip
May bulsa sa balat kuripot
ibaon sa hukay kalimutan
pagsunog sa kilay pag-aaral
ng mabuti
nakalutang sa ulap sobrang
saya
ilaw ng tahanan ina
haligi ng tahanan ama
bukas ang palad matulungin
taingang kawali nagbibingi-
bingihan
buwayang lubog taksil sa
kapwa
malaki ang ulo mayabang
pantay na ang mga paa patay
na
26. 1. May Literal na Katapat
Old maid (matandang
dalaga)
Sand castle (kastilyong
buhangin)
2. May Panapat na Idyoma
Piece of cake (sisiw)
No word of honor (walang
isang salita; walang
paninindigan sa salita)
Gabay sa Pagsalin ng
Idyoma
3. Walang Panapat na Kayang
Ibigay ng Kahulugan
Barking up the wrong tree
(pagtuturo sa maling tao)
Once in a blue moon
(bihira mangyari)
4. Pariralang Pandiwa at Pang-
ukol
Run away (tumakas)
Run after (habulin)
Run over (masagasaan)
Run into (magkasalubong)
27. Panuto: Isalin ang mga
sumusunod na tayutay.
1. bring home the bacon
2. lend me your ears
3. bossom friends
4. fruit of his loins
5. From a distance, the
road in the mountain is a
snake/like a snake.
Gawain!
28. Panuto: Isalin ang mga
sumusunod na tayutay.
1. bring home the bacon
iuwi ang tagumpay
2. lend me your ears -
manainga kayo, pakinggan
niyo ako o makinig tayo (sa
akin)
3. bossom friends
magkaibang matalik
Gawain!
4. fruit of his loins
kanyang inapo/lahi
5. From a distance, the road in
the mountain is a snake/like
a snake.
Mula sa malayo, ang kalsada
sa bundok ay isangahas/
parang ahas. Liku-liko.
Mula sa malayo, ang kalsada
sa bundok ay liku-likong
parang ahas.