More Related Content
What's hot (20)
Similar to RỐI LOẠN TỰ KỶ (20)
More from SoM (20)
RỐI LOẠN TỰ KỶ
- 1. RỐI LOẠN TỰ KỶ ThS. BS Phạm Minh Triết TRƯỞNG KHOA TÂM LÝ – BV NHI ĐỒNG 1 Email: phamminhtriet@yahoo.com
- 2. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 2 NỘI DUNG 1. Con tôi có bị rối loạn tự kỷ không? 2. Nếu có, con tôi bị nặng không? 3. Phải làm xét nghiệm gì để biết nguyên nhân của rối loạn tự kỷ? 4. Làm thế nào để giúp con tôi trở lại bình thường?
- 3. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 3 Con tôi có bị rối loạn tự kỷ không? Phải đánh giá! • Đánh giá cái gì? – Tương tác xã hội – Giao tiếp bằng lời và không lời – Hành vi, sở thích, hoạt động rập khuôn, lặp đi lặp lại
- 4. Suy giảm trong tương tác xã hội Suy giảm trong giao tiếp Hành vi rập khuôn, lập lại - Không hoặc tiếp xúc mắt kém. - Sống trong thế giới riêng - Không tương tác với bạn - Không chia sẻ hoặc trao đổi qua lại - Không nhận ra mặt người - Đối xử với mọi người giống như đồ vật - Cười vô cớ - Chậm nói - Nói lập lại, nói lập tức và chậm - Hành động giống như bị điếc - Không chỉ ngón trỏ để yêu cầu (chú ý liên kết) - Thoái lùi ngôn ngữ (18–24 tháng) - Dùng đại từ nhân xưng người khác để thay thế bản thân - Đảo đại từ - Học vẹt rất tốt - Yếu về ngôn ngữ thực tế - Không chơi giả bộ - Không có ý định giao tiếp/ ít giận dữ khi không giao tiếp được - Vọc nước - Xếp đồ chơi theo hàng thẳng - Bảo thủ về sự giống nhau - Kiểu rập khuôn - Đu đưa người - Thích xoay tròn - Thích quạt xoay - Không dễ thương - Có kỹ năng vượt trội - Sinh hoạt hàng ngày cứng nhắc - Ngữ điệu bất thường - Cực đoan, Vỗ tay - Say mê bộ phận của đồ vật - Không nhạy cảm với cảm giác đau - Hay ngửi đồ vật - Tăng động, Đi nhón chân
- 5. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 5 Tiêu chuẩn chẩn đoán Tính tự kỷ ở trẻ em theo DSM IV: A. Suy giảm chất lượng tương tác xã hội thể hiện ít nhất là 2 trong số những biểu hiện sau: • Giảm rõ rệt sử dụng giao Yếp bằng cử chỉ điệu bộ như giảm giao Yếp bằng mắt, nét mặt thờ ơ, không có cử chỉ điệu bộ phù hợp trong tương tác xã hội. • Thường chơi một mình, không tạo được mối quan hệ với bạn cùng tuổi.
- 6. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 6 Tiêu chuẩn chẩn đoán Tính tự kỷ ở trẻ em theo DSM IV: A. Suy giảm chất lượng tương tác xã hội thể hiện ít nhất là 2 trong số những biểu hiện sau: • Không biết chia sẻ niềm vui, sở thích, thành quả của mình với người khác (ví dụ : không biết mang ra khoe, không chỉ cho người khác nhìn những thứ mình thích). • Thiếu sự chia sẻ, trao đổi qua lại về xnh cảm hoặc xã hội.
- 7. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 7 Tiêu chuẩn chẩn đoán Tính tự kỷ ở trẻ em theo DSM IV: B. Suy giảm chất lượng ngôn ngữ thể hiện ở ít nhất là một trong những biểu hiện sau: • Chậm nói hoặc hoàn toàn không nói (mà không cố bù đắp bằng giao Yếp không lời như bằng cử chỉ điệu bộ). • Nếu trẻ biết nói thì lại suy giảm rõ rệt khả năng khởi đầu hoặc duy trì hội thoại.
- 8. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 8 Tiêu chuẩn chẩn đoán Tính tự kỷ ở trẻ em theo DSM IV: B. Suy giảm chất lượng ngôn ngữ thể hiện ở ít nhất là một trong những biểu hiện sau: • Cách nói rập khuôn, lặp lại, nhại lời hoặc ngôn ngữ khác thường. • Không có những hoạt động chơi đa dạng, không biết chơi giả vờ, không chơi đóng vai hoặc không chơi bắt chước mang •nh xã hội phù hợp với mức độ phát triển.
- 9. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 9 C. Những kiểu hành vi, mối quan tâm và những hoạt động bị thu hẹp, mang •nh lặp lại, rập khuôn thể hiện có ít nhất là có một trong những biểu hiện sau: • Quá bận tâm tới một hoặc một số những mối quan hệ mang •nh rập khuôn và thu hẹp với sự tập trung cao độ hoặc với cường độ bất thường. • Thực hiện một số thói quen một cách cứng nhắc hoặc những hành vi nghi thức đặc biệt không mang ý nghĩa chức năng. • Có những hành vi rập khuôn, lặp đi lặp lại (ví dụ: vỗ tay, múa ngón tay, lắc đầu, đung đưa toàn thân…). • Bận tâm dai dẳng tới các chi Yết của đồ vật.
- 10. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 10 • D. Trẻ phải có nhiều hơn 6 Yêu chí của nhóm 1,2,3, trong đó ít nhất là có 2 Yêu chí thuộc nhóm 1 và 1 Yêu chí của nhóm 2 và 3. • E. Chậm phát triển ít nhất ở 1 trong 3 lĩnh vực sau từ trước 3 tuổi: tương tác xã hội, ngôn ngữ giao Yếp xã hội, chơi tưởng tượng. Tiêu chuẩn chẩn đoán Tính tự kỷ ở trẻ em theo DSM IV:
- 11. Các bệnh lý thuộc nhóm Rối loạn phát triển lan tỏa theo ICD 10 Chẩn đoán Mã ICD 10 - Tính tự kỷ ở trẻ em F84.0 - Tự kỷ không điển hình F84.1 - Hội chứng Rett F84.2 - Rối loạn phát triển lan tỏa tan rã khác của trẻ em F84.3 - Rối loạn tăng hoạt động kết hợp với chậm phát triển tâm thần và các động tác định hình F84.4 - Hội chứng Asperger F84.5 - Rối loạn phát triển lan tỏa khác F84.8 - Rối loạn phát triển lan tỏa không đặc hiệu F84.9
- 12. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 12 Con tôi có bị rối loạn tự kỷ không? • Đánh giá như thế nào? – Hỏi về quá trình phát triển – Quan sát trực tiếp – Tương tác với trẻ • Thông thường đánh giá từ 2 lần trở lên: lần 1: nhanh, lần 2: chậm hơn (checklists)
- 15. Đánh giá như thế nào? Lần 1: nền tảng MCHAT Lần 2: nền tảng ADOS + bảng DSM IV/ICD 10
- 16. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 16 Con tôi có bị rối loạn tự kỷ không? • Đánh giá bao lâu? à tùy theo trẻ và phụ huynh. VẬY CON BẠN CÓ BỊ TỰ KỶ KHÔNG? PHỤ HUYNH ĐÓNG VAI TRÒ QUYẾT ĐỊNH
- 17. July 8, 1926 – August 24, 2004 KUBLER ROSS
- 18. PHẢN ỨNG KHI NGHE TIN XẤU 5 giai đoạn đau buồn theo KUBLER ROSS Phủ nhận Denial Giận dữ Anger Thương lượng Bargaining Trầm Cảm Depressed Chấp nhận Acceptance Hy vọng Hopeful
- 19. Năm giai đoạn đau buồn theo KUBLER ROSS
- 20. Nếu có, con tôi có bị nặng không? • Mức độ nặng không liên quan đến tần suất xuất hiện những hành vi tự kỷ mà liên quan đến mức độ ảnh hưởng của những hành vi đó đối với sinh hoạt của trẻ.
- 21. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 21 Nếu có, con tôi bị nặng không? • Đánh giá tức thì: dùng những công cụ đánh giá: – Khả năng tự lập (DSM – 5) – Mức độ nặng của hành vi – Mức độ phát triển của trẻ so với tuổi à Cung cấp nền tảng ban đầu cho can thiệp và điều trị
- 22. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 22 Nếu có, con tôi bị nặng không? • Mức độ nặng của hành vi à không liên quan đến đáp ứng về lâu dài của can thiệp và điều trị (tiên lượng) à Làm sao biết tiên lượng của con tôi là tốt hay xấu?
- 23. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 23 Nếu có, con tôi bị nặng không? à ĐO CHỈ SỐ THÔNG MINH (IQ TEST) • Không dễ thực hiện à Đánh giá gián tiếp qua: • Mức độ phát triển của trẻ so với tuổi • Mức độ tiến bộ trong quá trình can thiệp
- 24. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 24 Làm xét nghiệm gì để biết nguyên nhân? • Cho đến hiện tại, chưa có những bằng chứng khoa học đáng tin cậy về nguyên nhân thực sự gây ra rối loạn tự kỷ. • Gen di truyền được nghĩ đến nhiều vì: - Nhà có 1 trẻ mắc RLPTK, nguy cơ trẻ thứ hai mắc tự kỷ từ 5 – 10%.
- 25. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 25 Làm xét nghiệm gì để biết nguyên nhân? - Nhà có 2 trẻ mắc RLPTK, nguy cơ trẻ thứ ba mắc tự kỷ từ 25 – 30%. - Ở hai trẻ sinh đôi cùng trứng nếu có một trẻ mắc bệnh, 70 – 90% khả năng trẻ còn lại cũng mắc bệnh. à Chưa xác định được gen nào gây bệnh
- 28. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 28 Làm xét nghiệm gì để biết nguyên nhân? • Xét nghiệm tìm nguyên nhân để làm gì? o Để biết nguyên nhân chính xác à Để làm gì? Để làm gì?... o Để can thiệp đúng. • Trẻ có dấu hiệu tự kỷ có thể đo điện não đồ (Electroencephalogram - EEG).
- 29. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 29 Làm xét nghiệm gì để biết nguyên nhân? • Một số trẻ tự kỷ bị động kinh (20 – 35%). • Hội chứng Landau – Kleffner. Những trẻ nào nên được đo EEG? • Nghi ngờ có động kinh đi kèm • Có dấu hiệu thoái lùi ngôn ngữ sau 24 tháng hoặc thoái lùi nhiều lĩnh vực sau 36 tháng.
- 30. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 30 Làm xét nghiệm gì để biết nguyên nhân? • Các xét nghiệm về gen, chẩn đoán hình ảnh, chì trong máu, kháng thể, … không khuyến khích áp dụng à Vì không giúp nhiều cho can thiệp và chẩn đoán.
- 31. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 31 Làm thế nào để giúp con tôi trở lại bình thường? • Con tôi có trở lại bình thường được không?
- 32. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 32 Mục tiêu can thiệp 1. Giảm thiểu những khiếm khuyết về tương tác, giao tiếp, hành vi sở thích và những khiếm khuyết liên quan, 2. Tối đa khả năng tự lập qua việc hỗ trợ trẻ việc học tập, có được những kỹ năng tự chăm sóc và sinh hoạt hàng ngày, phát triển những kỹ năng vui chơi và giải trí. 3. Giảm thiểu những hành vi bất thường ảnh hưởng đến những chức năng của trẻ.
- 33. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 33 Dựa trên nguyên tắc chung: giải quyết vấn đề (Problem – solving) Cần có sự tham gia của nhiều chuyên ngành: • Giáo dục • Ngôn ngữ • Tâm lý • Y khoa Làm thế nào để giúp con tôi trở lại bình thường?
- 34. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 34 Nhi đồng 1 áp dụng
- 35. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 35 Nhi đồng 1 áp dụng Tại khoa VLTL
- 36. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 36
- 37. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 37 Yếu tố giúp giáo dục can thiệp có hiệu quả cho trẻ tự kỷ
- 38. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 38 Yếu tố giúp giáo dục can thiệp có hiệu quả cho trẻ tự kỷ
- 39. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 39 Can thiệp giáo dục Giảm thiểu những khiếm khuyết về tương tác, giao tiếp, hành vi sở thích và những khiếm khuyết liên quan: à Chương trình Nhiều hơn lời nói: giúp cải thiện kỹ năng tương tác và hành vi. Tối đa khả năng tự lập qua việc hỗ trợ trẻ việc học tập, có được những kỹ năng tự chăm sóc và sinh hoạt hàng ngày, phát triển những kỹ năng vui chơi và giải trí à
- 40. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 40 • Áp dụng TEACCH • Trẻ cần được đánh giá bằng PEP 3 hoặc Vineland để thiết lập chương trình giáo dục cá nhân phù hợp. • Ở trẻ lớn: trẻ cần được hướng dẫn những kỹ năng sống cần thiết để tự chăm sóc bản thân và tự bảo vệ để phòng ngừa trẻ bị lạm dụng. • Việc đánh giá và thiết lập chương trình cần thực hiện định kỳ mỗi 3 – 6 tháng Can thiệp giáo dục
- 41. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 41 1. Ngôn ngữ trị liệu, 2. Hệ thống giao tiếp bằng hình ảnh (PECS) 3. Những phương pháp giao tiếp không lời khác: hỗ trợ về ngôn ngữ và giao tiếp. à Trẻ có khả năng diễn đạt ý tưởng của mình sẽ giảm những hành vi không mong đợi. Can thiệp ngôn ngữ
- 42. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 42 • Trị liệu hành vi giúp cải thiện những hành vi khiếm khuyết của trẻ: cần sự liên tục thường xuyên ở cường độ cao, kết hợp gia đình và nhà trường. • Điều trị tâm lý cho những trẻ có vấn đề tâm lý đi kèm. • Nâng đỡ, phát hiện và điều trị sớm những vấn đề tâm lý, tâm thần cho phụ huynh: lúc thông báo chẩn đoán và trong suốt quá trình can thiệp cho trẻ. Can thiệp tâm lý
- 43. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 43 • Định hướng can thiệp: (a) xem xét và cung cấp cho phụ huynh những phương pháp điều trị khoa học và có chứng cớ, (b) giúp phụ huynh hiểu được cách đánh giá phương pháp điều trị theo chứng cớ và nhận biết những phương pháp phản khoa học, (c) Khẳng định cho phụ huynh biết những phương pháp điều trị hỗ trợ cần được đánh giá giống như những phương pháp điều trị đã được công nhận. • Tham vấn di truyền Can thiệp y khoa
- 44. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 44 • Điều trị thuốc: không có thuốc điều trị đặc hiệu cho rối loạn tự kỷ. • Điều trị triệu chứng là chủ yếu và quyết định dựa vào 3 yếu tố: – Hành vi ảnh hưởng đến dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân. – Hành vi ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt của bệnh nhân. – Phụ huynh/ bệnh nhân đồng ý điều trị. Can thiệp y khoa
- 45. 6/22/15 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 45 Tóm tắt Khiếm khuyết hành vi đặc trưng trong 3 lĩnh vực: 1. Tương tác xã hội 2. Giao tiếp bằng lời và không lời 3. Hành vi, sở thích, hoạt động rập khuôn, lặp đi lặp lại Điều trị: chủ yếu là triệu chứng à giáo dục đặc biệt
- 46. Tóm tắt can thiệp Yếu kỹ năng tiền ngôn ngữ Chậm phát triển trong các lĩnh vực Hành vi bất thường Bệnh lý y khoa đi kèm Cải thiện kỹ năng tiền ngôn ngữ Giáo viên Chuyên viên ANTL Dạy theo khả năng phát triển Giáo viên Chuyên viên ANTL Cải thiện hành vi Bác sĩ: thuốc Tâm lý gia: tâm lý Điều trị theo chuyên khoa Bác sĩ Nguyên tắc chung: giải quyết vấn đề