ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
อารยธรรมลุ่มแม่น้าสิȨุ
เป็นแหล่งอารยธรรมเริ่มแรกของอินเดีย อยู่บริเวณดินแดนภาค
ตะวันตกของอินเดีย (ปากีสถานในปัจจุบัน) ที่แม่น้าสินธุไหลผ่าน
อาณาเขตลุ่มแม่น้าสินธุครอบคลุมบริเวณกว้างกว่าลุ่มแม่น้าไนล์
แห่งอิยิปต์ โดยทุกๆปีกระแสน้าได้ไหลท่วมท้นฝั่งทาให้ดินแดนลุ่ม
น้าสินธุอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การทากสิกรรม นักประวัติศาสตร์
บางคนเรียกอารยธรรมในดินแดนนี้ว่า วัฒนธรรมฮารัปปา
(Harappa Culture) ซึ่งเป็นชื่อเมืองโบราณที่ตั้งอยู่บริเวณลุ่มน้า
สินธุเมื่อประมาณ 3,500 – 1,000 ปี ก่อนพุทธศักราช
#อารยธรรมอิȨึϸย
จากภูมิประเทศของอินเดียที่มีลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยมขนาดใหญ่
มีเทือกเขาหิมาลัยกั้นอยู่ทางตอนเหนือ มีเทือกเขาฮินดูกูชอยู่ทางด้าน
ตะวันตกเฉียงเหนือ ทางด้านตะวันตกติดกับทะเลอาหรับ ส่วนทาง
ตะวันออกติดกับมหาสมุทรอินเดียไปจนถึงอ่าวเบงกอล ดังนั้น ผู้ที่
เดินทางบกเข้ามายังบริเวณนี้ในสมัยโบราณต้องผ่านช่องเขาทางด้าน
ตะวันตกที่เรียกว่า ช่องเขาไคเบอร์ ซึ่งเป็นหนทางเดียวที่จะเข้าสู่
อินเดียในสมัยโบราณ ช่องเขานี้เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์อินเดีย
ตลอดมา เพราะเส้นทางนี้เป็นทางผ่านของกองทัพของผู้รุกรานและ
พ่อค้าจากเอเชียกลาง อัฟกานิสถานเข้าสู่อินเดีย เพราะเดินทางได้
สะดวก
การตั้งถิ่นฐานและเผ่าพันธุ์
1. สมัยก่อนประวัติศาสตร์ พบหลักฐานเป็นซากเมืองโบราณ 2 แห่งใน
บริเวณลุ่มแม่น้าสินธุ คือ
1.1 เมืองโมเฮนโจ – ดาโร ทางตอนใต้ของประเทศปากีสถาน
1.2 เมืองฮารับปา ในแคว้นปันจาป ประเทศปากีสถานในปัจจุบัน
รูปปั้นที่ค้นพบที่ค้นพบใน
สมัยก่อนประวัติศาสตร์
สันนิษฐานว่าเป็นชนชั้นสูงหรือ
นักบวช
2. สมัยประวัติศาสตร์ เริ่มเมื่อมีการประดิษฐ์ตัวอักษรขึ้นใช้ โดย
ชนเผ่าอินโด-อารยัน ซึ่งตั้งถิ่นฐานบริเวณแม่น้าคงคา แบ่งได้ 3 ยุค
2.1 ประวัติศาสตร์สมัยโบราณ เริ่มตั้งแต่กาเนิดตัวอักษรพรา
มิ ลิปิ สิ้นสุดสมัยราชวงศ์ คุปตะ เป็นยุคที่ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
และพุทธศาสนา ได้ถือกาเนิดแล้ว
2.2 ประวัติศาสตร์สมัยกลาง เริ่มตั้งแต่ราชวงศ์คุปตะสิ้นสุดลง
จนถึง ราชวงศ์โมกุลเข้าปกครองอินเดีย
2.3 ประวัติศาสตร์สมัยใหม่ เริ่มตั้งแต่ราชวงศ์โมกุลจนถึงการ
ได้รับเอกราชจากอังกฤษ
หลักฐานทางโบราณคดีพบว่ามีเมืองใหญ่ 2 เมือง คือ เมืองฮารัปปา
(Harappa) และเมืองโมเฮนโจ – ดาโร (Mohenjo – Daro) หลักฐาน
ดังกล่าวทาให้ทราบว่าบริเวณลุ่มน้าสินธุมีผู้คนตั้งถิ่นฐานและสร้างสรรค์
อารยธรรมมายาวนาน คือ พวกดราวิเดียนสิ่งที่เด่นที่สุดของอารยธรรม
แม่น้าสินธุ ตัวเมืองที่มีการวางผังเมืองอย่างเป็นระเบียบ แยกพื้นที่ใช้กัน
งานออกจากกันอย่างชัดเจน เช่น เขตที่อยู่อาศัย ศาสนสถาน ยุ้งฉาง มีการ
ตัดถนนเป็นมุมฉากและแบ่งเมืองออกเป็นตาราง แสดงความรู้ด้าน
เรขาคณิตขั้นสูงสิ่งที่โดดเด่นกว่าอารยธรรมอื่นๆ คือ มีการจัดระบบ
สุขาภิบาลที่ดี เป็นระบบ จากรูปแบบการก่อสร้างแสดงให้เห็นว่ามีการ
ปกครองแบบรวมอานาจ ซึ่งผู้ปกครองอาจเป็นนักบวชหรือกษัตริย์ที่เป็น
ผู้นาศาสนาด้วย
ลักษณะซากเมืองโบราณฮารัปปา
ชนเผ่าสาคัญ
• 1) พวกดราวิเดียน คือชนพื้นเมืองดั้งเดิมที่ตั้งถิ่นฐานบริเวณลุ่มน้าสินธุ
ราว 4,000 ปีมาแล้ว พวกนี้มีรูปร่างเตี้ย ผิวคล้าและจมูกแบน คล้ายกับคน
ทางตอนใต้ในอินเดียบางพวกปัจจุบัน
• 2) พวกอารยัน เป็นพวกที่อพยพเคลื่อนย้ายจากดินแดนเอเชียกลาง ลง
มายังตอนใต้กระจายไปตั้งถิ่นฐานในพื้นที่ต่างๆซึ่งอุดมสมบูรณ์และมี
ภูมิอากาศที่อบอุ่นกว่า พวกอารยันส่วนหนึ่งได้เคลื่อนย้ายเข้ามาตั้งถิ่นฐาน
อยู่ในลุ่มน้าสินธุและขับไล่พวกดราวิเดียนให้ถอยร่นไปหรือจับตัวเป็นทาส
พวกอารยันมีรูปร่างสูงใหญ่ ผิวขาว จมูกโด่ง คล้ายกับชาวอินเดียที่อยู่ทาง
ตอนเหนือ พวกอารยันเหล่านี้รับวัฒนธรรมชนพื้นเมือง แล้วนามาผสมผสาน
เป็นวัฒนธรรมที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ
การปกครองและกฎหมาย
บ้านเมืองในลุ่มน้าสินธุมีร่องรอยของการปกครองแบบรวมอานาจเข้าสู่
ศูนย์กลาง เห็นได้จากรูปแบบการสร้างเมืองฮารัปปาและเมืองโมเฮนโจ – ดาโร
ที่มีการวางผังเมืองในลักษณะเดียวกัน มีการตัดถนนเป็นระเบียบ การสร้างบ้าน
ใช้อิฐขนาดเดียวกัน ตัวเมืองมักสร้างอยู่ในป้ อมซึ่งต้องมีผู้นาที่มีอานาจแบบรวม
ศูนย์ ผู้นามีสถานภาพเป็นทั้งกษัตริย์และเป็นนักบวชจึงมีอานาจทั้งทางโลกและ
ทางธรรม
• ต่อมาเมื่อพวกอารยันเข้ามาปกครองดินแดนลุ่มน้าสินธุแทนพวกดราวิ
เดียน จึงได้เปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นแบบกระจายอานาจ โดยแต่ละเผ่า
มีหัวหน้าที่เรียกว่า “ราชา” ปกครองกันเอง มีหน่วยการปกครองลดหลั่นลงไป
ตามลาดับ จากครอบครัวที่มีบิดาเป็นหัวหน้าครอบครัว หลายครอบครัวรวม
เป็นระดับหมู่บ้าน และหลายหมู่บ้านมีราชาเป็นหัวหน้า ต่อมาแต่ละเผ่ามี
การพุ่งรบกันเอง ทาให้ราชาได้ขึ้นมามีอานาจสูงสุดในการปกครองด้วยวิธี
ต่างๆ เช่น พิธีราชาภิเษก
ความเชื่อในเรื่องอวตารพิธีอัศวเมธ เป็นพิธีขยายอานาจโดยส่งม้าวิ่ง
ไปยังดินแดนต่างๆ จากนั้นจึงส่งกองทัพติดตามไปรบเพื่อยึดครอง
ดินแดนที่ม้าวิ่งผ่านไป การตั้งชื่อเพื่อสร้างความยิ่งใหญ่ คาสอนใน
คัมภีร์ศาสนาและตาราสนับสนุนความยิ่งใหญ่ของราชา และต่อมาก็
มีคติความเชื่อว่า ราชาทรงเป็นสมมติเทพ คือ พระมหากษัตริย์ทรง
เป็นเทพอวตารลงมาเพื่อปกครองมวลมนุษย์
ในด้านการปกครองมีการเขียนตาราเกี่ยวกับการเมืองการ
ปกครอง ชื่อ อรรถศาสตร์ ระบุหน้าที่ของกษัตริย์ ในด้านกฎหมาย มี
พระธรรมศาสตร์และต่อมามีการเขียนพระธรรมนูญธรรมศาสตร์ขึ้น
ด้านสังคมและวัฒนธรรม
ในระยะแรกคือพวกดราวิเดียนซึ่งมีโครงสร้างทางสังคมประกอบด้วยผู้ปกครอง
ได้แก่ ราชาและขุนนาง แต่เมื่อพวกอารยันเข้ามาปกครองมีการเปลี่ยนแปลงทางสังคม
คือฝ่ายดราวิเดียนถูกลดฐานะลงเป็นทาส ความสัมพันธ์ของคนในสังคมระยะแรกมีการ
แต่งงานระหว่างชนสองเผ่าพันธุ์ แต่ต่อมาพวกอารยันเกรงว่าจะถูกกลืนทางเชื้อชาติ จึง
ห้ามการแต่งงานระหว่างชนสองกลุ่ม ทาให้เกิดการแบ่งแยกระหว่างเผ่าพันธุ์ จน
กลายเป็นระบบชนชั้นที่แบ่งหน้าที่ชัดเจนโดยแบ่งออกเป็น 4 วรรณะใหญ่ๆ คือ วรรณะ
พราหมณ์ ผู้ประกอบพิธีกรรมและสืบสานต่อศาสนา วรรณะกษัตริย์ มีหน้าที่ปกป้ องแว่น
แคว้น วรรณะแพศย์ มีหน้าที่ผลิตอาหารและหารายได้ให้แก่บ้านเมือง และวรรณะศูทร
คือคนพื้นเมืองดั้งเดิมที่มีหน้าที่รับใช้วรรณะทั้งสาม ส่วนลูกที่เกิดจากการแต่งงานข้าม
วรรณะถูกจัดให้อยู่นอกสังคม เรียกว่า พวกจัณฑาล นอกจากนี้ในหมู่ชาวอารยัน สตรีมี
ฐานะสูงในสังคมและใช้โคเป็นเครื่องวัดความมั่งคั่งของบุคคล
ในด้านวัฒนธรรม พวกดราวิเดียนนับถือสัตว์บางชนิด ได้แก่ โค ช้าง และแรด
นอกจากนี้ยังนับถือเทพเจ้าต่างๆและแม่พระธรณี ซึ่งเป็นเทพีแห่งความอุดมสมบูรณ์
พวกอารยันรับความเชื่อของพวกดราวิเดียนบางอย่างมานับถือ ได้แก่ การนับถือโค พระ
ศิวะและศิวลึงค์ นอกจากนี้ยังนับถือเทพเจ้าหลายองค์
แม่คงคาที่ชาวอินเดียเชื่อกันว่าเป็นแม่น้าศักดิ์สิทธิ์
และมีความเชื่อว่าหากเอาศพมาลอยน้าจะขึ้นสวรรค์
ได้ดื่มก็และได้อาบก็จะเป็นศิริมงคล
ด้านศาสนา
อินเดียเป็นแหล่งกาเนิดศาสนาสาคัญของโลกตะวันออก ได้แก่
1. ศาสนาพราหมณ์ – ฮินดู มีเทพเจ้าที่สาคัญ เช่น พระศิวะ เป็นเทพผู้
ทาลายความชั่วร้าย พระพรหม เป็นเทพเจ้าผู้สร้างสรรพสิ่งบนโลก พระวิษณุ
เป็นเทพเจ้าแห่งสันติสุขและปราบปรามความยุ่งยาก เป็นต้น
2. พระพุทธศาสนา มีหลักคาสอนที่สาคัญ เช่น อริยสัจ 4 มีจุดหมายเพื่อ
มุ่งสู่นิพพาน
3. ศาสนาเชน มีศาสดา คือ มหาวีระ มีนิกายที่สาคัญอยู่ 2 นิกาย คือ
นิกายเศวตัมพร เป็นนิกายนุ่งผ้าขาว ถือว่าสีขาวเป็นสีบริสุทธิ์ และนิกาย
ทิฆัมพร เป็นนิกายนุ่งลมห่มฟ้ า (เปลือยกาย)
4. ศาสนาซิกข์ เป็นศาสนาที่ก่อตั้งขึ้นมาโดย พระ
ศาสดา ศรี คุรุ นานัก เดว ยิ ในปี พ.ศ. 2012 (ค.ศ.
1469) โดยหลักธรรมและคาสอนพื้นฐานของศาสนา
ซิกข์ขึ้นมา เป็นศาสนาที่ตั้งอยู่บนรากฐานแห่งความจริง
จริงและเน้นความเรียบง่าย สอนให้ทุกคนยึดมั่นและ
ศรัทธาในพระเจ้าแต่เพียงพระองค์เดียว
ด้านเศรษฐกิจ
คนในดินแดนลุ่มน้าสินธุมีการทาอาชีพเกษตรเป็นพื้นฐานทางเศรษฐกิจและมีการทา
การค้าภายใน การเพิ่มประชากรในแต่ละอาณาจักร ทาให้การค้าภายในเมืองต่างๆ
ขยายตัวขึ้น ซึ่งมีสินค้าสาคัญ เช่น ดีบุก ทองแดง หินมีค่าชนิดต่างๆ นอกจากนี้ยังมี
สินค้าอุตสาหกรรม เช่น การทอผ้า ฝ้ าย ไหม เป็นสินค้าไปขายในดินแดนต่างๆ อาทิ
อาระเบีย เปอร์เซีย และอิยิปต์ เป็นต้น
เมื่อชาวอารยันมีอานาจมั่นคง จึงได้สร้างบ้านอยู่เป็นหมู่บ้าน มีการปลูกข้าวและ
เลี้ยงสัตว์พันธุ์ต่างๆมากขึ้น เพื่อใช้ประโยชน์ทางเศรษฐกิจ นอกจากนี้ชาวอารยันยังมี
อาชีพเป็นช่างต่างๆ เช่น ช่างทองแดง ช่างเหล็ก ช่างปั้นหม้อ ช่างปะชุน เย็บผ้า เป็น
ต้น การที่ชาวอารยันดาเนินการค้าขายทั้งทางบกและทางทะเลอย่างต่อเนื่อง ทาให้มี
เศรษฐกิจดีพอที่จะสนับสนุนให้เกิดการสร้างสรรค์อารยธรรมในด้านอื่นๆ
ด้านภาษาและวรรณกรรม
ในดินแดนลุ่มน้าสินธุยังพบวัฒนธรรมด้านภาษา คือ ตัวอักษรโบราณ
ของอินเดีย ซึ่งเป็นอักษรดั้งเดิมที่ยังไม่มีนักวิชาการอ่านออก อักษร
โบราณนี้ปรากฏในดวงตราต่างๆมากกว่า 1,200 ชิ้น โดยในดวงตราจะมี
ภาพวัว ควาย เสือ จระเข้และช้าง ปรากฏอยู่ด้วย
พวกอารยันใช้ภาษาสันสกฤตซึ่งเป็นภาษาที่ใช้เขียนคัมภีร์ศาสนา เช่น
คัมภีร์พระเวท เมื่อประมาณ 1,000 ปีมาแล้ว วรรณกรรมทื่สาคัญได้แก่
มหากาพย์มหาภารตยุทธ ซึ่งเป็นเรื่องการสู้รบในหมู่พวกอารยันและมหา
กาพย์รามเกียรติ์ เป็นเรื่องการสู้รบระหว่างพวกดราวิเดียนกับพวกอารยัน
ด้านศิลปะ
1. ด้านสถาปัตยกรรม
– ซากเมืองฮารับปาและโมเฮนโจ – ดาโร ทาให้เห็นว่ามีการวางผัง
เมืองอย่างดี มีสาธารณูปโภคอานวยความสะดวกหลายอย่าง เช่น ถนน
บ่อน้า ประปา ซึ่งเน้นประโยชน์ใช้สอยมากกว่าความสวยงาม
– ซากพระราชวังที่เมืองปาฏลีบุตรและตักศิลา สถูปและเสาแปด
เหลี่ยม ที่สาคัญคือ สถูปเมืองสาญจี (สมัยราชวงศ์โมริยะ)
– สุสานทัชมาฮาล สร้างด้วยหินอ่อน เป็นการผสมระหว่างศิลปะ
อินเดียและเปอร์เชีย
2. ด้านประติมากรรม
พระพุทธรูปแบบคันธาระ
พระพุทธรูปแบบมถุรา
พระพุทธรูปแบบอมราวดี
3. จิตรกรรม
สมัยคุปตะ และหลังสมัยคุปตะ เป็นสมัยที่รุ่งเรืองที่สุดของอินเดียพบงาน
จิตรกรรมที่ ผนังถ้าอชันตะ เป็น ภาพเขียนในพระพุทธศาสนาแสดงถึง
ชาดกต่างๆ ที่งดงามมาก ความสามารถในการวาดเส้นและการอาศัยเงา
มืดบริเวณขอบภาพ ทาให้ภาพแลดูเคลื่อนไหว ให้ความรู้สึกสมจริง
4. นาฏศิลป์
เกี่ยวกับการฟ้ อนรา เป็นส่วนหนึ่งของพิธีกรรมเพื่อบูชาเทพเจ้าตามคัมภีร์
พระเวท
ศิวนาฏราช

More Related Content

What's hot (20)

อารยธรรมอียิปต์
อารยธรรมอียิปต์ อารยธรรมอียิปต์
อารยธรรมอียิปต์
Tha WaiHei
15การเปลี่ยนแปลงการปกครอง2475
15การเปลี่ยนแปลงการปกครอง247515การเปลี่ยนแปลงการปกครอง2475
15การเปลี่ยนแปลงการปกครอง2475
JulPcc CR
หลักฐาȨางประวัติศาสตร์
หลักฐาȨางประวัติศาสตร์หลักฐาȨางประวัติศาสตร์
หลักฐาȨางประวัติศาสตร์
Pannaray Kaewmarueang
อารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸยอารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸย
Gain Gpk
Mesopotamia Civilization
Mesopotamia CivilizationMesopotamia Civilization
Mesopotamia Civilization
timtubtimmm
ประเพณีภาคใต้
ประเพณีภาคใต้ประเพณีภาคใต้
ประเพณีภาคใต้
Nattapakwichan Joysena
อารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸยอารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸย
Toey Songwatcharachai
บทที่ ๓ ศาสนาอียิปต์โบราณ
บทที่ ๓ ศาสนาอียิปต์โบราณบทที่ ๓ ศาสนาอียิปต์โบราณ
บทที่ ๓ ศาสนาอียิปต์โบราณ
Padvee Academy
ธรรมชาติของภาษา
ธรรมชาติของภาษาธรรมชาติของภาษา
ธรรมชาติของภาษา
Ponpirun Homsuwan
ความแตกต่างྺองวัոธรรมและประ๶พณี4ภาค
ความแตกต่างྺองวัոธรรมและประ๶พณี4ภาคความแตกต่างྺองวัոธรรมและประ๶พณี4ภาค
ความแตกต่างྺองวัոธรรมและประ๶พณี4ภาค
MintraMarisa
เปรียบเทียบพุทธปรัชญาและปรัชญาลัทธิครูทั้ง ๖
เปรียบเทียบพุทธปรัชญาและปรัชญาลัทธิครูทั้ง ๖เปรียบเทียบพุทธปรัชญาและปรัชญาลัทธิครูทั้ง ๖
เปรียบเทียบพุทธปรัชญาและปรัชญาลัทธิครูทั้ง ๖
Anchalee BuddhaBucha
ศาสนาชินโต
ศาสนาชินโตศาสนาชินโต
ศาสนาชินโต
Padvee Academy
พุทธศาสนามหายาน นิกายสุขาวดี | Pure Land Buddhism
พุทธศาสนามหายาน นิกายสุขาวดี | Pure Land Buddhismพุทธศาสนามหายาน นิกายสุขาวดี | Pure Land Buddhism
พุทธศาสนามหายาน นิกายสุขาวดี | Pure Land Buddhism
Padvee Academy
อารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸยอารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸย
Ppor Elf'ish
ศาสนาซิกข์
ศาสนาซิกข์ศาสนาซิกข์
ศาสนาซิกข์
Padvee Academy
การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ 1
การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ 1การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ 1
การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ 1
จารุ โสภาคะยัง
ใบงาȨำที่มาจากภาษาต่างประ๶ทศ
ใบงาȨำที่มาจากภาษาต่างประ๶ทศใบงาȨำที่มาจากภาษาต่างประ๶ทศ
ใบงาȨำที่มาจากภาษาต่างประ๶ทศ
ssuser456899
อารยธรรมอียิปต์
อารยธรรมอียิปต์ อารยธรรมอียิปต์
อารยธรรมอียิปต์
Tha WaiHei
15การเปลี่ยนแปลงการปกครอง2475
15การเปลี่ยนแปลงการปกครอง247515การเปลี่ยนแปลงการปกครอง2475
15การเปลี่ยนแปลงการปกครอง2475
JulPcc CR
หลักฐาȨางประวัติศาสตร์
หลักฐาȨางประวัติศาสตร์หลักฐาȨางประวัติศาสตร์
หลักฐาȨางประวัติศาสตร์
Pannaray Kaewmarueang
อารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸยอารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸย
Gain Gpk
Mesopotamia Civilization
Mesopotamia CivilizationMesopotamia Civilization
Mesopotamia Civilization
timtubtimmm
บทที่ ๓ ศาสนาอียิปต์โบราณ
บทที่ ๓ ศาสนาอียิปต์โบราณบทที่ ๓ ศาสนาอียิปต์โบราณ
บทที่ ๓ ศาสนาอียิปต์โบราณ
Padvee Academy
ธรรมชาติของภาษา
ธรรมชาติของภาษาธรรมชาติของภาษา
ธรรมชาติของภาษา
Ponpirun Homsuwan
ความแตกต่างྺองวัոธรรมและประ๶พณี4ภาค
ความแตกต่างྺองวัոธรรมและประ๶พณี4ภาคความแตกต่างྺองวัոธรรมและประ๶พณี4ภาค
ความแตกต่างྺองวัոธรรมและประ๶พณี4ภาค
MintraMarisa
เปรียบเทียบพุทธปรัชญาและปรัชญาลัทธิครูทั้ง ๖
เปรียบเทียบพุทธปรัชญาและปรัชญาลัทธิครูทั้ง ๖เปรียบเทียบพุทธปรัชญาและปรัชญาลัทธิครูทั้ง ๖
เปรียบเทียบพุทธปรัชญาและปรัชญาลัทธิครูทั้ง ๖
Anchalee BuddhaBucha
ศาสนาชินโต
ศาสนาชินโตศาสนาชินโต
ศาสนาชินโต
Padvee Academy
พุทธศาสนามหายาน นิกายสุขาวดี | Pure Land Buddhism
พุทธศาสนามหายาน นิกายสุขาวดี | Pure Land Buddhismพุทธศาสนามหายาน นิกายสุขาวดี | Pure Land Buddhism
พุทธศาสนามหายาน นิกายสุขาวดี | Pure Land Buddhism
Padvee Academy
อารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸยอารยธรรมอิȨึϸย
อารยธรรมอิȨึϸย
Ppor Elf'ish
ศาสนาซิกข์
ศาสนาซิกข์ศาสนาซิกข์
ศาสนาซิกข์
Padvee Academy
การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ 1
การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ 1การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ 1
การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ 1
จารุ โสภาคะยัง
ใบงาȨำที่มาจากภาษาต่างประ๶ทศ
ใบงาȨำที่มาจากภาษาต่างประ๶ทศใบงาȨำที่มาจากภาษาต่างประ๶ทศ
ใบงาȨำที่มาจากภาษาต่างประ๶ทศ
ssuser456899

Similar to #อารยธรรมอิȨึϸย (20)

ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
ศาสนาพราหมณ์ ฮินดูศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
เตชะชิน เก้าเดือนยี่
การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ประเทศอิȨึϸย
การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ประเทศอิȨึϸยการท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ประเทศอิȨึϸย
การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ประเทศอิȨึϸย
Mint Thailand
บทที่ ๒ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
บทที่ ๒ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดูบทที่ ๒ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
บทที่ ๒ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
Dnnaree Ny
004 ancient indian พัชรพร
004 ancient indian พัชรพร004 ancient indian พัชรพร
004 ancient indian พัชรพร
Aniwat Suyata
อารยธรรมอิȨึϸยสมัยก่อนประวัติศาตร์
อารยธรรมอิȨึϸยสมัยก่อนประวัติศาตร์อารยธรรมอิȨึϸยสมัยก่อนประวัติศาตร์
อารยธรรมอิȨึϸยสมัยก่อนประวัติศาตร์
NisachonKhaoprom
รู้จักคนในชุมชȨมืองȨาน
รู้จักคนในชุมชȨมืองȨานรู้จักคนในชุมชȨมืองȨาน
รู้จักคนในชุมชȨมืองȨาน
krunoony
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน2
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน2ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน2
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน2
teacherhistory
ศาสนาพราหมณ์
ศาสนาพราหมณ์ศาสนาพราหมณ์
ศาสนาพราหมณ์
นายวินิตย์ ศรีทวี
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน1
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน1ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน1
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน1
teacherhistory
อารยธรรมอิȨึϸย2
อารยธรรมอิȨึϸย2อารยธรรมอิȨึϸย2
อารยธรรมอิȨึϸย2
Gain Gpk
การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ประเทศอิȨึϸย
การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ประเทศอิȨึϸยการท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ประเทศอิȨึϸย
การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ประเทศอิȨึϸย
Mint Thailand
บทที่ ๒ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
บทที่ ๒ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดูบทที่ ๒ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
บทที่ ๒ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
Dnnaree Ny
004 ancient indian พัชรพร
004 ancient indian พัชรพร004 ancient indian พัชรพร
004 ancient indian พัชรพร
Aniwat Suyata
อารยธรรมอิȨึϸยสมัยก่อนประวัติศาตร์
อารยธรรมอิȨึϸยสมัยก่อนประวัติศาตร์อารยธรรมอิȨึϸยสมัยก่อนประวัติศาตร์
อารยธรรมอิȨึϸยสมัยก่อนประวัติศาตร์
NisachonKhaoprom
รู้จักคนในชุมชȨมืองȨาน
รู้จักคนในชุมชȨมืองȨานรู้จักคนในชุมชȨมืองȨาน
รู้จักคนในชุมชȨมืองȨาน
krunoony
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน2
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน2ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน2
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน2
teacherhistory
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน1
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน1ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน1
ประวัติศาสตร์วัฒȨรรมอีสาน1
teacherhistory
อารยธรรมอิȨึϸย2
อารยธรรมอิȨึϸย2อารยธรรมอิȨึϸย2
อารยธรรมอิȨึϸย2
Gain Gpk

#อารยธรรมอิȨึϸย