![Mitosis1 [compatibility mode]](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/mitosis1compatibilitymode-111120224141-phpapp01-thumbnail.jpg?width=560&fit=bounds)
More Related Content
What's hot (14)
Viewers also liked (20)
Similar to բնական ընտրություն (15)
More from susannachalikyan (20)
բնական ընտրություն
- 2. Էվոլյուցիան կենդանի օրգանիզմների աստիճանական փոփոխությունն է ժամանակի ընթացքում՝ գոյության փոփոխվող պայմաններին տեսակների հարմարման ճանապարհով:Վաղ անցյալի մնացուկների պեղումները վկայում են, որ միլիոնավոր տարիների ընթացքում ի հայտ են եկել կենդանի էակների նոր տեսակներ, իսկ որոշ տեսակներ էլ (օրինակ՝ դինոզավրերը) անհետացել են:
- 3. Սակայն XV–XVIII դարերում, աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների ժամանակ, կուտակված կենդանական և բուսական աշխարհների բազմազանության մասին փաստացի նյութերը միայն հնարավորություն ընձեռեցին հետազոտել կենդանական ու բուսական օրգանիզմների նման և տարբեր հատկանիշները:Կենդանի էակների էվոլյուցիայի մասին ամբողջական ուսմունք ստեղծելու առաջին փորձը կատարել է ֆրանսիացի կենդանաբան Ժ. Լամարկը XIX դարում: Նա ենթադրել է էվոլյուցիայի գոյության մասին, որի շարժիչ ուժը բնության ինքնակատարելագործման ձգտումն է:
- 4. Չառլզ Դարվինը ձևակերպել է էվոլյուցիայի գիտական տեսությունը, ըստ որի` էվոլյուցիայի շարժիչ ուժերն են ժառանգականությունը, փոփոխականությունը և բնական ընտրությունը: Այդ տեսությունը, ի պատիվ ստեղծողի, կոչվել է դարվինիզմ: Ըստ Դարվինի բնական ընտրության («առավել հարմարվածների կենսունակության» ճանապարհով) տեսության` առավել հաճախ կենսունակ են այն սերունդները, որոնք մյուսներից ավելի հարմարված են միջավայրի պայմաններին և առավել հաջողությամբ են մրցակցում իրենց նմանների հետ՝ կենսականորեն անհրաժեշտ պաշարների (սնունդ, ջուր, լույս և տարածություն) համար: Այդ հարմարված անհատները սերունդ տալու ավելի մեծ հավանականություն ունեն և ժառանգում են այն հատկանիշները, որոնց շնորհիվ ծնողներն առավել հարմարված են եղել արտաքին միջավայրին:
- 5. Այսպիսով՝ մի քանի սերունդ հետո բույսերի կամ կենդանիների տեսակները ներկայացվում են մեծ քանակությամբ լավ հարմարված անհատներով և կարող են աստիճանաբար փոխվել: Էվոլյուցիայի այդպիսի շարժընթացի արդյունքում կարող են առաջանալ կենդանի էակների նոր տեսակներ ու տարատեսակներ:
- 6. Էվոլյուցիայի հիմնական նախապայմանը օրգանիզմների ժառանգական փոփոխականությունն է, իսկ նրա կառուցվածքային միավորը տեսակն ու պոպուլյացիան են: Էվոլյուցիայի հիմնական շարժիչ ուժը բնական ընտրությունն է: Ըստ Չարլզ Դարվինի տեսության միայն բնական ընտրության շնորհիվ է, որ տեսակները հարմարվում են միջավայրի պայմաններին ու նրա փոփոխություններին: Հաճախ բնական ընտրությունը համեմատում են մաղի հետ, որը միջավայրից հեռացնում է քիչ հարմարված տեսակներին ու պահպանում է ավելի հարմարվածներին: Սակայն ընտրության գործողությունն չի ավարտվում այդպիսի տեսանելի արդյունքներով:
- 7. Համաձայն գիտնականների ուսումնասիրությունների, եթե ընտրությունը կատարվեր միայն այդ սկզբունքով, ապա էվոլյուցիան շատ ավելի դանդաղ կընթանար: Տեսությունը թերի է այն պատճառով, որ իր այդպիսի ակնառու ու պարզ գաղափարով ստվերում է թողնում էվոլյուցիայի ստեղծագործական ներուժը: Էվոլյուցիան ոչ միայն հեռացնում է վատ հարմարված տեսակներին, այլև միավորում է աննշան տարբեր փոփոխականությունները` ձևավորելով նրանցից արտակարգ բարդ ու կատարյալ հարմարանքներ: Բնական ընտրությունը ազդեցություն է թողնում ոչ միայն ֆենոտիպային հատկանիշների և նրանց կոդավորող գեների, այլև ժառանգական փոփոխականության և դրա տեմպերի վրա: Դրա հետ բնական ընտրությունը, խիստ ասած, ազդում է ոչ թե առանձին գեների, այլ որոշակի ֆենոտիպերի վրա, որոնք ձևավորվել են ամբողջական գեների հիմքի վրա: Դրա համար էլ ամենից առաջ ընտրվում են գենոտիպերը, որոնք տվյալ միջավայրի պայմաններում ունեն բարենպաստ ռեակցիայի նորմա: Բայց յուրաքանչյուր որոշակի գենոտիպ տիրապետում է միայն հատուկ փոփոխականության սպեկտրին, նաև հավանական մուտացիաների ընտրությանը:
- 8. Միջավայրի պայմանների երկարատև փոփոխականության ժամանակ բնական ընտրությունը ընտրում է այն գենոտիպերը, որոնց փոփոխականության սպեկտրը ավելի է համապատասխանում միջավայրի փոփոխականությանը: Բացի այդ, ընտրությունը արագացնում է էվոլյուցիայի տեմպերը որոշակի ուղղվածությամբ` գենոմում գտնվող գեն մուտատորների միջոցով, որոնք ազդում են գեների` մուտացիայի ենթարկվելու արագության վրա: Բնական ընտրության արդյունավետության արագությունը կախված է գոյապայմաններից, օրգանիզմների բուն հատկություններից:
- 9. Ընտրությունը կարելի է համեմատել վեկտորի հետ, որը բնութագրվում է մեծությամբ կամ ինտենսիվությամբ և ուղղվածությամբ: Դարվինի կողմից բնական ընտրության ձևակերպումը, որպես հարմարվածների գերապրում, ներկայումս անբավարար է արտահայտում ընտրության գործունեության շատ կարևոր գենետիկական հետևանքները: Բնական ընտրության` որպես էվոլյուցիայի շարժիչ ուժի հիմնական առանձնահատկությունները համարվում են` նրա հավանականության բնույթը, կուտակող, միավորող կամ ինտեգրացնող բնույթը, հարմարողական ուղղվածությունը:
- 10. Չնայած ընտրության տակ հասկանում ենք ամենահարմարվածների պահպանում, բայց իրականում օրգանիզմների խմբերից միշտ չէ որ ամենաուժեղը կամ ամենահմուտն է ապրում և սերունդ թողնում: Նկատելի ընտրության հավանականության շնորհիվ միայն անհատների խմբերից ամենահարմարվածներին առանձնացնելու միտումը և անպայման բոլորից լավ հարմարված անհատին:
- 11. Բնական ընտրության երկրորդ առանձնահատկությունը նրա կուտակող առանձնահատկությունն է: Սա մանր օգտակար ժառանգական փոփոխականությունների կուտակումն է, որը բերում է արդեն ձեռք բերած հատկանիշների և հատկությունների կատարելագործմանը կամ նորերի առաջացմանը: Այս առանձնահատկությունը ամենից լավ է բնութագրում է ընտրության պրոցեսը` որպես ստեղծագործական պրոցես: Ընտրության երրորդ առանձնահատկությունը հատկանիշների միավորման - ինտեգրացիայի մեջ է: Օրգանիզմը իր բարդության յուրաքանչյուր մակարդակի վրա իրենից ներկայացնում է միասնության ամբողջական կառուցվածք:
- 12. Մեկ հատկանիշի ուղղությամբ ընթացող ընտրությունը անխուսափելիորեն տանում է նրա հետ կորելյատիվ կապերի մեջ գտնվող մյուս հատկանիշների փոփոխությանը, հատկապես բնական ընտրության պրոցեսում օրգանիզմը էվոլյուցիայի ենթարկվում է ամբողջությամբ վերցրած: Ընտրության միավորող գործունեությունը դրսևորվում է ոչ միայն օրգանիզմի էվոլյուցիայում: Տեսակը, կենսացենոզը գոյություն ունեն և պատմականորեն զարգանում են շնորհիվ բնական ընտրության միավորող հատկության:
- 13. Ընտրության չորրորդ կարևոր առանձնահատկությունն այն է, որ նրա կուտակող ու միավորող գործունեությունն ընթանում է օրգանիզմների արտաքին միջավայրին հարմարվելու ուղղությամբ: Բնական ընտրության ընթացքում կարևոր են ոչ այնքան օրգանիզմների ոչնչացումը կամ պահպանումը, որքան նրանց ընտրողական բազմացումը: Էվոլյյուցիայում կարևոր նշանակություն է ձեռք է բերում յուրաքանչյուր անհատի պոպուլյացիայի գենոֆոնդում ներմուծած հարստությունը: Առանց բազմացման` անհատի դերը էվոլյուցիայում ոչինչ է: Նշանակում է, բնական ընտրությունը օրգանիզմների ընտրողական պահպանման և բազմացման պրոցես է, որի հետևանքը համարվում է օգտակար փոփոխությունների կուտակման և ինտեգրացիայի շնորհիվ հարմարողականության կատարելագործումը և տեսակառաջացումը:
- 14. Ընտրության տարբեր ձևերի, էվոլյուցիայի պրոցեսում նրանց միջև եղած փոխհարաբերությունների մասին ուսմունք ստեղծել է Շմալհաուզենը: Ներկայումս տարբերում ենք ընտրության հետևյալ տեսակները` կայունացող ընտրություն, ուղղորդող կամ շարժիչ ընտրություն, դիզրուպտիվ կամ ճեղքող ընտրություն, անհատական ընտրություն, խմբակային ընտրություն:
- 15. Մարտիրոսյան Քնարիկ Չալիկյան Սուսաննա 11-3 դասարան Աղբյուր՝ http://www.wikipedia.org/ http://www.encyclopedia.am/about.php#