1. İİ
GEREKLİLİĞİ
Enerji, canlı organizmalardan besinlerin parçalanması sırasında oluşan iş görme
kapasitesidir. Vücudumuzun etkinliklerini sürdürebilmesi için gerekli gerekli enerjiyi
sağladıkları gıdalara besin denir.
İÇERİKLERİNE GÖRE BESİNLER
Besinler içeriklerine göre; protein, yağ, karbonhidrat, vitamin olarak 4 grupta
incelenir. Vücudumuzun ihtiyacı olan su ve mineraller ayrı bir grup olarak değerlendirilir. Su
ve mineraller bütün besinlerde bulunur. Yediğimiz besinlerin vücudumuz tarafından
kullanımı farklıdır. Bazıları enerji, bazıları onarım için bazıları ise düzenleyici olarak kullanılır.
PROTEİNLER
2. Tüm hayvansal ürünler ve baklagiller proteince zengin yiyeceklerdir.
Et, süt, yumurta, bakla, fasulye, nohut çokça protein içerir.
Proteinlerin vücuttaki görevi yapım onarımıdır.
YAĞLAR
Yağlar ikiye ayrılır.
Hayvansal ve bitkisel yağlar.
Örnek : tereyağı, kuyruk yağı, iç yağlar hayvansal yağlardandır.
Zeytinyağı, ayçiçek yağı, fındık yağı gibi yağlar bitkisel yağlardır.
KARBONHİDRATLAR
3. Şekerli ürünlerde ve hamur işlerinde karbonhidrat bulunur.
Örnek: ekmek, çikolata, börek, simit, tatlı çeşitleri karbonhidrat içerir. Karbonhidratlar
vücuda enerji sağlar.
VİTAMİNLER
A, B, C, D, E, K vitaminleri vücut için sürekli alınması gereken vitamin çeşitleridir. Vitaminler
genel olarak sebze ve meyvelerde bulunur. Vitaminlerin vücutta görevi düzenlemedir.
VİTAMİN ÇEŞİTLERİ
Merhaba!
Ben A vitaminiyim.
Benim bulunduğum besinlerden her gün belirli miktarda yemelisiniz ve içmelisiniz.
Vücudunuzda benim eksikliğimde gözde gece körlüğü gibi önemli eksiklikler ortaya çıkar.
Deride pullanma ve kuruma görülür. Ben büyüme, kemik ve diş gelişiminde çok
önemliyimdir.
Yumurta, süt, karaciğer, böbrek, buğday, mantar, baklagiller, taze fasulye, domates, kereviz,
havuç, fıstık ve cevizde bulunurum.
Merhaba!
Ben B vitaminiyim.
Tahıl, tahıl ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri (peynir, yoğurt vb.), kırmızı et ve sebzelerin
çoğunda bulunurum. Benim bulunduğum besinlerden belirli miktarda yemelisiniz ve
içmelisiniz.
4. Merhaba!
Biz C vitaminleriyiz.
Bizim eksikliğimizde kas zayıflığı, romatizma, dolaşım sistemi rahatsızlıkları ve diş çürümeleri
görülebilir.
Turunçgiller(portakal, limon, mandalina vb.), domates, çilek, maydanoz, lahana, patates,
kuşburnu, böğürtlen ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunuruz. Bizim
bulunduğumuz besinleri de bolca tüketmelisiniz.
Merhaba!
Ben D vitaminiyim.
Özellikle çocuklar büyümek için benim bulunduğum yiyecekleri bolca yemeli ve içmelidir.
Büyümenizi sağlayabilmek için güneş ışığına gereksinim duyarım.
Süt, yumurta, balık, balık yağı, tereyağı, sebzeler, karaciğer ve peynirde bol miktarda
bulunurum.
Vücudunuzda benden yeterli miktarda yoksa raşitizm hastalığı, büyüme bozukluğu, diş
çürümeleri ve diş eti hastalıkları ve ilerleyen yaşlarda kemiklerde şekil bozuklukları olabilir.
Merhaba!
Ben E vitaminiyim.
Benim bulunduğum besinleri de yemeyi unutmamalısınız.
5. Tahıl, tahıl ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, kırmızı et ve sebzelerin çoğunda
bulunurum.
Merhaba!
Ben K vitaminiyim.
Ben de vücudunuz için gerekliyim. Kırmızı et, yeşil sebzeler, domates, karaciğer, mısır, muz, şeftali,
çilek ve pirinçte bulunurum.
Benim eksikliğimde vücudunuzun bağışıklık sistemi zayıf düşer ve hastalıklara daha kolay
yakalanırsınız. Kesikleriniz ve yaralarınız daha geç iyileşir. Vücudunuz daha erken yaşlanabilir.
ENERJİ VERİCİLER
Karbonhidratlar, yağlar ve proteinler bu grupta yer alır. Vücudumuz enerji üretmek için en
önce karbonhidratları (ekmek,Makarna) kullanır.Sonra yağları(zeytinyağı, tereyağı ) en son
olarak da proteinleri(et, süt,bakla) enerji kaynağı olarak değerlendirir.
YAPICI VE ONARICILAR
Proteinler, su ve madensel tuzlar bu grupta yer alır. Yapıcı ve onarıcı maddelerin en önemlisi
proteinlerdir. Vücudumuzda meydana gelen büyüme, gelişme, kırık ve yaraların iyileşmesi
proteinler sayesinde gerçekleşir.
DÜZENLEYİCİLER
Proteinler, su ve madensel tuzlar bu grupta yer alır. Yapıcı ve onarıcı maddelerin en önemlisi
proteinlerdir. Vücudumuzda meydana gelen büyüme, gelişme, kırık ve yaraların iyileşmesi
proteinler sayesinde gerçekleşir.
6. DENGELİ BESLENME
Dengeli beslenme, vücudumuzun ihtiyaç duyduğu her türlü besinden yeterince almaktır. Sağlığımızı
korumak, düzeltmek amacı ile uygulanan beslenme düzenine diyet denir.
DENGELİ BESLENME KURALLARI
1.Birey yaşına göre beslenmelidir. Çocuklar büyüklere göre daha çok enerji tüketirler.
2. Birey işine uygun beslenmelidir.Bir futbolcu ile masa başında çalışan farklı enerji tüketir.
7. 3. Birey sağlık durumuna uygun beslemelidir.
4.Birey her besinden yeteri kadar almalıdır.
İİ TAZELİĞİ VE KORUNMASI
Besinler bizim olduğu kadar bir çok canlının da besin kaynağıdır. Mikrop dediğimiz; havada suda
toprakta bolca bulunan bu canlılar besinlerimize çeşitli yollarla kolayca bulaşır. Bekletilen yiyecekler
üzerinde bulunan mikroplar, kendilerine uygun ortam bulduğunda hızla çoğalır ve besinlerin
bozulmasına neden olurlar. Bu besinleri yediğimizde hastalanırız.
Besinlerin saklanması sırasında çeşitli önlemler alınarak mikropların gelişmesi engellenebilir. Ortamın
sıcaklığını ayarlama, dondurma, pastörize etme, kurutma, tuzlama, konserve yapma besinleri saklama
yöntemlerinden bazılarıdır.
