Xustificaci坦n da petici坦n de que o d鱈a das letras galegas do ano 2015 sexa dedicado a Ricardo Carvalho Calero a presentar en asamblea aberta a todos os colectivos sociais de Ferrolterra.
O documento 辿 um resumo de uma can巽達o portuguesa que descreve uma carta enviada de uma zona urbana para uma zona rural. A carta fala sobre as atividades di叩rias dos destinat叩rios, como o emprego da mulher e os estudos do filho, e pede not鱈cias sobre a aldeia, enquanto expressa saudades e a inten巽達o de visitar no Natal.
O documento descreve a Revolu巽達o dos Cravos em Portugal em 25 de Abril de 1974, quando as For巽as Armadas derrubaram o regime autorit叩rio de Marcelo Caetano. O povo portugu棚s vivia sob um governo opressivo desde 1933 e sofria censura, tortura e guerra colonial. Na revolu巽達o, os soldados distribu鱈ram cravos vermelhos em vez de balas, simbolizando o novo per鱈odo de liberdade que se iniciou.
Este documento describe brevemente (1) el uso del euskera en las escuelas del Pa鱈s Vasco, donde la mayor鱈a de los ni単os lo aprenden, aunque a los inmigrantes mayores les cuesta m叩s; (2) que el nieto del remitente habla euskera en la escuela pero castellano en casa; y (3) que el euskera y el castellano conviven armoniosamente en la regi坦n y nadie hace distinciones por el idioma hablado, a excepci坦n de los requisitos para ser funcionario.
2. Na terminolox鱈a ling端鱈stica hisp叩nica circulan desde o ano 1977 (Vallverd炭) os termos normalizaci坦n e normativaci坦n . O primeiro ref鱈rese 叩 "extensi坦n social da lingua"; o segundo 叩 "escolla e formulaci坦n da norma".
3. En sentido estricto a planificaci坦n ling端鱈stica en Galicia 辿 moi recente, e non porque non houbese planificadores sen坦n porque as propostas individuais carec鱈an da socializaci坦n necesaria. Con todo, iniciativas e cami単os cara 叩 constituci坦n "espont叩nea" dun est叩ndar literario galego hainas desde o comezo mesmo da renacencia literaria galega, hai m叩is de 150 anos .
4. A falta de normalizaci坦n motivou que este movemento espont叩neo fose moi lento e que a鱈nda non estivese conclu鱈do cando a finais da d辿cada de 1970 Galicia recupera parte dos seus dereitos, e entre eles, tam辿n en parte, os ling端鱈sticos. A falta de alfabetizaci坦n e outros medios de socializaci坦n da lingua fixeron m叩is lenta a鱈nda a aparici坦n dun est叩ndar coloquial, supradialectal e depurado.
5. A mediados do s辿culo XIX , a鱈nda que xa con antecedentes importantes entre os ilustrados do s辿c. XVIII (Fr. Mart鱈n Sarmiento 1695-1772), e con alg炭ns "precursores" m叩is inmediatos, prod炭cese un Rexurdimento . Dura ata principios deste s辿culo e 辿 impulsado tam辿n aqu鱈 por elites aculturadas na outra lingua, que non estaban de acordo co tipo de naci坦n que lles inculcaban e lograron, por saber ou por reflexi坦n, identificarse co m叩is esencial da s炭a terra
6. Un feito destacable nesta 辿poca 辿 a fundaci坦n dunha Academia (1905), longamente desexada por moitos, que ansiaban un c坦digo que acabase coa anarqu鱈a ling端鱈stica. A situaci坦n subalterna en que vivira o galego durante s辿culos creara entre os falantes a mala conciencia de que falaban incorrectamente o seu propio idioma
7. F坦ra destas elites a presencia do galego en ambientes que non fosen o rural ou suburbano, era escaso. Por outro lado, paradoxalmente os renacentistas escrib鱈an nunha lingua que era falada maioritariamente por analfabetos , ling端isticamente tan alienados coma os mesmos que renunciaran a falala. Aqueles renacentistas ti単an logo que cumprir tam辿n a misi坦n de concienciar a unha poboaci坦n que infravaloraba a s炭a propia lingua.
8. s坦 despois de 1916, coa fundaci坦n das Irmandades da fala , unha liga parecida 叩 Liga Ga辿lica de Irlanda (1893), cando comeza a sa鱈r o galego f坦ra dos lindeiros do literario. Daquela comeza a dar os primeiros pasos para o proselitismo pol鱈tico. Escr鱈bense en galego os primeiros ensaios e as primeiras obras de car叩cter cient鱈fico de tipo local. tam辿n nesta 辿poca cando comeza a haber publicaci坦ns peri坦dicas ( A Nosa Terra ) de alcance m叩is ambicioso c叩s do s辿culo pasado.
9. Nos 15 anos anteriores 叩 guerra civil espa単ola aparece unha importante xeraci坦n de escritores, artistas, cient鱈ficos e pol鱈ticos. Por primeira vez un grupo unido de competent鱈simos intelectuais pon Galicia no foco dos seus intereses como creadores, investigadores e pol鱈ticos. A esta xeraci坦n, co単ecida co nome da revista que os agrupaba, N坦s , debemos hoxe o mellor que deu Galicia no camino da s炭a recuperaci坦n. Os homes desta xeraci坦n prop坦単ense europeizar Galicia tanto nas ideas est辿ticas como na ciencia. Desde a perspectiva ling端鱈stica 辿 unha etapa important鱈sima da historia do galego posto que se d叩 un gran progreso na s炭a elaboraci坦n, a saber: modernizaci坦n terminol坦xica e desenvolvemento estil鱈stico
10. O labor desta xeraci坦n e o da posterior (a do grupo para-universitario do Seminario de Estudos Galegos , mozos a鱈nda cando comezou a guerra), foi frustrado polo triunfo de Franco, que anulou completamente o galeguismo, reducindo os seus homes 坦 exilio ou 坦 silencio.
11. A recuperaci坦n posterior 坦 franquismo comezou 坦 principio dos 50. Despois do ingreso de Espa単a na UNESCO as medidas represivas contra o galego atenu叩ronse. Isto permitiu que alg炭ns galeguistas sobreviventes da guerra acometesen a empresa de transmitirlle 叩 xente nova o ideario do vello galeguismo, fundado principalmente na defensa idiom叩tica e outras tarefas de car叩cter cultural.
12. Nos anos 60 madurece a primeira xeraci坦n de galegos que non viviu o trauma da guerra civil. Florece o asociacionismo cultural e comeza outra vez a organizaci坦n do galeguismo a trav辿s dos partidos pol鱈ticos. Debemos engadir un feito de notable interese: a creaci坦n dunha secci坦n de estudios filol坦xicos na Universidade de Santiago no ano 1963, da que proceden case t坦dolos que na actualidade participan na modernizaci坦n do galego, calquera que sexa o seu punto de vista.
13. Neste marco que acabamos de trazar ins辿rese a cuesti坦n da codificaci坦n ling端鱈stica.
14. As formas elaboradas do est叩ndar ch辿gase porque, por unha parte, hai unha tendencia espont叩nea a sa鱈r do particularismo xeogr叩fico integr叩ndose nunha entidade com炭n superior; e por outra, pola acci坦n reformadora dos expertos e pola acci坦n exemplarizante dalg炭ns creadores singulares. Isto ocorre de modo inevitable no momento en que se fai o esforzo, por pequeno que sexa, de po単er unha lingua por escrito .
15. Cando os escritores do XIX comezan a utilizar o galego, desco単ecedores da valios鱈sima literatura medieval, cren que son eles os primeiros en usar literariamente a nosa lingua. Vense na obriga de fixar unha lingua literaria, coa s炭a correspondente ortograf鱈a. Este proceso de elaboraci坦n dun modelo ling端鱈stico consta de tres etapas: dialectalismo. interdialectalismo. supradialectalismo.
16. Todos estes tanteos individuais na procura dunha norma sobreviviron sen freo nin controversia ata a d辿cada de 1970. A partir de aquela o galego comezou a ser materia de ensino . M叩is ou menos polas mesmas datas (finais dos Setenta) abr鱈ronselle 坦 galego as posibilidades de ser lingua da administraci坦n 坦 pasar a ser lingua cooficial . dicir, v坦lvese unha lingua con misi坦ns novas. Ent坦n estaba claro que para a normalizaci坦n (status planning) do galego a anarqu鱈a normativa, ou a multiplicidade de normas, era un obst叩culo moi notable. Realmente 辿 inconcebible unha normalizaci坦n se non hai unha norma 炭nica.
17. Hai d炭as posturas con respecto 叩 codificaci坦n do galego: a dos que defenden que o galego 辿 unha lingua en si e a dos que consideran que o galego 辿 unha variedade dialectal do portugu辿s. Posturas:
18. Ningunha proposta ortogr叩fica triunfou nin deu lugar sequera a querelas que repercutisen m叩is al坦 de pequenos cen叩culos. O problema das contracci坦ns ao/坦 , a acentuaci坦n, a apostrofaci坦n, a guionizaci坦n, a representaci坦n de [嘆], ou [h] son discutidas polemicamente en t坦dalas normativas. No plano da gram叩tica a converxencia espont叩nea cara a formas unificadas foi m叩is lenta e a penas se deron disputas por escollas morfol坦xicas como se deran polas escollas gr叩ficas.
19. Os partidarios de cada opci坦n formularon ling端isticamente as s炭as propostas en gram叩ticas e normas ortogr叩ficas e morfol坦xicas.
20. Normas ortogr叩ficas e morfol坦xicas do idioma galego , propostas pola Real Academia Galega e o Instituto da Lingua Galega en 1982, adoptadas despois como oficiais polo goberno galego. Como criterio principal tenderon a busca-la pureza idiom叩tica, limpando o galego de trazos alienantes (pr辿stamos innecesarios do castel叩n) e procurando non caer nos abusos propios da hiperidentificaci坦n.
23. No cami単o da rehabilitaci坦n do idioma, da s炭a normalizaci坦n para todos os 叩mbitos da vida coti叩 do pa鱈s, o galego topou cunha serie de atrancos derivados da parcial castelanizaci坦n do l辿xico, da reducci坦n da lingua a 叩mbitos rurais e coloquiais, e da diversidade de formas existentes no galego falado.
24. neste cami単o da rehabilitaci坦n do l辿xico houbo e hai interferencias e inconvenientes xerados polo propio idioma ou provocados polo contacto con idiomas alleos.