More Related Content
Similar to ARALIN 5 MAKATAONG KILOS.pptxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx (20)
More from MaebelLeeYhanCalugda (20)
Recently uploaded (20)
ARALIN 5 MAKATAONG KILOS.pptxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
- 2. Think, Pair, Share Humanap ng kapareha. Basahin at suriin ang mga sitwasyon. Isulat sa iyong papel ang mga sagot. Pagkatapos ibahagi ang inyong mga sagot.
- 4. Ang Pagkukusa ng Makataong Kilos at Mga Salik na Nakaaapekto sa Pananagutan ng Tao sa Kahinatnan ng Kilos at Pasya
- 6. Ayon kay Agapay, anumang uri ng tao ang isang indibidwal ngayon at kung magiging anong uri siya ng tao sa mga susunod na araw, ay nakasalalay sa uri ng kilos na kaniyang ginagawa ngayon at gagawin pa sa mga nalalabing araw ng kaniyang buhay.
- 7. Ayon pa rin kay Agapay, ang kilos ang nagbibigay patunay kung ang isang tao ay may kontrol at pananagutan sa sarili.
- 8. 2 URI NG KILOS NG TAO 1.Ang Kilos ng Tao (acts of man) 2. Makataong Kilos (human act)
- 9. 1. Ang Kilos ng Tao (acts of man) ay mga kilos na nagaganap sa tao. Ito ay likas sa tao o ayon sa kaniyang kalikasan bilang tao at hindi ginagamitan ng isip at kilos-loob.
- 10. 2. Makataong Kilos (human act) ay kilos na isinasagawa ng tao nang may kaalaman, malaya at kusa. Ang kilos na ito ay resulta ng kaalaman, ginamitan ng isip at kilos-loob kayat may kapanagutan ang tao sa pagsasagawa nito.
- 11. 2. Makataong Kilos (human act) Karaniwang tinatawag itong kilos na niloob, sinadya at kinusa sapagkat isinasagawa ito ng tao sa panahon na siya ay responsable, alam niya ang kanyang ginagawa at ninais niyang gawin ang kilos na ito.
- 12. Maaari bang maging makataong kilos ang kilos ng tao?
- 13. Ang sagot ay OO.
- 14. Sitwasyon: Si Jasmin ay isang mag-aaral sa Baitang 10. Hilig niya ang magpunta sa library at doon ay magbasa ng mga paborito niyang dyornal. Sa kaniyang paglalakad ay narinig niya ang kuwentuhan ng kaniyang mga kaklase tungkol sa maagang pag-aasawa ng isa nilang kamag-aaral. Hindi sadya na marinig niya ito at magkaroon ng kaalaman tungkol dito. Kaya hindi niya ito iniintindi at nagpatuloy siya sa paglalakad patungo sa library.
- 16. Sa pagkakataong ito, ginamit ni Jasmin ang kaniyang kakayahang pumili at malayang kilos- loob sa pagtukoy at pagpili ng kanyang kilos. Ipinakita niya ito nang siya ay lumapit at makinig sa usapan/tsismis. Kaya, ang kilos na ito ay sinadya at pinag-isipan. Siya ay hindi lamang nakinig kundi nakihalubilo, nagtanong at nagbigay pa ng kaniyang reaksiyon isang indikasyon na ito ay ginusto at sinadya. Ang kilos ay nagpakita ng pagkukusang kilos (voluntary act).
- 17. Ang pananagutan ay nararapat na may kaalaman at kalayaan sa piniling kilos upang masabing ang kilos ay pagkukusang kilos (voluntary act). Ang bigat (degree) ng pananagutan sa kinakaharap na sitwasyon ng isang makataong kilos ay nakabatay bigat ng kagustuhan o pagkukusa. Ang mga ito (degree of willfulness o voluntariness) ay nasa lalim ng kaalaman at kalayaan na tinatamasa.
- 18. TATLONG URI NG KILOS AYON SA KAPANAGUTAN 1.Kusang-loob 2.Di kusang-loob 3.Walang kusang-loob
- 19. 1. Kusang-loob ito ang kilos na may kaalaman at pagsang-ayon. Ang gumagawa ng kilos ay may lubos na pagkaunawa sa kalikasan at kahinatnan nito. TATLONG URI NG KILOS AYON SA KAPANAGUTAN
- 20. 2. Di kusang-loob dito ay may paggamit ng kaalaman ngunit kulang ang pagsang-ayon. Makikita ito sa kilos na hindi isinagawa bagaman may kaalaman sa gawain na dapat isakatuparan TATLONG URI NG KILOS AYON SA KAPANAGUTAN
- 21. 3. Walang kusang-loob dito ang tao ay walang kaalaman kayat walang pagsang-ayon sa kilos. Ang kilos na ito ay hindi pananagutan ng tao dahil hindi niya alam kayat walang pagkukusa. TATLONG URI NG KILOS AYON SA KAPANAGUTAN
- 22. Layunin: Batayan ng Mabuti at Masamang Kilos
- 23. Layunin: Batayan ng Mabuti at Masamang Kilos Ayon kay Aristotle, ang kilos o gawa ay hindi agad nahuhusgahan kungmasama o mabuti. Ang pagiging mabuti at masama nito ay nakasalalay sa intensiyon kung bakit ginawa ito. Ang pagiging mabuti at masama nito nito ay nakasalalay sa intensiyon kung bakit ito.
- 24. Makataong Kilos at Obligasyon Ayon kay Santo Tomas, hindi lahat ng kilos ay obligado. Ang isang gawa o kilos ay obligado lamang kung ang hindi pagtuloy sa paggawa nito ay may masamang mangyayari. Dapat piliin ng tao ang mas mataas na kabutihan- ang kabutihan ng sarili at ng iba, patungo sa pinakamataas na layunin.
- 25. Apat na Elemento sa Proseso ng Pagkilos ayon kay Aristotle 1. Paglalayon 2. Pag-iisip ng paraan na makarating sa layunin 3. Pagpili ng pinakamalapit na paraan 4. Pagsasakilos ng paraan
- 26. 1. Paglalayon Kasama ba sa nilalayon ang kinalabasan ng isang makataong kilos? Kung sa kabuuan ng paglalayon ay nakikita ng tao ang isang masamang epekto ng kilos na sa kaniya ang kapanagutan ng kilos. Apat na Elemento sa Proseso ng Pagkilos ayon kay Aristotle
- 27. 2. Pag-iisip ng paraan na makarating sa layunin Ang pamamaraan ba ay tugma sa pag-abot ng layunin at hindi lamang kasangkapan sa pag- abot ng naisin? Dito ay ginagamit ang tamang kaisipan at katwiran. Apat na Elemento sa Proseso ng Pagkilos ayon kay Aristotle
- 28. 3. Pagpili ng pinakamalapit na paraan Sa puntong ito tinatanong mo: Nagkaroon ba ng kalayaan sa mga opsiyon na pagpipilian o pinili lamang ang mas nakabubuti sa iyo na walang pagsasaalang-alang sa maaaring epekto nito? - Iniwasan mo ba ang pagpipilian/opsiyon na mas humihingi ng masusing pag-iisip? - Ang lahat ba ay bumabalik lamang sa pansariling kabutihan na hindi nagtataguyod ng kabutihan ng iba? Apat na Elemento sa Proseso ng Pagkilos ayon kay Aristotle
- 29. 4. Pagsasakilos ng paraan dito ay ginagamit ang kilos-loob na lalong nagpapalakas ng isang makataong kilos upang maging tunay na mapanagutan. Ang pagkilos sa pamamaraan ay ang paglapat ng pagkukusa na tunay na magbibigay ng kapanagutan sa kumikilos. Apat na Elemento sa Proseso ng Pagkilos ayon kay Aristotle
- 30. Ayon kay Aristotle, kung may kulang sa mga ito,nagkakaroon ng kabawasan sa kapanagutan ng isang tao ang ginawang kilos. Ngunit hindi nawawala ang kapanagutang ito maliban sa kung apektado ito ng mga salik na maaaring makapagpawala ng kapanagutan. Dahil dito,maaaring mabawasan o mawala ang kapanagutan. Ibig sabihin, ang kahihinatnan ng makataong kilos, kasama na ang pagpapataw ng parusa kung mayroon man, ay nababawasan din o nawawala.
- 31. MGA SALIK NA NAKAAAPEKTO SA MAKATAONG KILOS
- 32. 1. Kamangmangan Ito ay tumutukoy sa kawalan o kasalatan ng kaalaman na dapat taglay ng tao. Mga Salik na Nakaaapekto sa Makataong Kilos
- 33. 2. Masidhing Damdamin Ito ay dikta ng bodily appetites, pagkiling sa isang bagay o kilos (tendency) o damdamin. - Ito ay ang malakas na utos ng sense appetite na abutin ang kanyang layunin. Mga Salik na Nakaaapekto sa Makataong Kilos
- 34. 2. Masidhing Damdamin ang masidhing damdamin o passion ay normal na damdamin subalit ang tao ay may pananagutan upang pangasiwaan ang kaniyang emosyon at damdamin dahil kung hindi, ang mga emosyon at damdaming ito ang mangangasiwa sa tao. Mga Salik na Nakaaapekto sa Makataong Kilos
- 35. Ang masidhing damdamin ay maaaring nauuna (antecedent) o kayay nahuhuli (consequent). Ang nauuna (antecedent) ay damdamin na nadarama o napupukaw kahit hindi niloob o sinadya. Ang nahuhuli (consequent) naman ay damdaming sinadyang mapukaw at inalagaan kaya ang kilos ay sinadya, niloob, at may pagkukusa.
- 36. 3. Takot Ang takot ay ang pagkabagabag ng isip ng tao na humaharap sa anumang uri ng pagbabanta sa kaniyang buhay o mga mahal sa buhay. Mga Salik na Nakaaapekto sa Makataong Kilos
- 37. Sa buhay natin may mga pagkakataong kumikilos tayo nang may takot o di kaya ay dahil sa takot kaya nagawa natin ang isang bagay. Hindi nawawala ang pananagutan ng isang tao sa kilos na ginawa dahil sa takot kundi nababawasan lamang. Ito ay dahil
- 38. 4. Karahasan Ito ay ang pagkakaroon ng panlabas na puwersa upang pilitin ang isang tao na gawin ang isang bagay na labag sa kaniyang kilos-loob at pagkukusa. Mga Salik na Nakaaapekto sa Makataong Kilos
- 39. 5. Gawi Ang mga gawain na paulit-ulit na isinasagawa at nagging bahagi na ng Sistema ng buhay sa araw-araw ay itinuturing na gawi (habits). Mga Salik na Nakaaapekto sa Makataong Kilos
- 40. Panuto: Kung mahaharap ka sa mga sitwasyon sa ibaba, ano ang dapat mong gawin? Ipaliwanag. 1. Sa isang pangkatang gawain, hinati kayo ng guro sa tig-aapat sa bawat pangkat. Ngunit may isa kayong kaibigan na nais makisama sa inyong pangkat. 2. May napulot kang cellphone sa tricycle na sinakyan mo. 3. May mali sa panuto ng guro at maaaring mamali kayo sa pagsagot. 4. Nalaman mo na may kasintahan na ang nakababata mong kapatid. Gawain:
Editor's Notes
- #4: Sa mga nakaraang modyul , natutuhan mo na ginagamit ng tao ang isip at kilos-loob , konsensiya at kalayaan hindi lamang upang mabuhay siya bilang tao , kundi upang siya ay magpakatao. Sadyang natatangi nga ang tao . Ipinagkaloob sa kanya ang lahat ng kakayahan at pakultad upang hubugin ang kaniyang pagkatao at upang mapagkatao.
- #6: Dahil sa isip at kilos-loob ng tao , kalayaan siya ay may kapangyarihang kumilos ayon sa kanyang nais at ayon sa kanyang katwiran. Bawat Segundo ng ating buhay tayo ay kumikilos, naghahatid ng pagbabago sa kanyang sarili, sa kanyang kapwa at sa mundong kanyang ginagalawan.
- #7: Ang kilos ay nagpapatunay kung ang isang tao ay may control at pananagutan sa sarili
- #9: Hal: ay ang mga biyolohikal at pisyolohikal na kilos na nagaganap sa tao tulad ng paghinga, pagtibok ng puso, pagkurap ng mata, pagkaramdam ng sakit mula sa isang sugat , paghikab at iba pa.
- #11: Ang makataong kilos ay kilos na malayang pinili mula sa paghuhusga at pagsususri ng konsensiya. Pananagutan ng taong nagsagawa ng makataong kilos ang bunga ng kanyang piniling kilos. Kung Mabuti ang kilos, ito ay katanggap-tanggap at kung masama ang kilos , ito naman ay kahiya-hiya at dapat pagsisihan.
- #14: Maliwanag na walang kamalayan si Jasmin sa tsismis sa loob ng kanilang klase. Kahit narinig pa niya ang mga ito sa kanyang paglalakad patungo sa library, hindi ito tumimo sa kanyang isip gayundin ang mga detalye ng kwento. Kaya, ang kilos na pagkakarinig ay hindi sinasadya. Ang kakayahan niyang tumugon sa mga narinig ay hindi niya pinili. Kaya, ang kilos na pagdinig sa usapan ay hindi malayang pinili.
- #15: Si Jasmin ay nagkakaroon ng kaalaman sa mga usapan sa pamamagitan ng pagkakaroon ng interes sa tsismis. Binigyan niya ang mga ideya ang kanyang isip na maengganyo sa tsismis at pagtanong pa tungkol dito. Kaya ang kilos na ito ay sinadya at pinag-isipan.
- #16: Dahil sa ang simpleng narinig ay naging kilos na ang intensyon ay makarinig at makapagtsismisan , ang dating kilos ng tao ay naging makataong kilos. Sa kasong ito, ang kilos ay may kapanagutan para kay Jasmin na siyang responsable sa piniling kilos.
- #17: Sa madaling salita, kung mas malawak ang kalaaman at kalayaan, mas mataas o mababang digri ang pagkukusa o pagkagusto. Kung mas mataas o mababang digri ang pagkukusa, mas mabigat o mababaw ang pananagutan.
- #19: Halimbawa: Ang isang gurong nasa sekondarya na gumaganap ng kaniyang tungkulin bilang guro. Gumagamit siya ng istratehiya sa pagtuturo para sa kanyang klase. Nagbubuo rin siya ng bangya aralin (lesson plan) bilang preparasyon sa kaniyang araw araw na pagtuturo. Naghahanda siya ng mga angkop at kawili wiling kagamitang pampagtuturo upang mapaunlad ang pagkatuto ng mga mag-aaral. Gumagawa rin siya ng mga angkop na pagsusulit upang matiyak ang mga minimithing pagkatuto ng mga mag-aaral. Base on my example maliwanag na may lubos na kaalaman ang guro sa kanyang ginagawang kilos . Ipinapakita rin niya ang malayang kilos loob na isasakatuparan ang piniling kilos at maging mapanagutan dito. Kaya, masasabi nating ang kilos ay kusang loob.
- #20: Hal: Si Arturo, isang brgy official ay naglingkod bilang COMELEC member para sa local at pambansang eleksiyon. Binulungan siya ng kanyang chairman na tulungan ang isang kandidato sa pamamagitan ng dagdag-bawas Alam niyang ito ay illegal at labag sa kanilang moral na tungkulin kaya hindi sya pumayag. Sa kabila nito, ginawa parin niya ang pabor na hinihingi dahil baka matanggal siya bilang miyrmbro kung hindi sya susunod bagaman labag ito sa kanyang kalooban . Ang isinagawang kilos na ni Arturo na dagdag bawas ay naisakatuparan bagaman labag sa taong gumanap nito. Ito ay dahil may takot siya na matanggal sa kanyang posisyon kung siya ay tatanggi. Ang kilos ay may pagkukusa . Malaya siyang nagpasiya sa piniling kilos na tumulong sa maling gawain. Sa sitwasyong ito ay may depektibo sa intensiyon at pagsang-ayon ng taong nagsagawa kahit pa labag ito sa kanyang kalooban kaya msasabi nating ang kilos ay kulang ng pagsang ayon at pagkukusa.
- #21: Hal: May kakaibang expresyon si James sa kanyang mukha. Madalas ang pagkindat ng kanyang kanang mata. Nakikita ang manerismong ito sa kanyang pagbabasa, pakikipagkwentuhan sa kaibigan , at panood ng telebisyon. Minsan sa kanyang pamamasyal ay may lumapit na dalaga at nagalit sa kanyang pangingindat Nagulat siya dahil hindi niya alam na nabastos niya nang hindi sinasadya ang dalaga. Hindi humingi ng paumanhin si James dahil iyon ay isang maerismo. Sa kaniyang pagkilos , makikita na wala siyang kaalaman na sadyang bastusin o magpakita ng interes sa dalaga . Kung kaya, ang kilos ay walang pagkukusa dahil walang pagsang-ayon sa taong gawin ang kanyang naisip dahil iyon ay kanyang manerismo.
- #23: Hal: sa pagtulong sa kapwa hindi agad masasabing mabuti at masama ang ipinakita maliban sa layunin ng gagawa nito. Magiging mabuti lamang ito kung gagawin para sa isang tao na nangangailangan ng tulong mula sa pagbuhat ng mabigat na bagay at may kagustuhan siyang tumulong. Magiging masama ito kung may intensiyon siyabg nakawin ang gamit ng kanyang tinutulungan.
- #24: Hal: ang pag-akay sa isang matanda na tatawid sa kalye. Kung hindi mo tutulungan ay maaaring mahagip ng mga sasakyan . At kung iyong tutuloy ang pag-akay sa kanyang pagtawid makakasigutro kang magiging maayos ang kanyang kalagayan.
- #26: Purpose - Hal: ang mga tutor sa remedial math kung ang hindi mo pagbigay ng tulong sa iyong tutees na mahirap umunawa ng aralin ay nagbigay sa kanya ng mababang marka, maaaring isisi sa iyo ang pagbaba ng kanyang marka.
- #27: Hal: ang pagbibigay ng regalo sa kaklase o kaya ay pagiging mabait sa kaniya upang makapangopya ka tuwing may pagsusulit
- #29: Hal: ang planong pagtulong sa inyong komunidad . Ang paglikom at paghanap sponsors at benefactors ang siyang unang nagging punto ng plano at kasunod ay ang mga beneficiaries. Lahat ay nabigyan ng kaukulang pansin dahil lahat ng komite ay nagbahagi ng kanilang makakaya.
- #32: 1. Ang kamangmangan ay madaraig kung mayroong pamamaraan na magagawa ang isang tao upang malampasan ito at ang pagkakaroon ng kaalaman dito ay magagawa sa pamamagitan ng pagsisikap o pag-aaral. 2. Ang kamangmangan ay di madaraig kung walang pamamaraan na magagawa ang isang tao upang ito ay malampasan. Kung walang paraan upang itama ang kamangmangan , ang isang gawa ay hindi itinituring na makataong kilos at walang pananagutan sa bahagi ng gumawa. Hal ay ang gawa ng isang taong itinuturing na wala sa matinong pag iisip . Hindi sya mapapanagot sa sirkumstansiyang ito. Isang tao na dumating sa maynila galling sa probinsiya, tumawid siya sa isang kalsada na kung saan ipinagbabawal ang pagtawid. Ang kapanagutan sa ginawa niya ay hindi direktang makikita dahil sa kawalan niya ng kaalaman tungkol sa batas na jaywalking.
- #33: Tumutukoy ito sa masidhing pag-asam o paghahangad na makaranas ng kaligayahan o kasarapan at pag-iwas sa mga bagay na nagdudulot ng sakit o hirap. Halimbawa nito ay ang pag-ibig, pagkamuhi, katuwaan, pighati, pagnanais, pagkasindak, pagkasuklam, pagnanasa, desperasyon, kapangahasan, pangamba at galit
- #34: Ang paghubog sa ng mga positibong damdamin at maayos na pagtanggap sa mga limitasyon sa buhay ay isang daan upang mapangasiwaan ang damdamin.
- #35: Antecedent ito ay umiiral bago pa man gawin ang isang kilos. Ang kilos sa ilalim ng damdaming ito ay hindi malaya kaya ito ay kilos ng tao. Nahuhuli bago pa isagawa ang kilos ay dapat na magkaroon ng panahon upang labanan nang mas mataas na antas na kakayahan ang isip- upang mawala ang sidhi ng damdamin. Hal: Sa sobrang kagalakan ni Mark dahil siya ay nakapasa sya sa Bar Exam ay bigla niyang nayakap ang katabi niyang babae. Maaari ba siyang akusahan ng sexual harassment? Depende ito sa uri ng damdamin. Ito ay tinatawag nauuna kung ito ay umiral bago pa man gawin ang isang kilos at nahuhuli naman kung ito ay nagkakaroon muna ng pagkukusa mula sa kilos-loob
- #36: Hal: katatapos lng ni Diego na manood ng isang nakatatakot na panlabas. Habang nag iisa, naglalaro sa isip niya ang mga napanood kaya pakiramdam niya ay may nakatingin sa kanya. Biglang may tumalon na pusa sa harapan nya kaya siya ay napasigaw. Dahil dito, nagulat at nataranta ang mga tao sa bahay nila.
- #37: Hal: ikaw ay nakakita ng bullying dahil takot ka sa mga sigang mag-aaral, pinili mo na lamang na manahimik sa pag usisa ng guro dahil sa takot sa pangyayaring Nakita mo. Nabawasan ang kapanagutan ng pagsisinungaling mo sa sitwasyong ito. Kung ang takot ay makapagdadala sa isang tao ng pansamantalang kaguluhan ng isip at mawala ang kakayahang makapag isip ng wasto , ang pananagutan ay nawawala.
- #38: Ito ay maaaring gawin ng isang taong may mataas na impluwensiya. Hal. Isang kaklase mong siga ang pinilit kang kumuha ng pagkain sa kantina. Binantaan ka niya na aabangan sa labas kung hindi mo siya susundin. Sa pagkakataong ito hindi ka mapanagot sa ginawa . Pero tandaan na kailangan mo munang mag-isip ng paraan para maiwasan ito.
- #39: Kung ang isang gawa o kilos ay nakasanayan na, nababawasan ang pananagutan ng isang tao ngunit hindi ito nawawala. Ito ay dahil ang isang gawi bago nakasanayan ay nagsimula muna bilang isang kilos na may kapanagutan at pagkukusa sa taong gumagawa. Kaya ang gawi ay hindi kailanman nakapagpapawala ng kapangutan sa kahinatnan ng makataong kilos Halimbawa nito ay ang pagmumura na nagging pang-araw araw ng expresyon ng isang tao. Mapanagot ka pa rin dahil nagsimula ito bilang kusang pagsasalita nang hindi maganda at nakasanayan na lamang.