Edukasyon sa Pagpapakatao 10 - Makataong Kiloshonkaii049
油
Powerpoint Presentation regarding about Human Acts and expanding the topic as we know. It was made back in 2023, when we were asked to do a report based on the topic we received. I made this ppt to have assist me in teaching about this topic.
Ang **akdang naratibo** ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay ng isang kwento o karanasan. Ito ay isang pagsasalaysay ng mga pangyayari na may layuning magbigay aliw, magturo, o magbigay aral sa mga mambabasa. Kadalasang gumagamit ng mga tauhan, tagpuan, at kaganapan upang maipahayag ang isang kwento sa isang tiyak na ayos o pagkakasunod-sunod.
Ang **akdang naratibo** ay may mga pangunahing elemento tulad ng **tauhan**, **tagpuan**, **tema**, **salungatan**, at **banghay**. Ang **tauhan** ang mga karakter na gumaganap sa kwento, mula sa pangunahing tauhan hanggang sa mga sumusuportang karakter. Ang **tagpuan** ay ang lugar at oras kung saan nagaganap ang mga pangyayari sa kwento. Ang **tema** naman ay ang pangunahing ideya o mensahe na nais iparating sa mambabasa. Ang **salungatan** ay ang problema o hamon na kinakaharap ng mga tauhan sa kwento, at ang **banghay** ay ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa simula, gitna, hanggang sa wakas.
Halimbawa ng akdang naratibo ay ang mga **maikling kwento**, **nobela**, at **talambuhay**. Sa mga akdang ito, ang manunulat ay nagkukuwento ng isang kwento na may mga tauhan at nagsisilbing gabay sa mga mambabasa upang matutunan ang mga aral na dulot ng kwento. Ang isang akdang naratibo ay maaaring magtaglay ng iba't ibang emosyon tulad ng saya, lungkot, takot, at pagmamahal, na nakatutulong upang mas maging makulay at buhay ang kwento.
Sa kabuuan, ang akdang naratibo ay isang mahalagang anyo ng panitikan na naglalaman ng mga kwento at karanasan na makapagbibigay ng kasiyahan at aral sa mga mambabasa.
2. Ayon kay Santo Tomas, hindi lahat
ng kilos ay obligado. Ito ay
obligado lamang kung hindi
pinagpapatuloy sa paggawa nito
ang masamang mangyayari sa tao.
3. Dapat piliin ng tao ang mas
mataas na kabutihan- ang
kabutihan ng sarili at ng iba,
patungo sa pinakamataas na
layunin.
4. Mga Salik na nakakaapekto sa makataong
kilos
1. Kamangmangan- tumutukoy sa
kawalan o kasalatan ng kaalaman
na dapat taglay ng tao. May
dalawang uri nadaraig (vincible)
at hindi nadaraig (invincible)
5. Mga Salik na nakakaapekto sa makataong
kilos
Kamangmangan na Nadaraig (vincible) ay
kawalan ng kaalaman sa isang Gawain
subalit may pagkakataong itama o
magkaroon ng tamang kaalaman sa isa
kung gagawa ng paraan upang malaman
at matuklasan ito.
6. Mga Salik na nakakaapekto sa makataong
kilos
Kamangmangan na hindi nadaraig
(invincible) - ay maaaring kamangmangan
dahil sa kawalan ng kaalaman na mayroon
siyang hindi alam na dapat niyang nalaman o
walang posibleng paraan upang malaman ang
isang bagay sa sariling kakayahan o
kakayahan ng iba
7. Masidhing Damdamin- bodily appetites mabigat na
pangangailagan na tumutukoy sa masidhing
pagasam o paghahangad na makaranas ng
kaligayahan o kasarapan at pagiwas sa mga bagay
na nagdudulot ng sakit o hirap. Halimbawa
pagibig, pagkamuhi, katuwaan, pighati, pagnanais,
pagkasindak, pagkasuklam, pagnanasa ,
desperasyon kapangahasan , pangamba at galit
8. Antecedent Maaring nauuna o
umiiral ito bago pa man ng isang
kilos , ang kilos na ito ay hindi
Malaya kaya ito ay kilos ng tao
(acts of a man)
9. Consequent nahuhuli naman ay
ang damdamin sinadyang
mapukaw at inalagaan kaya ang
kilos ay sinadya o niloob at may
pagkukusa
10. Takot isa sa mga halimbawa ng masidhing
silakbo ng damdamin. Pagkabagabag ng isip
ng tao na humaharap sa anumang uri ng
pagbabanta sa kaniyang buhay o mahal sa
buhay.
11. Naguudyok ng Pagpapataw ng puwersa
gaya ng pananakit o pagpapahirap upang
gawin ang isang tao ang kilos na labag sa
kanyang kalooban.
12. Karahasan- pagkakaroon ng
panlabas na pwersa upang pilitin
ang isang tao na gawin ang isang
bagay na labag sa kaniyang kilos-
loob at pagkukusa.
13. Gawi- ang mga Gawain na
paulit ulit na isinasagawa at
nagiging bahagi ng isang
Sistema ng buhay sa araw-
araw ay itinuturing na gawi o
(habits)
14. Ang gawi ay masama kahit ito
man ay may pagiral ng kaalaman
at kilos loob dahil bawat kilos na
niloob ng tao ay may kaakibat
na pananagutan
15. LIKAS BATAS MORAL
Patuloy na iiral upang
manatili at umiral ang
katarungan , dahil lahat ng
bagay ay may kapalit, Malaki
man o maliit pa.
16. Albert Bandura na Social Learning Theory maaaring
matutunan ang isang kilos, maaaring mabuti o
hindi makataong kilos, sa pamamagitan ng
pagmamasid sa ibang tao. Sa pamamagitan ng
pagmamasid ay nagkakaroon ng pagkakataon na
matutunan ang isang kilos at ito ay maaaring
mabuti at hindi mabuti.
17. Ayon din sa Teorya ni David Kolb na Experiential
Learning, ang isang tao ay natututo sa pamamagitan ng
pagninilay. May kakayahan ang bawat tao na magnilay
sa kaniyang karanasan at dahil sa pagninilay ay
nakakabuo ang isang tao ng tinatawag na insight o ito
iyong mga natutunan mo dahil sa pagninilay mo sa
karanasan mo at karanasan ng iba (Ayson et al, 2019).
18. PANUTO: Basahin at unawain ang bawat
tanong. Tukuyin kung ang pahayag ay TAMA o
ito ay MALI ayon sa paliwang ng mga salik na
nakakaapekto sa kahihinatnan ng kilos at
pasiya. Isulat ang iyong sagot pagkatapos ng
bilang sa iyong sagutang papel.
19. 1. Si Anna ay laging maagang
gumigising para mag-ehersisyo at
gawin ang mga gawaing bahay. Ang
paulit-ulit na pagsasagawa nito ni
Anna ay maituturing na gawi
20. 2. Nawalan ng trabaho ang tatay
ni Brooke sa panahon ng
pandemia. Dahil dito,
nakaramdam siya ng takot na
baka matigil ang kanyang pag-
aaral. Ang takot ay nagdudulot ng
pagkabagabag ng isip.
21. 3. May kakayahan ang bawat tao
na makita ang mga kahihinatnan
ng kanilang mga kilos at pasiya
kung kaya't nag-iingat sila sa
lahat ng kanilang ginagawa.
22. 4. Ayon sa Teorya ni David Kolb
sa pamamagitan ng pagmamasid,
ang isang tao ay nagkakaroon ng
pagkakataon na matutunan ang
isang kilos ito ay maaaring
makataong sa kilos o masamang
kilos.
24. 6. Nakita mo ang isang pasahero sa
jeep na "binu-bully" ang kanyang
katabi ang pangyayaring ito ay
isang halimbawa ng karahasan at
hindi ito mabuting tularan.
25. 7. Dahil sa kawalan ng
sapat na kaalaman , ang
tao ay nakakagawa ng
maling desisyon, ngunit
maaari niya itong itama
26. 8. Ayon sa Teorya ni Albert
Bandura ang pagninilay ay
likas sa bawat tao. Ang bawat
tao ay may kakayahang
sumailamin o magnilay sa
kanilang kilos at mga pasiya sa
buhay.
27. 9. May mga maling
kilos at desisyon ang
tao na hindi maaaring
mabigyan ng
solusyon.
28. 10. Mahalagang pag-isipang ng
tao ang kanyang mga kilos at
pasya upang maiwasan ang
pagsisisi sa kahihinantnan.
29. CLOZE TEST
PANUTO: Hanapin sa kahon ang tamang
salita at isulat ito sa iyong sagutang papel.
AMYGDALA, KARAHASAN, TAKOT, GAWI,
MASIDHING DAMDAMIN, KAMANGMANGAN,
ANTECEDENT, CONSEQUENT
30. CLOZE TEST
Ang 1, ___________________ay tumutukoy sa panlabas na puwersa.
samantalang ang (2.) ___________________________ay tumutukoy ito sa
masidhing pag- asam o paghangad na makaranas ng kaligayahan at pag-
iwas sa mga bagay na nagdudulot ng sakit o hirap. May mga gawain din
na paulit-ulit na isinasagawa at nagiging bahagi na sa sistema ng buhay
sa araw-araw ang tawag dito ay mga (3.) _______________________.
Nakakaramdam ang isang tao ng (4).______________________ dahil sa
anumang uri ng pagbabanta sa kaniyang buhay o mga mahal sa buhay.
Ito ay nagsisimula sa isang rehiyon ng utak na tinatawag na
(5). ____________________ , Ito ay aktibo tuwing nakikita ng isang tao ang
mga
kinatatakutan niya.
31. Panuto: Punan ng wastong salita ang bawat patlang upang mabuo ang bawat pahayag.
kilos-loob kapanagutan isip konsensiya
Masama mabuti kalikasan kilos
sarili
32. 9. Ang _________________________________ ang nagbibigay patunay kung ang isang tao ay
may kontrol at pananagutan sa sarili.
10-12. Ang taong gumawa sa kilos ay walang pananagutan kung ang kilos
ay ayon sa kaniyang _________________________________ bilang tao at hindi ginagamitan ng
___________________________at __________________________.
13. Kailangang maging maingat ang tao sa paggawa ng makataong kilos sapagkat sa bawat
kilos na ginawa nang may pang-unawa ay may __________________________.
14. Ang tao ay may kapanagutan kung ang kilos ay malayang pinili mula sa
paghuhusga at pagsusuri ng ________________________________.
15. Kung ________________________ ang kilos, ito ay katanggap-tanggap at dapat
ipagpatuloy.