CILAT JAN PROBLEMET ?
Ajri, toka, uj谷rat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, uj谷rat n谷ntok谷sore dhe gjith巽ka ku jeton dhe ndikon tek njeriu p谷rb谷jn谷 mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullsh谷m ekonomik i bot谷s e civilizimi i saj, krahas progresit t谷 madh q谷 kan谷 sjell谷, kan谷 nd谷rhyr谷 edhe n谷 d谷mtimin, ku m谷 shum谷 e ku m谷 pak, t谷 mjedisit ton谷 rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i bot谷s s谷 gjall谷, 谷sht谷 shum谷 i ndotur me produkte e mbeturina t谷 shum谷llojshme, nd谷r to vendin kryesor谷 e z谷n谷 mbetjet kimike apo si巽 i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.T谷 gjitha k谷to d谷mtojn谷 e shkat谷rrojn谷 pa dallim bim谷t, kafsh谷t edhe vet谷 njeriun.Natyr谷 me an谷 t谷 proceseve dekompozuese q谷 shkaktoheshin ose p谷rshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tok谷sore, diellore etj, b谷jn谷 t谷 mundur eliminimin e k谷tyre mbeturina ndot谷se. Sot vihet re gjithmon谷 e m谷 shum谷 p谷rdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime t谷 tilla pretendon t谷 rrisi pjellorin谷 e tok谷s. Por bima nuk thith t谷 gjith谷n.Nj谷 pjese e mir谷 q谷 mbetet e paasimiluar, me an谷 t谷 ujit t谷 reshjeve apo vaditjeve dep谷rton n谷 brend谷si t谷 tok谷s dhe ndot uj谷rat n谷ntok谷sore, ato t谷 burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, d谷mtojn谷 r谷nd谷 mjedisin rrethues, d谷mtojn谷 r谷nd谷 sh谷ndetin e vet谷 fajtorit i cili 谷sht谷 njeriu.
SI T VEPROJM PR TA NDALUAR ? Shum谷 njer谷z ankohen p谷r t谷 ndaluar k谷t谷 rr谷muj谷 q谷 谷sht谷 b谷r谷 n谷 rruzullin tok谷sor ,por nuk iu intereson . Nj谷 gj谷 谷sht谷 shum谷 e qart谷. Natyra ndotet shum谷 leht谷, por pastrohet me shum谷 v谷shtir谷si.Njer谷zit duhen t谷 nd谷rgjegj谷sohen, duhet t谷 apelojn谷 p谷r t谷 mbajtur past谷r ambientin e tyre. Detyra par谷sore e tij 谷sht谷 m谷njanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit 谷sht谷 obligim njer谷zor p谷r t谷 evituar katastrofat ekologjike. Jo vet谷m n谷Shqip谷ri , por dhe n谷 vende t谷 tjera t谷 bot谷s duhen t谷 vendosen sa m谷 shum谷 tabela ku t谷 tregojn谷 : Nj谷 veprim i gabuar , nj谷 rrezik i madh p谷r jet谷n . Por shum谷 t domosdoshme jan谷 edhe koshat ku njer谷zit t谷 hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen v谷nd e pa v谷nd . Pra , njeriu duhet t谷 jetoj谷 n谷 harmoni me natyr谷n, duhet t谷 kujdeset p谷r at谷, dhe t谷 shfryt谷zoj谷 me efikasitet t谷 mirat e saj, p谷rndryshe natyra e nd谷shkon at谷 dhe brezat q谷 do t谷 vijn谷.
Ceshte mjedisi? Mjedisi 谷sht谷 burimi kryesor i jet谷s n谷 Tok谷 dhe p谷r k谷t谷 arsye duhet ruajtur dhe p谷rdorur me kujdes. Mjedisi sot p谷rdoret n谷 m谷nyr谷 t谷 pabarabart谷 n谷 vende t谷 ndryshme t谷 bot谷s dhe k谷rc谷nohet nga faktor谷 t谷 shumt谷. Mbrojtja e tij 谷sht谷 nj谷 domosdoshm谷ri jo vet谷m p谷r brezat e sot谷m, por edhe p谷r brezat e ardhsh谷m. Mjedisi apo ambienti, 谷sht谷 t谷r谷sia e rrethanave p谷rreth nj谷 organizmi ose shume organizmave, kombinimin I kushteve atmosferike me jeten e gjallesave, zhvillimin, dhe mbijetes谷n e organizmave. Mjedisi mund te perkufizohet edhe si teresia e elementeve biotike dhe abiotike ne Toke. Lidhja e njeriut me natyren Lidhjet e njeriut me natyren jane mijeravjecare, dhe se fundi roli i mjedisit ne jeten e individit eshte me teper i karakerit ekonomiko-social, se sa i karakterit fizik qe ka qene shekuj me pare. Mjedisi dhe burimet natyrore jane aspekte shume te rendesishme per paqen, pasi kur burimet natyrore behen te pamjaftueshme atehere ne luftojme per to.Dhe kjo lloj lufte per te kompensuar pamjaftueshmerine ekonomiko-sociale te mjedisit ka dy rruge: grabitjen me force te pasurive natyrore te te tjereve dhe shtimin ne menyre te natyrshme te tyre, ne ato raste kur eshte e mundur nje gje e tille. Shtimi i gjelberimit nepermjet mbjelljeve te reja dhe ruajtja e gjendjes natyrore te vendeve turistike jane nje aspekt i shtimit ne menyre te natyrshme te pasurive natyrore dhe permiresimit te klimes mjedisore ne pergjithesi. Por, edhe lufta per te grabitur pasurite e te tjereve mund te konsiderohet nje veprim jo dhe aq cnjerezor sa shkaterrimi dhe shperfillja brutale e avantazheve mjedisore qe te ka falur natyra. Por ne kohet e sotshme njerzit nuk dine ta mirembajne mjedisin.Njeriu duhet te jetoje ne mjedis te paster e jo te ndotur nga mbeturinat.Ne mjedis ajri eshte kryesor dhe nese ai eshte i ndotur nuk e kemi shendetin e mire.
Ngrohja globale i referohet rritjes s谷 temperatur谷s n谷 planetin Tok谷 n谷 nj谷 periudh谷 t谷 caktuar. Nj谷 tjet谷r kuptim i ngrohjes globale 谷sht谷 ai i nj谷 hipoteze sipas t谷 cil谷s ngrohja e Tok谷s vjen si pasoj谷 e p谷rdorimit nga njeriu t谷 l谷nd谷ve fosile.
Ndryshimet klimatike n谷 Tok谷 kan谷 ndodhur me cikle t谷 caktuara gjat谷 gjith谷 historis谷 s谷 planetit, p谷rfshir谷 ardhjen dhe largimin e akullnajave n谷 epokat e akullta p谷rkat谷se.
Projekt ne lidhje me perdorimin e elektromagneteve (e-mag) ne teknologji.
Skema dhe skicime te elektromagneteve .
Temat qe trajtohen :
1.C'jane elektromagnetet ?
2. Ku perdoren ato ne teknologji?
3. Disa fusha te tjera te perdorimit te e-mag ne teknologji.
4. Foto / Skema te elektromagneteve
ose ndertimit te pajisjeve teknologjike me e-mag.
Lenda: Fizike
"PERDORIMI I E-MAG NE TEKNOLOGJI"
Bioteknologjia merret me shfrytezimin e organizmave te gjalla,qelizave ose pjesezave qelizore per prodhimin e produkteve te ndryshme si dhe me permiresimin gjenetik te qenieve te gjalla ne sherbim te njeriut.Proceset bioteknologjike ne pergatitjen e ushqimeve jane zbuluar qysh ne lashtesi.Bioteknologjia e sotme zbatohet me sukses ne fusha te ndryshme,sic jane ato te ushqimit,mjekesis dhe mjedisit. Bioteknologjia moderne bazohet ne AND-ne rikombinante dhe teknologjin e hibritizimit por eshte mjeti kryesor qe perdoret per prodhimin e organizmave te ndryshuar gjenetikisht OMGJ-ve. Por krahas kesaj vlen per tu theksuar si dhe lidhja ose marredhenia simbiotike me nje sere shkencash,sic eshte mjeksia . Nje sektor po aq kerkues eshte bioteknologjia bujqesore dhe mjedisore,bioteknologjia bujqesore ka te beje me prodhimine organizmave transgjenik sic jane kafshet dhe bimet transgjenike,si dhe bioteknologjia mjedisore e cila merret me mbrojtjen dhe pastrimin e mjedisit ,nga ku me konkretisht i kasha shqyrtuar ne nje menyre te detajuar edhe me siper.
Forcat endogjene dhe ekzogjene!!!
Procest gjeologjike endogjene quhen ato procese t谷 cilat shkaktohen nga forcat e brendshme t谷 Tok谷s dhe q谷 ndodhin kryesisht brenda saj, por q谷 shfaqen shpesh edhe n谷 sip谷rfaqe t谷 Tok谷s. N谷 k谷to procese p谷rmendim: magmatizmin, sizmicitetin t谷rmetet, l谷vizjet tektonike t谷 kores s谷 Tok谷s dhe metamorfizmin.
Procese gjologjike ekzogjene quhen ato procese q谷 lindin nga faktor谷t e jasht谷m, kryesisht p谷r llogari t谷 energjis谷 diellore dhe zhvillohen n谷 sip谷rfaqe t谷 Tok谷s ose af谷r saj n谷 thell谷si t谷 vogla.
N谷 k谷to procese hyjn谷: tjet谷rsimi prishja fizike e kimike e shk谷mbinj谷ve, proceset q谷 lidhen me veprimtarin谷 e uj谷rave rrjedh谷se sip谷rfaq谷sore, t谷 uj谷rave n谷ntok谷sore, t谷 deteve e liqeneve, t谷 er谷s, t谷 akullnajave etj.
#MesueseAurela
Ceshte mjedisi? Mjedisi 谷sht谷 burimi kryesor i jet谷s n谷 Tok谷 dhe p谷r k谷t谷 arsye duhet ruajtur dhe p谷rdorur me kujdes. Mjedisi sot p谷rdoret n谷 m谷nyr谷 t谷 pabarabart谷 n谷 vende t谷 ndryshme t谷 bot谷s dhe k谷rc谷nohet nga faktor谷 t谷 shumt谷. Mbrojtja e tij 谷sht谷 nj谷 domosdoshm谷ri jo vet谷m p谷r brezat e sot谷m, por edhe p谷r brezat e ardhsh谷m. Mjedisi apo ambienti, 谷sht谷 t谷r谷sia e rrethanave p谷rreth nj谷 organizmi ose shume organizmave, kombinimin I kushteve atmosferike me jeten e gjallesave, zhvillimin, dhe mbijetes谷n e organizmave. Mjedisi mund te perkufizohet edhe si teresia e elementeve biotike dhe abiotike ne Toke. Lidhja e njeriut me natyren Lidhjet e njeriut me natyren jane mijeravjecare, dhe se fundi roli i mjedisit ne jeten e individit eshte me teper i karakerit ekonomiko-social, se sa i karakterit fizik qe ka qene shekuj me pare. Mjedisi dhe burimet natyrore jane aspekte shume te rendesishme per paqen, pasi kur burimet natyrore behen te pamjaftueshme atehere ne luftojme per to.Dhe kjo lloj lufte per te kompensuar pamjaftueshmerine ekonomiko-sociale te mjedisit ka dy rruge: grabitjen me force te pasurive natyrore te te tjereve dhe shtimin ne menyre te natyrshme te tyre, ne ato raste kur eshte e mundur nje gje e tille. Shtimi i gjelberimit nepermjet mbjelljeve te reja dhe ruajtja e gjendjes natyrore te vendeve turistike jane nje aspekt i shtimit ne menyre te natyrshme te pasurive natyrore dhe permiresimit te klimes mjedisore ne pergjithesi. Por, edhe lufta per te grabitur pasurite e te tjereve mund te konsiderohet nje veprim jo dhe aq cnjerezor sa shkaterrimi dhe shperfillja brutale e avantazheve mjedisore qe te ka falur natyra. Por ne kohet e sotshme njerzit nuk dine ta mirembajne mjedisin.Njeriu duhet te jetoje ne mjedis te paster e jo te ndotur nga mbeturinat.Ne mjedis ajri eshte kryesor dhe nese ai eshte i ndotur nuk e kemi shendetin e mire.
Ngrohja globale i referohet rritjes s谷 temperatur谷s n谷 planetin Tok谷 n谷 nj谷 periudh谷 t谷 caktuar. Nj谷 tjet谷r kuptim i ngrohjes globale 谷sht谷 ai i nj谷 hipoteze sipas t谷 cil谷s ngrohja e Tok谷s vjen si pasoj谷 e p谷rdorimit nga njeriu t谷 l谷nd谷ve fosile.
Ndryshimet klimatike n谷 Tok谷 kan谷 ndodhur me cikle t谷 caktuara gjat谷 gjith谷 historis谷 s谷 planetit, p谷rfshir谷 ardhjen dhe largimin e akullnajave n谷 epokat e akullta p谷rkat谷se.
Projekt ne lidhje me perdorimin e elektromagneteve (e-mag) ne teknologji.
Skema dhe skicime te elektromagneteve .
Temat qe trajtohen :
1.C'jane elektromagnetet ?
2. Ku perdoren ato ne teknologji?
3. Disa fusha te tjera te perdorimit te e-mag ne teknologji.
4. Foto / Skema te elektromagneteve
ose ndertimit te pajisjeve teknologjike me e-mag.
Lenda: Fizike
"PERDORIMI I E-MAG NE TEKNOLOGJI"
Bioteknologjia merret me shfrytezimin e organizmave te gjalla,qelizave ose pjesezave qelizore per prodhimin e produkteve te ndryshme si dhe me permiresimin gjenetik te qenieve te gjalla ne sherbim te njeriut.Proceset bioteknologjike ne pergatitjen e ushqimeve jane zbuluar qysh ne lashtesi.Bioteknologjia e sotme zbatohet me sukses ne fusha te ndryshme,sic jane ato te ushqimit,mjekesis dhe mjedisit. Bioteknologjia moderne bazohet ne AND-ne rikombinante dhe teknologjin e hibritizimit por eshte mjeti kryesor qe perdoret per prodhimin e organizmave te ndryshuar gjenetikisht OMGJ-ve. Por krahas kesaj vlen per tu theksuar si dhe lidhja ose marredhenia simbiotike me nje sere shkencash,sic eshte mjeksia . Nje sektor po aq kerkues eshte bioteknologjia bujqesore dhe mjedisore,bioteknologjia bujqesore ka te beje me prodhimine organizmave transgjenik sic jane kafshet dhe bimet transgjenike,si dhe bioteknologjia mjedisore e cila merret me mbrojtjen dhe pastrimin e mjedisit ,nga ku me konkretisht i kasha shqyrtuar ne nje menyre te detajuar edhe me siper.
Forcat endogjene dhe ekzogjene!!!
Procest gjeologjike endogjene quhen ato procese t谷 cilat shkaktohen nga forcat e brendshme t谷 Tok谷s dhe q谷 ndodhin kryesisht brenda saj, por q谷 shfaqen shpesh edhe n谷 sip谷rfaqe t谷 Tok谷s. N谷 k谷to procese p谷rmendim: magmatizmin, sizmicitetin t谷rmetet, l谷vizjet tektonike t谷 kores s谷 Tok谷s dhe metamorfizmin.
Procese gjologjike ekzogjene quhen ato procese q谷 lindin nga faktor谷t e jasht谷m, kryesisht p谷r llogari t谷 energjis谷 diellore dhe zhvillohen n谷 sip谷rfaqe t谷 Tok谷s ose af谷r saj n谷 thell谷si t谷 vogla.
N谷 k谷to procese hyjn谷: tjet谷rsimi prishja fizike e kimike e shk谷mbinj谷ve, proceset q谷 lidhen me veprimtarin谷 e uj谷rave rrjedh谷se sip谷rfaq谷sore, t谷 uj谷rave n谷ntok谷sore, t谷 deteve e liqeneve, t谷 er谷s, t谷 akullnajave etj.
#MesueseAurela
Mbeturinat, riciklimi i qelqit, riciklimi i plastikes, riciklimi i letres, kompostimi, mjedis i paster, fshati Rrahmanli, Kumanove, shkolla filore Kirili dhe Metodi, Erina Emini
Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj n谷 biodiversitet Darla Evangjeli
油
Njohja mbi llojet e ndotjes t谷 mjedisit
Njohja e ligjeve t谷 konferencave nd谷rkomb谷tare p谷r mbrojtjen e mjedisit.
Pasojat e ndotjes n谷 biodiversitet
Masat mbrojt谷se p谷r mjedisin dhe ruajtjen e llojeve nga autoritetet v谷ndase dhe nga ministria e mjedisit .
1. Projekt: IT KLUBI
Te jetojme ne nje mjedis te paster dhe te
shendetshem
Shkolla Qender KomunitarePunuan: Mikaela Bamllari
Mariza Mehmet
Romina Dajko
3. Te njihemi me faktorin mjedis dhe pjeset
qe ate e perbejne.
Te njihemi me shkaqet kryesore te
ndotjes se mjedisit.
Te marrim ne konsiderate riskun dhe te
fillojme te reagojme. Nuk eshte vone
asnjehere.
Te gjejme zgjidhjet e mundshme per te
ndikuar sa me pak ne ambjent.
Te mendojme dhe shikojme ne menyre
ekologjike.
4. A je edhe ti gati per te dhene pervojen tende dhe
kontributin tend ne ruajtjen e ambientit rreth e rrotull.
Dua te mbroj
mjedisinDua te di
per token
Dua te di
per ajrin
Dua te di per
ujin
Dua te di per
biodiversitetin
Hedh
mbeturina
Pi cigare
dhe alkool
Kultivoj lule dhe
peme
Sperkat
me helme
anti insekt
Blej produkte me
mbeshtjelles te
pariciklueshem
Nuk reduktoj
gjerat qe
konsumoj
Blej produkte
nje -
perdorimshe
Perdor bojerat latex per
lyerjet e ambienteve te
shtepise
Perdor llambat
ekologjike Ndez zjarre ne
mjedis
Hedh mbeturinat ne vendin e
tyre
5. Cfare eshte mjedisi?
Mjedisi perkufizohet si teresia
e elementeve biotike dhe
abiotike ne toke.
Ekzistojne dy ndarje te tij ne
mjedis natyror dhe jonatyror
pra te ndertuar.
Mjedisi natyror perfshin cdo gje
qe nuk eshte krijuar nga dora e
njeriut. E kunderta e mjedisit
natyror eshte mjedisi jo
natyror ose i ndertuar
6. Prishja dhe ndotja e nje sere prej faktoreve ndikon ne
shkaterrimin e biodiversitetit te asaj zone.
Mjedisi nje
bashkesi
faktoresh
nderveprues
Mjedisi Ujor Mjedisi tokesor
Mjedisi ajror
Bota e gjalle
(BIOTIKE)
7. Uji nje burim i pashtershem jetedhenes..
Rendesia e ujit
Ndotja e ujit nga mbetjet urbane
Ndotja e lumenjve nga mbetjet urbane
Ndotja e plazheve
Ndotja nga nafta dhe gazi natyror
8. Toka hapesira ku jetojme dhe mjedisi rreth nesh
Toka 谷sht谷 mjedisi kryesor mbi rruzullin tok谷sor ku jetojn谷 t谷 gjitha
gjallesat. do ngjarje, veprim q谷 prish ve巽orit谷 dhe cil谷sit谷 natyrore t谷
k谷saj hap谷sire jetike em谷rtohet ndotje e tok谷s.
Shumica e faktor谷ve q谷 krijojn谷 ndotjen e tok谷s vijn谷 nga shkaqe
njer谷zore, ku nd谷r m谷 kryesoret jan谷:
- L谷nia n谷 m谷nyr谷 direkte n谷 natyr谷 e mbeturinave sht谷piake dhe
mbetjeve industriale;
- Gazrat e shkarkuara, pesticidet dhe plehrat kimik谷;
- P谷rzierja me tok谷n n谷p谷rmjet reshjeve t谷 gazrave t谷 d谷mshme q谷
ndotin ajrin;
- Erozionet q谷 vijn谷 nga shkat谷rrimi i pyjeve.
9. Ajri elementi jetik pa te cilin nuk do mund te benim
dot.
Ndot谷sit e ajrit mund t谷 jen谷 grimca pluhuri,
kimikate apo materiale biologjike, t谷 cilat kan谷
efekte mbi organizmin e njeriut, mjedisin apo
atmosfer谷n.
Dioksidi i karbonit 谷sht谷 identifikuar si faktori
m谷 i fuqish谷m i ndotjes s谷 ajrit n谷 bot谷 dhe p谷r
rrjedhoj谷 sjell谷 numrin m谷 t谷 lart谷 t谷 vdekjeve
nga kanceri i mushk谷rive.
Ajri q谷 ne thithim 巽do dit谷 谷sht谷 i ndotur nga
nj谷 p谷rzierje substanciale, e padukshme, q谷
shkakton kancerin n谷 mushk谷ri.
10. SHIU ACID
Shiu acid 谷sht谷 nj谷 lloj shiu ose 巽do form谷 tjet谷r reshjeje q谷 ka nivel t谷
pazakont谷 aciditeti, 巽ka do t谷 thot谷 se ka nivel t谷 lart谷 t谷 joneve t谷
hidrogjenit (pH i ul谷t).
Mund t谷 shkaktoj谷 efekte t谷 d谷mshme mbi bim谷t, kafsh谷t ujore dhe
infrastruktur谷. Shiu acid shkaktohet nga emetimi i dioksidit t谷 squfurit
dhe oksidi i azotit, t谷 cil谷t bashk谷veprojn谷 me molekulat e ujit n谷
atmosfer谷 dhe krijojne acide.
Q谷 n谷 vitet 1970, qeverit谷 kan谷 b谷r谷 p谷rpjekje p谷r t谷 ulur nivelin e
dioksidit t谷 squfurit t谷 巽liruar n谷 atmosfer谷, duke arritur rezultate
pozitive.
Oksidet e azotit mund t谷 prodhohen natyrsh谷m nga goditjet e vet谷timave
nd谷rsa dioksidi i squfurit nga shp谷rthimet vullkanike. Kimikatet n谷 shiun
acid mund t谷 shkaktojn谷 heqjen e boj谷s, g谷rryerjen e strukturave t谷
巽elikut tek urat dhe erozion t谷 statujave prej guri.
11. Mbrojtja e mjedisit nis duke zgjedhur rrugen e duhur qe
ne fillim
Mjedis i
paster dhe i
gjelber
Mjedis i
ndotur dhe i
zymte
Perdorim bicikletat ose mjete
ekologjike ne transportEcim ne kembe
Kultivojme bime
dhe peme
Ngrohemi me metoda
ekologjike
Marrim
nisma ne
grup per
pastrimin e
ambientit
Riciklojme
Riperdorim
Reduktojme
Gazrat
industriale
Mbeturiant e procesit
te prodhimit
Transporti
automobilistik
Prerja e pemeve
pa kriter
Mosndjekja e procedurave
te perpunimit te plehrave
Ndotja e mjedisit ujor dhe
biodiversitetit korrent
Mos
bashkepuni
mi ne
procesin e
nismave per
pastrimin e
ambientit
Ndotjet
individuale
12. Pasojat nga ndotja e mjedisit
2.4 milion谷 njer谷z vdesin 巽do vit si rezultat i ndotjes s谷 ajrit, nd谷r t谷 cil谷t vet谷m 1.5 milion谷 vdekje i
atribuohen ndotjes s谷 ajrit n谷 vende t谷 mbyllura, q谷 pretendohet t谷 ken谷 aj谷r t谷 past谷r. Ky 谷sht谷 raporti
vjetor i OBSH-s谷, Organizata Bot谷rore e Sh谷ndet谷sis谷, mbi cil谷sin谷 e ajrit n谷 bot谷, ndotjen dhe pasojat e tij
mbi njeriun. Fakte t谷 tilla trondit谷se e v谷n谷 bot谷n p谷rball谷 nj谷 sfide globale, si巽 谷sht谷 ndotja e mjedisit q谷
m谷 s谷 shumti shkaktohet nga shtimi i dioksidit t谷 karbonit CO2.
Ndotja e mjedisit nga hidrokarburet sjell s谷mundje dhe varf谷ri n谷 zonat naft谷nxjerr谷se
Nga ndotja e tok谷s n谷 m谷nyr谷 t谷 drejp谷rdrejt谷 ose t谷 t谷rthort谷 preken t谷 gjitha gjallesat.
Ndotja e tok谷s prish ekuilibrin e l谷nd谷ve ushqyese q谷 p谷rmban toka. L谷nd谷t e ngurta artificiale
akumulohen n谷 tok谷 dhe ndryshojn谷 ve巽orit谷 e saj fizike. Mbetjet kimike p谷rzihen me bim谷t e kultivuara n谷
tok谷 dhe ndikojn谷 negativisht n谷 ve巽orit谷 biologjike t谷 k谷tyre bim谷ve. Metalet e r谷nda, gazrat dhe mbetjet e
tjera q谷 grumbullohen n谷 tok谷 prishin zhvillimin dhe cil谷sin谷 e bim谷ve. K谷to ndryshime negative q谷 ndodhin
n谷 tok谷, ndjekin zinxhirin ushqyes dhe p谷rcillen deri tek bim谷t, kafsh谷t dhe njer谷zit.
Dekompozimi i mbeturinave prodhon metan, gaz tep谷r i d谷msh谷m p谷r peshqit e gjallesat e tjera ujore, si
nj谷 gaz 20 her谷 m谷 i d谷msh谷m p谷r klim谷n sesa CO2.
Ngrohja globale qe shkaktohet nga gazrat e demshem sjell krijimin e vrimes te Ozonit.
13. Masat parandaluese qe marrim
Pjesmarrja kolektive ne nisma konkrete per mbrojtjen e mjedisit si psh Per nje
Shqiperi te paster, Te pastrojme Shqiperine ne nje dite.
Perdorimi i sa me pak produkteve do sillte edhe me pak mbeturina ne mjedisin qe na
rrethon.
Riciklimi dhe riperpunimi i mbetjeve te hedhura.
Riperdorimi. Blerja e produkteve me mundesi te shumta perdorimi.
Parandalimi i ndotjeve ne zonat urbane eshte detyre e publikut prandaj te puojme
per te sensibilizuar.
Sensibilizimi i opinionit publik behet duke marre mesazh te gjithe.
Gjetja e menyrave te qendrueshme per te studiuar varesine:
a. Ndotesit
b. Sasia e ndotjeve
14. Riciklimi
Riciklimi eshte pro巽esi i riperpunimit te
mbeturinave. Kohet e fundit ky proces ka
nje zhvillim te gjere ne shume fusha
industriale: te hekurit, drurit, plastikes, te
qelqit (per te permendur ketu me te
rendesishmet). Per te bere sa me te
thjeshte kete proces dhe riperfitimin e
materialeve te riciklueshme eshte vene ne
funksion grumbullimi i diferencuar i
mbeturinave ne kontenitoret perkates:
leter, qelq, plastike apo mbetjet e njoma
(qe jane mbetjet ushqimore). Riciklimi i
mbeturinave ndihmon planetin tone.
Grumbullimi i mbeturinave sjell nje
mjedis me te paster per brezat e te
ardhmes, kurse riciklimi i tyre mbron
burimet e pasurite natyrore qe te mos
shterojne kurre.
Riciklimi i letres hap pas hapi
1- Mblidhen mbetjet e letres nga vendgrumbullimet e
mbetjeve.
2- Letra futet ne kazana me uje.
3- Ndahen fibrat e letres nga mbetjet e tjera si boje,
papasterti etj.
4- Lenda e formuar thahet dhe i jepet forme duke e
presuar.
5- Formohet keshtu letra e re e gatshme per
perdorim.
Letra nuk mund te riciklohet deri ne pafundesi.
Fibrat e letres pas cdo riciklimi vine e shkurtohen
duke ulur keshtu cilesine e letres. P:SH Nje kuti
kartoni mund te riciklohet deri ne gjashte here.
17. Ndotja e ujit
Ndotja e tokes
Ndotja e ajrit
Demtimi i pemeve
Prishja e biodiversitetit
Prishja e zinxhirit ushqimor
Lidhja e shkakut me pasojen
Vend
depozitimet
e plehrave
Depozitimet e
mbetjeve dhe
gazrat
industriale
Tymi dhe
zhurma e
makinave
Ngrohja ne
dimer
Derdhja e
cisternave te
naftes apo
depozitimi i
plastikave
Helmet per
ngordhjen e
insekteve
Ndotja akustike
Bojerat dhe
llaku per
lyerje
Zhurma e
klubeve te
nates dhe
diskotekave
Gjuajtja
dhe
peshkimi
Pirja e
cigareve Zjarrvenia e
qellimshme
Ujerat e
zeza
Konsumi
familjar
18. Ndotja e ambienteve te brendshme
1. Komponimet organike qe permbajne azot dhe squfur hasen ne ajrin e brendshem ne forme
aminash, anilinash dhe komponimesh te tjere, me qe perdoren si agjente ndihmes ne shume
produkte. Ata detektohen shume rralle ne ajrin e brendshem dhe pergjithsisht kane nje arome te
dallueshme. Dimetilformamida mund te 巽lirohet ne sasi te vogla prej pelhurave akrilike dhe pjese
plastike te laminuara.
2. Komponimet organike me permbajtje squfuri perdoren per shembull si shtojca me ere ne gazin
e djegeshem per perdorim shtepiak, ne menyre qe te behen te ndjeshme me nuhatje rrjedhjet e
mundeshme te tij. Komponimet e avullueshm organike me origjine mikrobike mund te hasen ne
ajrin e brendshem kur ka zhvillim myku, si rezultat i lageshtise se madhe brenda . Ato jane
produkte te avullueshem metabolike te mikroorganizmave, psh alkoole, aldehide dhe ketone te
ndryshme.
3. Duhan pirja eshte shkaku i formimit te tymit te duhanit. Tymi i duhanit eshte nje perzjerje
komplekse kimikatesh te formuar gjate djegies dhe tymosjes se produkteve te duhanit. Ky tym
perbehet prej tymit anesor nga djegia e majes se cigares, dhe tymit kryesor qe thithet e
nxirret jasht prej duhan piresit. Kur pihet nje cigare afersisht gjysma e tymit te krijuar eshte tym
anesor.Kimikatet qe gjenden ne tymin e duhanit jane irritues dhe lende helmuese sistemike si
cianuri i hidrogjenit HCN dhe dyoksidi i squfurit SO2, mutagjene dhe kancerogjene si
benzo(a)pireni, formaldehida HCHO dhe 4-aminobifenili, dhe lende helmuese per sistemin
riprodhues si nikotina C10H14N2 , kadmiumi Cd, Plumbi Pb, tolueni C6H5CH3 dhe monoksidi i
karbonit CO.
20. Nga prezantimi i sotem nxorrem keto konkluzione
Te mos hedhim plehera ne
cdo vend ku ndodhemi dhe
te ndjekim procedura
individuale duke i perpunuar
dhe ricikluar ato. Gjithashtu
perdorimi i sa me pak
produkteve ushqiore na
mbron nga nje faktor
shendetesor shume i
perhapur ne kohen e sotme
OBEZITETI.
Mbrojtja e mjedisit ka lidhje me
mbrojtjen e shendetit. Njeriu
eshte nje nga shkaktaret kryesore
ne ndotje . Duke mos ditur te
menaxhoje situaten pasojat do
jene katastrofike per brezat e se
ardhmes.
Mbrojtja e mjedisit ka lidhje me
edukaten personale te secilit prej
nesh. Nese ne nuk reagojme ne
kohe atehere nuk do jemi ne
gjendje te edukojme brezat e tjere
dhe sjellja qe do te percojme tek
ata do jete krejtesisht negative.
21. Duke qene se ne jemi
shkaktaret kryesore te
ndotjeve duhet te ndjekim
praktika individuale ose ne
grup per te zvogeluar ndikimin
tone negativ me sa mundesi te
kemi duke bashkepunuar me
njeri tjetrin ose duke u bere
pjese e organizatave
sensibilizuese.