Ngrohja globale i referohet rritjes s谷 temperatur谷s n谷 planetin Tok谷 n谷 nj谷 periudh谷 t谷 caktuar. Nj谷 tjet谷r kuptim i ngrohjes globale 谷sht谷 ai i nj谷 hipoteze sipas t谷 cil谷s ngrohja e Tok谷s vjen si pasoj谷 e p谷rdorimit nga njeriu t谷 l谷nd谷ve fosile.
Ndryshimet klimatike n谷 Tok谷 kan谷 ndodhur me cikle t谷 caktuara gjat谷 gjith谷 historis谷 s谷 planetit, p谷rfshir谷 ardhjen dhe largimin e akullnajave n谷 epokat e akullta p谷rkat谷se.
Ngrohja globale i referohet rritjes s谷 temperatur谷s n谷 planetin Tok谷 n谷 nj谷 periudh谷 t谷 caktuar. Nj谷 tjet谷r kuptim i ngrohjes globale 谷sht谷 ai i nj谷 hipoteze sipas t谷 cil谷s ngrohja e Tok谷s vjen si pasoj谷 e p谷rdorimit nga njeriu t谷 l谷nd谷ve fosile.
Ndryshimet klimatike n谷 Tok谷 kan谷 ndodhur me cikle t谷 caktuara gjat谷 gjith谷 historis谷 s谷 planetit, p谷rfshir谷 ardhjen dhe largimin e akullnajave n谷 epokat e akullta p谷rkat谷se.
1. TEMA:Perdorimi I kripes dhe sodes nejeten e
perditshme
Cila eshte rendesia e kripes dhe sodes
Cilat jane demet qe ato shkaktojne?
Per se sherbejne kripa dhe soda?
Pranoi:Anila Hani Punoi:Xhesiona Pera XI-9
2. Kripa 谷sht谷 l谷nd谷 e bardh谷 dhe e fort谷 n谷 trajt谷 kokrrizash
t谷 vogla t谷 kristalta, e tretshme n谷uje, me shije t谷 njelm谷t,
q谷 nxirret nga uji I detit (n谷p谷r kripore) a nga toka (n谷
miniera) dhe q谷 p谷rdoret n谷 gjelle ose u hidhet ushqimeve
p谷r t'i ruajtur p谷r nj谷 koh谷 t谷 gjat谷. N谷 kimi kripa njihet si
p谷rb谷rje kimike e formuar nga z谷vend谷simi i plot谷 a i
pjessh谷m i hidrogjenit t谷 nj谷 acidi me metal e me nj谷vler谷s
t谷 tij. N谷 mjek谷si kripa njihet si l谷nd谷 e bardh谷 dhe e
kristalt谷 q谷 pihet p谷r t谷 dal谷 jasht谷 kur jemi kaps, sulfati i
magnezit.
3. Mungesa e konsumit t谷 krip谷s n谷 organiz谷m shton shkall谷n e vdekshm谷ris谷 nga s谷mundjet e
zemr谷s p谷r 56%. Sasia m谷 e madhe e konsumimit t谷 krip谷s nuk paraqet rrezik p谷r zhvillimin e
shtypjes s谷 lart谷 t谷 gjakut.
Sipas nj谷 hulumtimi, ku kishin marr谷 pjes谷 3681 vullnetar谷, t谷 mosh谷s 60 vje巽e dhe m谷 t谷 rinj,
q谷 ishte kryer n谷 universitetin Loven n谷 Belgjik谷, moskonsumi i duhur i sasis谷 s谷 krip谷s shton
gjasat p谷r t谷 vdekur, si pasoj谷 e sulmit n谷 zem谷r dhe n谷 tru. Njer谷zit q谷 konsumojn谷 ushqimin
m谷 me pak krip谷 jan谷 m谷 t谷 rrezikuar nga vdekja p谷r 56% n谷 krahasim me ata persona q谷
ushqimin e kishin konsumuar m谷 tep谷r krip谷. Sipas studiuesit, Jan Stasen, kripa nuk shton
rrezikun p谷r shtypje t谷 lart谷 t谷 gjakut. N谷 hulumtim, i cili kishte zgjatur p谷r tet谷 vite rresht,
kishin ndodhur 50 raste t谷 vdekjeve tek ata persona q谷 e kishin konsumuar shum谷 pak krip谷n,
24 raste t谷 tjera tek ata me konsum mesatar t谷 krip谷s, si dhe dhjet谷 raste tek ata persona q谷
n谷 krahasim me dy grupet e para kishin konsumuar sasi m谷 t谷 lart谷 t谷 krip谷s. Edhe pse nuk
kishin shpjegim p谷r rezultatet, hulumtuesit spekulojn谷 se sasia e ul谷t e krip谷s n谷 trup shkakton
stres n谷 sistemin nervor, zvog谷lon ndjeshm谷rin谷 ndaj insulin谷s dhe ndikojn谷 tek hormonet t谷
cilat kontrollojn谷 shtypjen e gjakut dhe absorbimin e natriumit
4. Pse kripe himalaje dhe jo kripe deti ?
Te dyja kane te njejten perberje ndersa
kripa himalaje eshte e kristalizuar nga
prasioni dhe ka nje strukture qe mbahet
nga lidhje elektrike pra ka energji,
vibrazion, dhe memorje, e cila kur
shkrihet ne uje i kalon organizmit tone qe
ka aq shume nevoje . Kjo kripe eshte
kristalizuar miliona vjet me pare kur ujrat
e detit nuk ishin te ndotura sic jane sot.
Kripa e detit nuk ka strukture kristaline
elektrike si rrjedhim ska energji por ka te
gjith elementet kimik pra 84 e bashke me
to ka edhe shum element metalik e
pislliqe te ndryshme nga industrite qe
derdhin mbeturinat ne det . Keto element
thithen bashke me kripen dhe provokojne
semundje te ndryshme ne org sidomos ne
tru.
5. Kripa e tep谷rt m谷 e rrezikshme se duhani
Italian谷t e konsumojn谷 ushqimin me tep谷r krip谷, kjo p谷r faktin se 9 n谷 10
persona 巽do dit谷 n谷 ushqimin e tyre, krahas sasis谷 s谷 krip谷s s谷 hedhur n谷
fillim vijojn谷 ti shtojn谷 m谷 tep谷r nga normalja.
K谷t谷 fakt e v谷rtetojn谷 t谷 dh谷nat e publikuara nga zyra e konsumatorit n谷 Itali,
n谷 pjes谷n p谷r konsumin e krip谷s dhe efektet e saj.
Sipas k谷saj shoqate thuhet se me nj谷 lug谷 krip谷 me pak n谷 dit谷, mund t谷
evitohen 67 mij谷 raste infarkti n谷 vit, dhe 40 mij谷 raste hipertensioni, t谷 cilat
kripa i stimulon s谷 tep谷rmi.
Sakaq sasia e tep谷rt e krip谷s e p谷rdorur n谷 ushqim do t谷 provokonte raste
m谷 t谷 shumta infarkti se ato q谷 shkaktohen nga pirja e duhanit.
6. Edhe pse duhet shmangur sasia e tepruar e krip谷s (m谷 shum谷 se 6 gram谷
n谷 dit谷), p谷r shkak t谷 ndikimit t谷 d谷msh谷m n谷 sh谷ndet, shkenc谷tar谷t
amerikan谷 zbulojn谷 se kjo m谷lmes谷 ndikon si antidepresiv natyral.
Sipas hulumtimeve, mungesa e krip谷s te kafsh谷t mund t谷 巽oj谷 madje edhe
deri te simptoma e deprimimit, k谷shtu q谷 studimet e b谷ra te minjt谷
sugjerojn谷 se p谷r g谷zim, megjithat谷, nevojitet pak krip谷.
Shkenc谷tar谷t gjithashtu kan谷 gjetur d谷shmit谷 p谷r zhvillimin e varshm谷ris谷
n谷 krip谷, gj谷 e cila shpjegon pse shum谷 njer谷z vazhdojn谷 t谷 kripin ushqimin
jasht谷 mase, pavar谷sisht t谷rheqjes s谷 v谷rejtjes lidhur me ndikimin e krip谷s
n谷 rritjen e tensionit t谷 gjakut si dhe rritjen e rrezikut nga sulmi n谷 zem谷r
dhe n谷 kok谷.
7. Ja disa keshilla per perdorimin e saj:
1.Eshte e ditur qe lufton e pastron parazitet nga frutat dhe zarzavatet. Mjafton 1 luge sode buke
e tretur ne uje e me pas i shplajme mire.
2. Mjafton 1/2 gote sode ne frigorifer, per te hequr ererat.
3. Lufton kriprat e depozituara te ujit ne lavatrice dhe lavastovilje, gjate procesit lares, 1 luge me
ilacin lares.
4. Ndihmon tretjen e ushqimit. Tresim 1 maje luge ne uje dhe e pijme.
5. Zbut dhe shplodh kembet. Tresim ne uje te vaket 2 luge sode per cdo lt uje.
6. Zbardh dhe heq njollat nga dhembet e perdorur mbi furcen larese por nuk keshillohet
perdorimi i perhershem.
7. Per pastrimin e tapeteve, i hedhur mbi to dhe pas 8 oreve i shkundim e kalojme fshesen me
korrent.
8. Per te pasur nje larje me me rezultat te rrobave te bardha, duke i shtuar pluhurit lares 1 luge
sode.
9. Me nje cope ku kemi hedhur sode, ferkojme orendite e argjendta. Pastrimi i garantuar.
8. Soda e bukes eshte nje perberes me formulen NaCO3. Ajo jepet si keshille nga
shume mjeke per efektet e saja kurative, madje perdoret edhe si alternative per
disa medikamente. Megjithate soda e bukes mund te shkaktoje efekte anesore
shume serioze nese nuk perdoret ne menyre korrekte.
Antiacid
1. Menyra me e zakoneshme e perdorimit te sodes se bukes eshte si antiacid.
Soda e bukes eshte bazike kur tretet ne uje. Ky solucion mund te perdoret ne
rastet kur keni djegie stomaku. Nuk eshte e keshillueshme qe perdorni sode
buke kur e keni stomakun plot, ose nese nuk jeni tolerante ndaj natriumit.
Sigurohuni qe pluhuri te jete tretur plotesisht perpara se te pini. Konsultohuni me
mjekun tuaj nese jeni duke marre medikamente te tjera pasi soda e bukes mund
te bashkeveproje me keto medikamente.
Acidoza
2. Kur nja pacient e ka gjakun shume acid atehere ai vuan nga acidoza. Soda e
bukes ne tretesire mund te jepet ne rruge intravenale per te trajtuar kete
problem. Kjo normalisht behet neper spitale, ku nje qese me kete tretesire
injektohet ne gjakun e pacientit. Kjo duhet bere gjithmone nga staf i kualifikuar
mjeksor.
9. 3. Studimet e kane treguar se trajtimet kunder ketij fenomeni, jane
me te suksesshme nese epinefrina kombinohet me bikarbonat
sodiumi.
Lekura
4. Perdorimi i sodes se bukes pas djegies nga dielli dihet se
qeteson. Ne nje vaske me uje te ngrohte hidhni nje filxhan me sode
buke dhe shtrihuni. Sigurohuni qe pas larjes ne vaske te shpelani
cdo mbetje te sodes se bukes.
Kujdes
5. Soda e bukes eshte nje kripe dhe njerezit qe kane probleme te
presionit te gjakut ose probleme me veshkat duhet te konsultohen
me nje mjek fillimisht. Gjithashtu soda e bukes e kombinuar me
acidin e stomakun krijon gas duke dhene enjtje te stomakut.
10. Tretja
Nj谷 nga p谷rdorimet tipike t谷 bikarbonatit t谷
natriumit 谷sht谷 ai i favorizimit t谷 tretjes s谷
ushqimit. N谷 k谷to raste 谷sht谷 m谷 mir谷 q谷 t谷
mos tretet n谷 uj谷. Mir谷 谷sht谷 t谷 hidhet n谷 nj谷
l谷ng portokalli apo limoni. Megjithat谷, i mir谷
谷sht谷 edhe p谷rdorimi n谷 nj谷 got谷 me uj谷 ku
mund t谷 shtohen disa pika l谷ng limoni.
11. Dh谷mb谷t
Mund ta p谷rdorini n谷 vend t谷 past谷s s谷 dh谷mb谷ve duke
e hedhur n谷 fur巽谷n q谷 m谷 par谷 e keni lagur. Dh谷mb谷t
do t谷 jen谷 t谷 bardh谷 dhe t谷 mbrojtur, nj谷soj sikur t谷 jen谷
lar谷 me past谷n tuaj t谷 p谷rditshme. Bikarbonati largon
aciditetin e ushqimeve nga goja dhe formon nj谷 shtres谷
mbrojt谷se n谷 zmaltin e dh谷mb谷ve. Por sipas mjek谷ve,
kjo lloj m谷nyre nuk duhet aplikuar m谷 shum谷 se dy ose
tri her谷 n谷 jav谷, sepse rrezikon t谷 prish谷 zmaltin e
dh谷mb谷ve.
12. Mbr谷mjeve kur k谷mb谷t jan谷 t谷 谷njtura dhe t谷 lodhura
masazhet me p谷rdorimin e bikarbonatit t谷 natriumit jan谷
shum谷 t谷 k谷shillueshme. Mjafton t谷 shtoni n谷 uj谷 2 lug谷 sod谷
p谷r 巽do lit谷r uj谷 dhe ti mbani k谷mb谷t n谷 t谷 p谷r dhjet谷 minuta.
N谷se keni probleme me kallot p谷rgatisni nj谷 p谷rzierje me sod谷
dhe uj谷 dhe vendoseni mbi kallo. N谷 k谷t谷 m谷nyr谷 sh谷rben si
nj谷 skrub p谷r eliminimin e qelizave t谷 vdekura, duke u
dhuruar k谷mb谷ve but谷si.
13. Kush vuan nga myku e di mir谷, q谷 kruajtja n谷 disa raste
b谷het thuajse e padurueshme. Shum谷 gjinekolog谷
k谷shillojn谷 t谷 lahen pjes谷t intime me uj谷 dhe sod谷 p谷r
t谷 larguar djegien.
Nd谷rkaq, bikarbonati synon t谷 ristabilizoj谷 pehazhin e
mukoz谷s vaginale. sht谷 e mjaftueshme nj谷 lug谷 sod谷
n谷 nj谷 lit谷r uj谷 t谷 ftoht谷.
14. Dihet q谷 sot n谷 treg ekzistojn谷 shum谷 produkte p谷r pastrimin e sht谷pis谷. T谷 gjith谷ve na jepet
mund谷sia t谷 zgjedhim mes detergjenteve specifike, ekologjike, ekonomike, me em谷r firme t谷 njohur
apo jo. N谷 t谷 v谷rtet谷, kur b谷het fjal谷 p谷r pastrimin e sht谷pis谷, duhet t谷 kujtojm谷 se mjetet m谷 t谷 mira
p谷r tu p谷rdorur jan谷 ato t谷 dikurshme, kur n谷p谷r sht谷pi gjeje vet谷m produkte t谷 thjeshta e natyrale.
Bikarbonati i natriumit (soda) 谷sht谷 nj谷ra prej tyre (bashk谷 me limonin, vajin dhe uthull谷n). Derivat i
acidit karbonik, ajo njihet si nj谷 pastruese e fuqishme. sht谷 n谷 gjendje t谷 neutralizoj谷 substancat
alkaline dhe ato acide. Kjo e b谷n at谷 nj谷 deodorant natyral, q谷 mund t谷 p谷rdoret shum谷 mir谷 p谷r t谷
luftuar bakteret. P谷r m谷 tep谷r 谷sht谷 shum谷 ekonomike dhe n谷 sht谷pi mund t谷 p谷rdoret p谷r m谷nyra t谷
ndryshme: - p谷r pastrimin e tapeteve: shp谷rndajeni n谷 m谷nyr谷 uniforme mbi tapet, l谷reni p谷r 24 or谷
dhe pastaj pastrojeni me fshes谷 me korrent.
- p谷r pastrimin e tenxhereve dhe pjatave shum谷 t谷 ndotura: p谷r t谷 larguar yndyr谷n e v谷shtir谷 shtojini
nj谷 lug谷 bikarbonat natriumi doz谷s normale t谷 ila巽it t谷 en谷ve p谷r lavastoviljen
-p谷r pastrimin e 巽elikut dhe porcelanit: duke mos qen谷 g谷rryes arrin t谷 heq谷 n谷 m谷nyr谷 t谷 shk谷lqyer
formacionet g谷lqerore dhe njollat, p谷r shembull nga lavamani i kuzhin谷s.
-p谷r larjen e rrobave: shtoni nj谷 lug谷 sod谷 n谷 巽do larje n谷 lavatri巽e n谷 m谷nyr谷 q谷 t谷 ndalet krijimi i
formacioneve g谷lqerore te rrobat. N谷 k谷t谷 m谷nyr谷, rrobat me ngjyr谷 i ruajn谷 ato, nd谷rsa t谷 bardhat
nuk b谷hen gri.
- p谷r past谷rtin谷 e frigoriferit: p谷rgatisni nj谷 solucion me uj谷 t谷 ngrohet dhe sod谷 (2 ose tri lug谷 p谷r nj谷
lit谷r uj谷) dhe fshijeni frigoriferin me nj谷 leck谷. Nuk ka nevoj谷 p谷r shp谷larje. Mund t谷 p谷rdoret edhe n谷
vazon e luleve t谷 fresk谷ta e t谷 sapok谷putura, p谷r t谷 jetuar m谷 gjat谷.