�ݺ�ߣ

UNIDADE 2 O INICIO DA HISTORIA. A IDADE ANTIGA: MESOPOTAMIA, EXIPTO, GRECIA E ROMA

1. O INICIO DA HISTORIA. A historia iníciase coa aparición da escritura. Apareceu hai máis de 5.000 anos en Mesopotamia (actual Iraq), para rexistrar e controlar datos (alimentos, impostos, intercambios comerciais).

Eixe cronolóxico das primeiras formas de escritura

Durante a Idade dos Metais xa apareceran as primeiras cidades gobernadas por un rei. Co paso do tempo estes reis foron ampliando o seu poder e territorio por alianza ou conquista. Deste xeito apareceron grandes imperios. Os primeiros imperios eran civilizacións fluviais (= culturas que se desenvolveron en torno a un río con beiras fértiles). Destacan 4 nos inicios da Historia (5000 B.P.): ♛ Mesopotamia: en torno aos ríos Eufrates e Tigris. ☥ Exipto: en torno ao Nilo. ☮ India: río Indo. 旘 China: ríos Huang-Ho (Amarelo) e Iang-Tse (Azul).

Principais civilizacións fluviais

Evolución das civilizacións fluviais

Características das civilizacións fluviais PODER POLÍTICO FORTE: O rei concentraba todo o poder, axudado por funcionarios, exército e sacerdotes SOCIEDADE XERÁRQUICA: 2 grupos diferenciados:  Privilexiados (propietarios terras e riquezas).  Non privilexiados (traballadores). CONSTRUCIÓN DE GRANDES OBRAS: Palacios Templos Tumbas Canles…

Pirámide social india (castas) Porta de Istar (Babilonia). Gran Muralla China

2. MESOPOTAMIA Mesopotamia (= “ entre ríos ” ) era unha zona bastante árida entre os ríos Tigris e Eufrates. A construción de canles para o regadío permitiu o desenvolvemento da agricultura. Mesopotamia divídise en 2 grandes zonas:  Alta Mesopotamia: situada ao norte (asirios)  Baixa Mesopotamia: situada ao sur (sumerios e acadios)..

Neste territorio iniciouse a Historia. O primeiro pobo en usar a escritura (cuneiforme) foron os sumerios (antes do 3000 a.C.). Mesopotamia tivo unha longa historia, dende o 3º milenio a.C. ata a conquista polos persas (S. VI a.C.) e estivo marcada pola alternancia no poder dos pobos sumerio , acadio , babilónico e asirio .

☹ Grupos privilexiados: posuían a maior parte do poder e riquezas. 3 tipos: ♘ Aristocracia: formada polo rei, a súa familia e a nobreza. Ocupaban os cargos máis altos e as mellores terra. ✞ Sacerdotes: encargados dos rituais relixiosos. Posuían templos, terras e riquezas. ✐ Escribas: funcionarios que sabían ler e escribir e contar. Tiñan moito poder. Características de Mesopotamia: A) SOCIEDADE: existen 2 grandes tipos de grupos:

☺ Grupos non privilexiados: traballaban e servían aos privilexiados. Podían ser: ♻ Artesáns: traballaban nos obradoiros. Había distintos tipos: tecedores, carpinteiros… ✭ Campesiños : alugaban as terras ao rei, nobreza ou sacerdotes a cambio do pago dunha renda (parte da colleita). Eran a gran maioría da poboación. ♀ Mulleres : eran propiedade dos homes. As que traballaban cobraban menos que os homes. ☭ Escravos : carecían de dereitos e eran considerados unha propiedade máis.

B) ECONOMÍA: 2 actividades: $ Agricultura (cereais, legumes, froitas...) $ Comercio: practicado nun principio en forma de troco e, máis adiante, introducindo a moeda. - O centro comercial era o templo (cigurat), dirixido por sacerdotes, que fixaban os impostos e levaban tamén o control dos intercambios mercantís.

C) RELIXIÓN: 2 A característica principal da relixión mesopotámicas : ✟ Politeísta: crían en varios deuses (Ex: Ishtar = deusa da guerra e do amor). Os deuses eran inmortais. Porta de Ishtar de Babilonia

D) ARTE: 2 tipos de arte: ♬ Arquitectura: destacan 4 trazos: I) Usaban ladrillo e adobe como materiais. II) Os elementos constructivos principais eran arcos e bóvedas.

III) Os edificios principais eran: - os palacios (residencia dos reis). - os templos , dentro destes últimos construíanse os cigurats (= enormes torres graduadas que servían de observatorio dos astros e lugar de culto. Cigurat de Uruk (Sumer)

Se un home lle baleira un ollo a outro home, privaráselle dun ollo a el. Se un médico opera ao escravo dun home libre e lle causa a morte, pagará escravo por escravo. Código de Hammurabi.

♫ Escultura: 2 tipos: a) Estatuas: soen ser pequenas figuras masculinas en barro cocido. b) Relevos: realizados sobre muros de pedra. Representan escenas importantes da vida de Mesopotamia

3. EXIPTO A civilización exipcia xurdiu hai máis de 5000 anos no NE de África, en torno ao río Nilo. Nas súas beiras concentrábase case o total da poboación , grazas o limo moi fértil que deixaban alí as súas augas ( terras negras ), tras as crecidas cíclicas do río. O resto do país era árido e estaba despoboado ( terras vermellas ).

Vista actual das beiras do Nilo Evolución das crecidas do Nilo

Aspectos principais da vida no Antigo Exipto: A) POLÍTICA: Exipto tivo unha longa historia, case 3000 anos, dende a súa unificación (c.3100 a.C.) ata a conquista do país polos romanos (31 a.C). Exipto estivo gobernado por faraóns = reis exipcios que concentraban nas súas mans todos os poderes (facía as leis, gobernaba, mandaba sobre o exército,…) Os exipcios crían que os faraóns eran deuses, que tiñan poderes máxicos, por iso rendíanlles culto. Os faraóns vivían en palacios rodeados de riquezas e de centos de escravos.

Símbolos do faraón Coroas do Baixo (1) e Alto Exipto (2)

Cando un faraón morría sucedíalle o seu fillo. Así formábanse auténticas dinastías. Houbo 31 dinastías. Na historia de Exipto destacan 3 grandes etapas: a) Imperio Antigo. b) Imperio Medio. c) Imperio Novo

B) SOCIEDADE. - 2 grandes grupos: ☹ Privilexiados: posuían o poder político, a riqueza e as terras. 3 grupos dentro dos privilexiados: ♔ Nobres: familias próximas ao faraón. Posuían riquezas e extensas terras e gobernaban as provincias nas que se dividía Exipto. ☥ Sacerdotes: controlaban os ritos relixiosos. Os templos posuían grandes terras e recibían rentas dos campesiños (parte da colleita). ✏ Escribas: funcionarios que redactaban os documentos oficiais e levaban as contas dos impostos e das mercadorías. Tiñan gran poder e prestixio.

Nobreza Escribas Sacerdotes �󲹰��ó��

☺ Non privilexiados : gran maioría da poboación, dominada polos privilexiados. 6 grupos:   Campesiños: a maioría da poboación. Debían pagar tributos e rendas ao faraón, á nobreza e aos sacerdotes. ✂ Artesáns e comerciantes: realizaban e vendían esculturas, cerámicas, vestidos (liño) e papiros sobre os que se escribía. ☂ Servos: persoas libres que traballaban para un señor a cambio dun pequeno salario.

Escenas de campesiños exipcios

 Escravos: non tiñan dereitos e a maioría eran propiedade do faraón. Traballaban nas minas, obras públicas e exército.  Mulleres: as mulleres tiñan algúns dereitos e liberdades: ter propiedades, vender e comprar bens, divorciarse. As mulleres adicábanse ao coidado da casa e dos fillos e tamén realizaban outros traballos: tecedoras, panadeiras, serventas, campesiñas….

C) RELIXIÓN: OS TEMPLOS. Os exipcios eran politeístas (crían en moitos deuses): Exemplos: Ra, Amón ou Atón (sol), Isis, Osiris… Tamén adoraban animais (gatos, cocodrilos,…) ao Nilo e ao faraón (deus vivinte).

Os exipcios facían os seus ritos nos templos , onde tamén se gardaban as estatuas dos deuses . Cada templo tiña un corpo de sacerdotes que coidaban a estatua do deus e lle levaban ofrendas (bebida, comida, riquezas…) en procesión.

Características dos templos exipcios:  Material: pedra.  Grandes dimensións  Arquitectura alintelada = teitos planos sostidos por enormes columnas. Templos de Karnak (arriba) e Luxor (abaixo) ambos en Tebas (Alto Exipto)

Templo de Karnak Templo de luxor

D) AS TUMBAS. Os exipcios crían na vida despois da morte e pensaban que era necesario conservar o corpo para a seguinte vida . Por iso convertían aos mortos en momias , secando os corpos e envolvendoos con vendas. As momias eran depositadas nun sarcófago e introducidas en tumbas. As máis coñecidas son as pirámides = enormes tumbas en forma piramidal que se utilizaron para enterrar a faraóns do Imperio Antigo.

TIPOS DE TUMBAS EXIPCIAS: Mastabas, Pirámides e Hipoxeos

Val dos Reis Pirámides de Guiza

Nas tumbas, os sarcófagos eran rodeados por un enxoval, formado por todos os utensilios que podía precisar o difunto na outra vida (alimentos, vestidos, figuras que representaban aos seus serventes…).

E) ARTE EXIPCIA. Características: ✽ Arte relixiosa (esculturas de deuses, pinturas de templos e pirámides). ✽ Falta de perspectiva (as escenas non tiñan profundidade) nen movemento. ✽ Frontalidade: os obxectos mostrábanse sempre de fronte. ✽ Horror vacui (“horror ao baleiro): os muros e teitos aparecen todos cubertos de decoración sen espazos libres.

4. O MUNDO GREGO A civilización grega xurdiu no sur da Península dos Balcáns e extendeuse posteriormente por diversas terras, a través de colonias gregas:  illas do Mar Exeo.  costas de Asia Menor (actual Turquía).  Sicilia e sur de Italia (“Magna Grecia”).  outras zonas do Mediterráneo occidental (Ex: Ampurias en España) Os gregos chamaban a todo este espazo a “Hélade” (= territorio dos gregos).

Debido ao seu relevo moi accidentado (vales illados por montañas, illas separadas entre sí) cada val e cada illa formaban un Estado independente (polis). Ex: Atenas, Esparta, Troia,… A pesar desta división, todas as polis pertencían á civilización grega (helénica) porque compartían:  Lingua: o grego.  Relixión: grega, formada por varios deuses (politeísta). Relevo interior e costerio da Grecia actual

A) HISTORIA DOS GREGOS. A historia da antiga Grecia divídese en 6 grandes etapas : Α CIVILIZACIÓN MINOICA (OU CRETENSE): - desenvolveuse na illa de Creta. - a partir do terceiro milenio a.C. - destacou a capital Cnossos polos seus palacios. Β CIVILIZACIÓN MICÉNICA (OU AQUEA): - xurdiu cara o 1400 a.C. - fundada na Península dos Balcáns polos aqueos, pobo guerreiro procedente do norte. - destacaban as súas cidades amuralladas, sobre todo a capital Micenas.

CIVILIZACIÓN MINOICA Imaxes do Palacio de Cnossos (Creta)

Máscara de Agamenón Porta dos Leóns do palacio de Micenas CIVILIZACIÓN MICÉNICA

Γ ÉPOCA ESCURA: desde o século XI a. C. ao IX a.C. Pouco se sabe desta etapa.

Δ ÉPOCA ARCAICA: entre os séculos IX e VI a.C. Durante esta etapa os gregos foron agrupándose en polis = cidades-Estado independentes con goberno, leis e exército propios (Ex: Atenas, Esparta, Corinto, Tebas…). O poder e o goberno destas polis recaía nunha minoría privilexiada de familias ricas ( aristoi = “os mellores”). De ahí provén a palabra aristocracia . (Ex: Esparta).

Nalgunhas polis producíronse cambios e apareceu unha nova forma de goberno, a democracia (goberno do pobo), no que os cidadáns reuníanse en asembleas para tomar decisións e elixir aos cargos públicos. (Ex: Atenas). Acrópolis de Atenas Institucións democráticas atenienses

Entre os séculos VIII e VI a. C. produciuse en Grecia unha época de crise , as causas eran as seguintes:  A poboación creceu moito , pero a terra era pouco fértil e apenas producía alimentos para tanta xente.  A maior parte das terras pertencía aos aristócratas , mentres a maioría da poboación era pobre e pasaba fame. Como consecuencia moitos gregos abandonaron a península grega e emigraron a terras extranxeiras a través do Mediterráneo, onde fundaron colonias , (def páx 192) hacia o oeste (Sur de Italia, Sicilia, Sur de Francia e a Península Ibérica) e o leste (Libia, Exipto, Mar Negro).

Principais colonias gregas e fenicias

Ε ÉPOCA CLÁSICA: época de esplendor entre o S. V a.C e primeira parte do IV a.C. A época clásica = época de esplendor da cultura grega. Ten 3 etapas ben diferenciadas: a) Guerras Médicas (500-440 a.C.). b) Esplendor de Atenas. c) Guerra do Peloponeso (431 a.C.- 404 a.C).

a ) Guerras Médicas (500 -440 a.C.) = enfrontamento entre os persas e os gregos debido á invasión das polis gregas da costa xónica (Asia Menor) por parte do Imperio persa. As polis gregas uníronse fronte aos persas. 2 etapas principais:  Primeira guerra médica : acabou coa vitoria dos hoplitas (soldados) gregos na batalla de Maratón (490 a. C.)  Segunda guerra médica : 10 anos despois os persas volveron a invadir Grecia, venceron aos espartanos nas Termópilas , saquearon Atenas pero foron derrotados na batalla naval de Salamina .

Leónidas nas Termópilas (J.L.David)

b) Esplendor de Atenas. - Tras as Guerras Médicas, Atenas convertiuse na polis máis rica e influinte. Así, durante o S.V a.C. Atenas viviu un período de esplendor , especialmente na etapa de Pericles , gobernante que favoreceu a democracia, economía e cultura

c) A Guerra do Peloponeso (431 – 404 a.C.). Enfrontamento entre polis gregas, plo excesivo poder acadado por Atenas. As polis dividíronse en 2 bandos:  Liga de Delos = Atenas e os seus partidarios.  Liga do Peloponeso = Esparta e os seus partidarios. - A guerra terminou coa vitoria de Esparta, que se converteu na polis máis poderosa, pero a guerra foi tan destructiva que provocou unha gran crise nas polis gregas ao longo do S.IV a.C.

Ζ ÉPOCA HELENÍSTICA: desde mediados S.IV a. C ao I a.C. A guerra entre as polis gregas debilitounas provocando unha crise que foi aproveitada por Macedonia (extenso reino situado ao norte de Grecia), liderada polo rei Filipo II , para conquistar e unificar todo o territorio grego. Tras o asasinato de Filipo II, sucedeuno o seu fillo Alexandre “Magno” (grande) que continuou as conquistas. En dez anos, as falanxes macedonias de Alexandre conquistaron todo o imperio persa , chegando ata o río Indo.

Nos territorios conquistados Alexandre fundou numerosas cidades (Ex: Alexandría en Exipto) e a cultura grega extendeuse por todo Oriente. Así, a cultura grega e a oriental fusionáronse, dando lugar ao helenismo . Alexandre morreu en 323 a.C. (con 33 anos de idade), sen ter organizado aínda o seu imperio. Alexandre Magno na batalla de Issos.

Alexandre non tiña descendencia, polo que o seu imperio dividíuse entre os seus xenerais , quenes adoptaron o título de reis, dando lugar ás monarquías helenísticas (Ex: Macedonia, Mesopotamia e Exipto) A época helenística finalizou no S. I a.C coa conquista das monarquías helenísticas por Roma . Grecia perdeu a súa independencia e pasou formar parte da República romana.

6. SOCIEDADE GREGA A sociedade grega estaba dividida en 2 grupos:  Cidadáns: eran homes, habitantes da polis e libres. Participaban na vida política, gozaban de todos os dereitos e tiñan que pagar impostos. Había cidadáns de todas as clases sociais (ricos e pobres).  Non cidadáns: non tiñan dereitos e non podían participar en política. Había tres tipos  Estranxeiros: persoas libres. Adicábanse ao comercio e artesanía.  Escravos: non eran persoas libres e traballaban para un amo. Eran prisioneiros de guerra ou fillos de escravos.  Mulleres: carecían de todos os dereitos. Estaban sometidas sempre a un home (pai ou marido).

Texto: As mulleres Que podía saber ela cando a tomei por esposa? Ela non tiña máis de quince anos cando chegou á miña casa; desde ese día viviu baixo unha estrita servidume; debía ver as menos cousas posibles, entender o menos posible e facer as menos preguntas posibles. JENOFONTE, A economía Texto: Os escravos Nunha casa precísase un determinado número de instrumentos. Parte deles son inanimados, os outros están vivos. O escravo é un instrumento vivo, unha propiedade que vive, sometida á autoridade dun señor. Hai persoas inferiores: o emprego da súa forza corporal é a mellor parte que se pode sacar deles. ARISTÓTELES, Política

7. ECONOMÍA GREGA: AS CIDADES Os habitantes das polis gregas vivían fundamentalmente de tres tipos de actividades :  Agricultura e gandería: polo clima cálido e seco os cultivos principais eran o trigo, a vide e a oliveira ( triada mediterránea ). € Artesanía: destacan as cerámicas e os tecidos. ¥ Comercio: actividade económica principal. Os gregos comerciaban por todo o Mediterráneo, grazas aos seus barcos.

Para favorecer o comercio e comunicacións as cidades gregas (metrópoles e colonias) situábanse cerca do mar. As cidades gregas tiñan rúas estreitas e retortas. Destacan 2 partes principais: ♄ Ágora: praza pública onde os cidadáns se reunían e onde se celebraba o mercado. ♆ Acrópole: recinto amurallado no lugar máis elevado da cidade. Alí a poboación refuxíabase en caso de guerra xa que era moi fácil de defender. Na acrópole atopábanse os templos máis importantes da polis.

Outra parte importante da cidade grega era o teatro = recinto semicircular onde se escenificaban obras teatrais (invento grego). No teatro se distinguían 3 partes principais : grada, orquesta e escena. Máscaras de actores gregos

8. RELIXIÓN GREGA. Os gregos eran politeístas (crían en numerosos deuses). Os deuses gregos eran inmortais pero tiñan aspecto e comportamento humanos (comían, bebían, amábanse, loitaban entre sí…). Cada polis grega tiña unha divinidade protectora a quen lle rendía culto. Os deuses residían no monte Olimpo (monte sagrado dos gregos).

Os gregos pensaban que os deuses podían perxudicalos ou beneficialos, por iso facían ofrendas (riqueza, alimento…) e consultaban aos oráculos (adiviños) para saber a opinión dos deuses. Os gregos crían tamén en criaturas fantásticas (cíclopes, centauros…) e nos heroes = fillos de deuses e humanos. Ex: Aquiles, Hércules, Ulises ou Perseo. As historias de deuses e heroes eran os mitos. O conxunto destas narracións conformaban a mitoloxía.

Os gregos celebraban competicións deportivas en honor aos deuses = os Xogos Olímpicos , celebrados cada catro anos en Olimpia en honor a Zeus. A eles acudían atletas de todas as polis gregas, pero as mulleres tiñan prohibido a asistencia. Lume sagrado en Olimpia

9. CULTURA GREGA Ademáis do teatro os gregos fixeron unha aportación fundamental á cultura da Humanidade: a Filosofía e a Ciencia. Por que? Os gregos foron os primeiros pobos da Antigüidade en buscar unha explicación dos fenómenos a través da lóxica e a razón (non a través dos mitos nin da relixión).

Por tanto na antiga Grecia destacaron filósofos como Sócrates , Platón , Aristóteles e científicos como Pitágoras, Arquímedes ou médicos como Hipocrates (fundamentais para a cultura posterior) A morte de Sócrates (J.J. David) A Escola de Atenas , detalle (Rafael)

Hipócrates atendendo a uns pacientes Arquímedes tras descubrir a teoría de frotación.

9. ARTE GREGA. ARQUITECTURA Os edificios máis importantes eran os templos = “casas” onde residían a divinidade. Trazos dos templos gregos:  pequeno tamaño.  forma rectangular (habitualmente).  Os templo alzábanse sobre unha plataforma  material: pedra ou mármore  función: albergar a estatua do deus o deusa a quen se lle adicaba o santuario .

Partenon, Atenas Segesta, Sicilia Tholos (templo circular) de Delfos.

 Teitos alintelados (planos) con frontón (remate triangular) e tellado a dúas augas.  Partes do templo grego : 3 principais: a) pronaos: entrada. b) naos ou cella: sala principal que albergaba a estatua da divinidade. c) opistodomos: lugar onde se gardaban as ofrendas dos fieis.

Para construír os templos, os arquitectos seguían ordes = serie de normas para conseguir beleza, harmonía e proporcións. 3 ordes principias: ☻ Dórica: capitel cadrado. ☻ Xónica: capitel con 2 volutas ☻ Corintia: capitel con follas de acanto.

Orde dórica: Templo da Concordia , Agrigento, Sicilia Orde corintia: Olimpeión de Atenas Orde xónica: Templo de Atenea Niké, Acrópole de Atenas

B) ESCULTURA. Características: ♧ Función relixiosa: a maioría representan a deuses ou heroes. ♡ Tentan representar a beleza ideal do corpo humano . De ahí que os artistas se interesen por estudar anatomía. ♤ Materiais: mármore e bronce principalmente. ♢ Gran calidade: así serviron de modelo para artistas de épocas posteriores Venus de Cnido (Praxíteles, S IV a.C.)

Destacan 3 etapas na evolución da escultura grega: I. Época arcaica (S.VII-VI a.C.): esculturas estáticas e ríxidas, moi esquemáticas. Ex: Kurós (atleta espido) e Koré (moza vestida).

II. Época clásica (S.V a.C.- ½ IV a.C.): as figuras son máis belas, proporcionadas e realistas, e adquiren certo movemento. Ex: Discóbolo (Mirón), Doríforo (Polícleto) e Venús Cnido (Praxíteles)

III. Época helenística (½ S.IV a.C.- I a.C.): esculturas moi expresivas e cheas de movemento. Destacan o Laoconte , A Victoria de Samotracia , ou a Venus de Milo .

�ݺ�ߣ

Unidade 2 ESA

Recommended

More Related Content

What's hot (20)

Similar to Unidade 2 ESA (20)

More from camposseijo (20)

Unidade 2 ESA