1. UNIDADE 2 REVOLUCIÓN INDUSTRIAL E CAPITALISMO Borja Campos Seijo I.E.S García Barbón (Verín)
2.
3. 1. REVOLUCIÓN INDUSTRIAL: definición e causas. Rev. Industrial = conxunto de cambios tanto económicos como de outro tipo que permitiron que Gran Bretaña se convertera no S.XVIII e XIX no principal centro industrial e financeiro do mundo. Por que en GB? Causas principais: Cambios na agricultura 2 consecuencias: a) Aumento poboación consumidores. b) Éxodo rural man de obra barata para as fábricas. Mercado colonial inglés : as colonias inglesas (Norteamerica, Sudáfrica, India, Australia...) proporcionan materias primas baratas para a industria inglesa e demandan produtos elaborados.
5. Dispoñibilidade de capital : os grandes beneficios da agricultura e o comercio, podían ser reinvestidos noutras actividades económicas (industria). Institucións políticas estables (sistema parlamentario inglés) que favorecía os intereses da burguesía. Mentalidade emprendedora (incluso da nobreza!!!).
6. 2. CAMBIOS NA POBOACIÓN E AGRICULTURA A) CAMBIOS NA POBOACIÓN (REVOLUCIÓN DEMOGRÁFICA) - A partir de ½ S. XVIII Revolución demográfica (á vez que a industrial) = aumento da poboación. Factores: produción de alimentos fames e maior resistencia fronte epidemias desaparición mortalidade catastrófica (crise de subsistencia). Melloras na hixiene e mediciña taxa de mortalidade (de 30 a 20 ‰), sobre todo a infantil. A natalidade continúa sendo elevada (35-30 ‰ elevado crecemento da poboación (poboación británica duplícase entre 1800 e 1850).
7.
8. B) CAMBIOS NA AGRICULTURA (REVOLUCIÓN AGRÍCOLA). O da poboación foi posible grazas a mellora da alimentación , ésta conseguiuse mediante o dos rendementos e a productividade. 2 causas desta mellora: a) Cambios técnicos e nos sistemas de cultivo : - Eliminación do barbeito. - Difusión da rotación cuatrienal (Sistema Norfolk) cereais rotan con outros cultivos (nabos, trevo, patacas) mellora fertilidade do chan e permitían unha maior cabaña gandeira + carne (mellor alimentación) e + abono (mellor productividade). - Mellora das ferramentas (gadaña, arado) e introdución de máquinas (sementadora mecánica de J. Tull, segadora mecánica de Mc Cormick...). - Uso crecente do abono e regadío. - Cambios na mentalidade agrícola = mentalidade individualista, emprendedora, disposta a introducir melloras e avances para aumentar beneficios (orixe agricultura capitalista).
9.
10. b) Cambios na propiedade da terra : A nova clase emerxente (a burguesía) 2 consideracións: A terra ha de ser unha mercadoría máis propiedade libre e privada , sen residuos feudais (señoríos, morgados, bens eclesíasticos, comunais). Os labregos deben ser só man de obra ao servizo dos propietarios , sen obrigas feudais. - 2 exemplos: Cerramentos británicos ( enclosure acts ): co cercado e privatización das terras comunais ( openfields ) propiedades privadas utilización das mesmas para obter + beneficios productividade. Desamortización española: supresión dos señoríos e posta en venta das terras eclesiásticas e comunais.
11.
12. Consecuencias destes cambios: Inicio da agricultura moderna e capitalista = individualista e de mercado : orientado á rendabilidade e beneficio do propietario (producir máis e máis barato búsqueda do máximo beneficio ). Efectos sociais negativos campesiños pobres perderon terras comunais como as súas terras non lles chegaban para sobrevivir venta das terras xornaleiros (campesiños sen terra) ou emigración ás cidades industriais obreiros.
13. - A revolución industrial tránsito do sistema feudal do Antigo Réxime ao sistema capitalista do mundo moderno. - 6 Trazos da Revolución Industrial: a) Mecanización = renovación tecnolóxica constante con invención de máquinas + produción e produtos máis baratos. b) Introdución de enerxía mecánica : a tecnoloxía permite substituir a forza muscular humana e animal por formas de enerxía mecánica : carbón ( máquina de vapor de Watt, 1769), petróleo, electricidade. 3. TRAZOS DA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL
14.
15. c) Establecemento do sistema fabril ( factory system ): que substitúe aos anteriores sistemas de produción (gremial, domestic system ). A unidade de produción básica é a fábrica = lugar mecanizado onde a máquina controla o ritmo e marca a forma de traballo dos obreiros sobreexplotados e alienados. d) Desvalorización do traballo humano ( o importante é a máquina ) incremento da xornada laboral e emprego masivo de man de obra de escasa cualificación (homes, mulleres e nenos) á que se lle pagan baixos salarios.
16.
17. e) Necesidade de financiamento : Inicialmente as industrias teñen carácter familiar e se autofinancian co reinvestimento constante dos beneficios. A medida que avanza a industrialización precísase a poio bancario e bolsístico. f) Existencia de sectores punteiros: que se adiantan na mecanización e arrastran aos demáis sectores (Ex: téxtil de algodón demanda carbón e ferro para as máquinas, o ferrocarril demanda ferro para raís e carbón para tracción...).
18. 1ª Rev Industrial (c. 1780-1880): - Inicio en Inglaterra e logo expansión. - Enerxía: vapor. - Sectores: algodón, sidero-metalúrxico e ferrocarril. - Fábricas pequenas. - Autofinanciamento Revolución Industrial 2 fases ben diferenciadas: 2ª Rev Industrial (c. 1880-1914): - Novas potencias industriais: Alemaña, EEUU, Xapón - Enerxía: petróleo e electricidade - Sectores: enerxético e químico . - Grandes fábricas - Financiamento bancario e bolsístico. - Novas formas de organizar a produción: taylorismo e fordismo .
19. - Expansión da industrialización por Europa= en forma de ondas en dirección NO-SE, en 4 áreas: 1. P ioneira : GB. 2. First corners : Bélxica, Francia, Alemaña (Europa NO). 3. Late corners : Escandinavia, Rusia, Austro-Hungría. 4. Periferia sur : Europa mediterránea (España, Italia, Balcáns…). - A industrialización t ivo éxito só en reducidos países (1 e 2) economías escandinavas, mediterráneas e orientais seguiron sendo, ante todo agrarias (agás algunhas zonas: Norte de Italia, Cataluña,…).
20.
21. PRIMEIRA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL (c.1780-1880). - Limitada case en exclusiva a GB, os sectores punterios foron o téxtil de algodón, o siderometalúrxico e o ferrocarril. Téxtil de algodón : primeiro motor da R.I. Causas: - Materia prima abundante e barata procedente das colonias. - Elevada demanda popular de tecidos de algodón (indianas). - Innovacións técnicas e aplicación da máquina de vapor (Watt, 1769). - Man de obra barata para máquinas sinxelas ( spinning jenny, water frame, mule ).
24. Siderometalúrxico (ferro): 2º sector en industrializarse. - As pequenas fraguas alimentadas por madeira altos fornos , alimentados por carbón mineral (maior poder calorífico para fundir o ferro). - Inventos + importantes: a) Alto forno de Darby (1732): uso de carbón de coque (hulla sen sulfuro), + calorífico. b) Máquina de vapor (1776 ) , incorporada por Wilkinson ao sector siderúrxico. c) Pudelaxe do ferro (Cort, 1783): fundir e golpear ferro para eliminar escouras ferro + puro.
25. Ferrocarril: - Invento fundamental = locomotora de Stephenson (1829)= máquina de vapor capaz de moverse sobre raís 1ª liña: Liverpool – Manchester (1830). - Vantaxes: capacidade de carga, rapidez, menor custo e maior seguridade revolución nos transportes - Construción rede ferroviaria a partir 3ª década do S. XIX 3 efectos:
26. Demanda de ferro e aceiro para construción rede transformación da siderurxia nun motor esencial da economía británica. Ocupación de gran cantidade de man de obra . Mellora e interrelación dos mercados Movilización de grandes capitais estímulo ao sector financeiro e bancario
27.
28.
29. A SEGUNDA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL (c.1880-1914) 2ª fase R.I = nova onda de innovacións nos decenios finais do século : técnicas, industriais, empresariais… I. NOVAS FONTES DE ENERXÍA Petróleo : - Nun primeiro momento utilizado para iluminación. - Avances en destilación novos usos : lubricante, combustible de máquinas e fábricas, calefacción, materia prima para industria petroquímica... - Melloras no motor de combustión (Daimler Benz, 1900) xeneralización do petróleo como combustible de automóbil.
30. Electricidade : - Orixe en innovacións (pila de Volta, lampada de Edison…). - Vantaxes : limpeza, flexibilidade, doada de transportar e converter en luz, calor ou movemento. - Aplicacións masivas : iluminación, enerxía de máquinas electricas na industria, comunicación (teléfono, telégrafo, radio…), transporte (tranvía, metro…).
31. II. NOVOS SECTORES PUNTEIROS - 3 sectores industriais punteiros impulsan desenvolvemento industrial: Sector sidero-metalúrxico : medra e introduce novidades 3 efectos: a) Ferro segue a ser “pan de industria ” (maquinaria, construción, bélica, e sobre todo automóbil). b) Perfeccionamento do aceiro . c) Aparición novos metais e aliaxes (aluminio, níquel…).
32. Sector químico productos novos e artificiais que desprazan a vellos recursos caros e escasos. - Aplicacións: tintes para industria téxtil, fertilizantes químicos, tecidos e fibras artificiais, plásticos, medicinas, perfumes, dinamita (Nobel). - Dentro sector químico destaca o petroquímico (utiliza petróleo como mat prima) combustibles, derivados e outros (farmacia, plásticos, pinturas, téxtil…). Sector eléctrico : fabricación de motores, turbinas, electrodomésticos…
33.
34. III. REVOLUCIÓN DOS TRANSPORTES. Avances a finais do S.XIX: - Ferrocarril : na 2ª ½ S.XIX concluironse as principais redes ferroviarias en Europa e Estados Unidos. - Transporte urbano : electricidade tranvías e trens metropolitanos ( metro, 1º en Londres en 1887). - Navegación : melloras na construción (aceiro e maior potencia de motores) e aplicación vapor barcos + rápidos e seguros duración viaxes transoceánicos favorecendo migracións europeas e comercio , facilitados por construción canais interoceánicos : Suez, 1869, e Panamá, 1904.
35. - Automóbil : resultado de combinar motor a explosión, neumático e petróleo como combustible verdadeira rev nos transportes . Primeiro automóvil (Peugeot) comezou a funcionar no ano 1891. - Aviación : a finais do S XIX e inicios do S.XX, experimentación (primeiro voo, Irmáns Wright, 1903) explotación militar e comercial nas primeiras décadas S.XX.
36.
37.
38. IV.A IMPORTANCIA DO CAPITAL: SOCIEDADES E BANCOS - Avance da industrialización necesidade de maior capital para investi r 2 novas formas de financiamento: A ) Sociedades anónimas (S.A.) : A partir de ½ S. XIX conversión de empresas en sociedades anónimas = sociedades por accións. Acción = cada parte do capital dunha empresa que se distribúen entre os socios ou son vendidas ao público. Accionista (pousidor de accións) é propietario dunha parte proporcional da empresa recibe beneficios (dividendos) en función das accións poseidas. Compra-venta de accións creación Bolsas de Valores (mercados de capital).
39. b) Bancos e institucións de crédito : cobraron unha grande importancia. 2 tipos: $ Bancos de depósitos: gardan aforros particulares, $ Bancos de investimento: otorgan préstamos a longo prazo a empresas para actividades industriais (por exemplo: construción ferrocarril en Europa continental). - Por tanto, os bancos convertéronse en suministradores de capital para industrias (préstamos), creando sistemas para facilitar as transaccións (papel moeda, cheques, letras de cambio…) c apital financeiro = factor fundamental do proceso industrializador.
40. V. CAMBIOS NA ORGANIZACIÓN DO TRABALLO E NAS EMPRESAS Na segunda RI, a maduración de industrialización 2 procesos complementarios: Sistemas intensivos de organización do traballo do obreiro para acadar + productividade: $ Taylorismo: (Frederick Taylor) consiste en apurar o traballo do obreiro con mov simples, rápidos, eficaces, repetidos (“ mecanicos ” ), eliminando os mov ineficaces e a perda de tempo.
41. $ Fordismo: (Henry Ford, no automóbil) cadea de montaxe = traer as pezas e material a través dunha cinta a onde estan os obreiros para eliminar perdas de tempo masifica e abarata produción Ford T = 1º coche para todos os bolsillos consumo masivo.
42.
43.
44.
45. 3. CAPITALISMO - Rev. Industrial estivo ligada ao triunfo do capitalismo (liberalismo económico). - Que é ? m odo de produción = xeito de organizar a vida económica que dá forma a sociedade e ao mundo. - Qué elementos o conforman? Dous principais: ☹ Capital: todos os obxectos que serven para producir mercadorías (cartos, terras, fábricas …). O capital = propiedade privada dunha clase social , a burguesía capitalistas, que se apropian da plusvalía (diferencia entre o prezo final dun produto e o que costa producilo). ☺ Traballo: mercadoría que o proletariado (traballadores) vende a cambio dun salario .
46.
47. 6 Características do capitalismo: a) O capital = elemento fundamental da produción : - Necesario para poñer en marcha calquer negocio e obter beneficios. Os capitalistas (posuídores do capital) dominan o desenvolvemento ec dun país influencia política. b) Liberdade ec ou libre mercado : - O capitalismo (liberalismo ec) suprime calquer intervención na economía (gremios, Estado) n on deben existir obstáculos nin mecanismos de control ao mercado , sobre todo do Estado. - O mercado ríxese polo libre xogo de oferta e demanda . - Sen embargo, as propias empresas vulneran este principio buscando formas de control do mercado : monopolio e oligopolio, a través de cartel, trust,…
48. Viñeta de Forges (El País, 2008) facendo alusión a voracidade do capital, que controla todo proceso produtivo
