More Related Content
What's hot (20)
Similar to Gerraosteko antzerkia (20)
More from martasena (10)
Gerraosteko antzerkia
- 2. GERRAOSTEKO ANTZERKIA Euskal teatroari gutxitan eman zaio behar besteko garrantzirik. Idatzita- ko guztia ez da argitaratu, ez da taularatu edo bestela antzeztu arren ez da inprimatu. Horregatik gaitza da gure antzerkigintzaren ikuspegi osoa izatea .Antzerkigintzaren helburua ez da maiz oso literarioa izan, euskaltzaldutnasunari eusteko tresna baizik.Hala eta guztiz ere eginki- zun garrantzitsua bete zuen teatroak hainbeste gauza debekaturik zi- tuen gerraoste hartan. Zinema, irratia, telebista eta egunkariak ia erdera hutsean zeuden. Garai eta toki guztietan egoera ez zen berdina izan . Hegoaldeko teatroek ibilbide desberdinak eduki zituzten iparraldekoekin alderatuta, nahiz eta aspektu askotan nahikoa estua izan harremana Hegoaldean frankismo hasiera zegoen eta egoera larria zen.
- 3. IPARRALDEKO TEATROA Bigarren Mundu Gerraren ondotik laster heldu zioten berriro Iparral- dean antzerkigintzari.Gure Herria aldizkarian argitaratu ziren gehienak.Egitura eta gai erraz samarrekin zeuden eginak. Egile guz- tien arean bi bereiziko ditugu; Piarres Lartzabal (1915-1989) azkaindarra,garai honetako poetagile eta teatrogile trebeenetarikoa. Dozenaka lan labur eta luzeak idatzi zituen. Drama nahiz komedia menderatzen ditu. Lartzabalek teatrorako sena du, katramilak korapilatze- ko eta askatzeko gaitasuna. Bere uzta oparotik eta argitaratuen artean Hegoaldean ere ezagunak izen izenburu batzuetako batzuk hauek dira; -Etxahun -Senperen gertatua -Hila esposatu
- 4. Telesforo Monzon (1904-1981) Lartzabalen adiskide eta lankidea zen. Gipuzkoarra Amerikara joan zen ea itzultzean Lapurdira. Buru-belarri ibili zen Iparraldeko antzerki taldeekin, haientzat obrak moldatuz eta muntaietan lagunduz. Komediak zein dramak idatzi zituen;bederatzi hamar bat guztira. Lehen sailetik Lau kantari , Xori bat eta Gure behia hila da aipa ditzakegu: bigarrenetik berriz, mendita- rrak ,Hazparneko anderea eta Eneko bizkai eta Ma ria Lorka. Lartzabal eta Monzonek izan duten jarraitzaleetatik bat nabarmentzekotan ,Daniel Landert izango Litzateke.
- 5. Iparraldeak herri teatro tradizionala ere bizirik mantendu du. Antzina- ko erroak dituzten antzerki mota ugari heldu zaizkigu XX.mendera arte: astolasterrak, pastoralak eta maskaradak besteak beste. Azken biek kementsu eta harrigarriro irauten dute Zuberoan,lurralde horrek aspalditxotik jasaten diharduen biztanle hustuketa eta erdalduntzea gogorrak izanagatik. Maskaradak urtetik urtera aldakuntza txikiak jaso zituen . Gerra egotean geldi- tu egin ziren, baina amaitu zenetik gaur egun arte ez dira bukatu.
- 6. HEGOALDEKO ANTZERKI TALDEAK Literaturaren beste arloetan legez, gerrak ekarri zuen nahitaezko isilta- suna 1950 aldera hautsi zen apur bat. Ordukoak ditugu lehenengo an- tzezlanen argitalpena EGANen eta baita jendaurreko agerraldiak ere. Garaiko talderik garrantzitzuenetarikoa Euskal Iztundea izan zen. Tori- bio Altzagak 1915ean sortu zuen. Etenaldiaren ostean Maria Dolores Agirrek hartu zuen taldearen kudeaketa. Lartzabalen, Monzonen, Altzagaren eta Barriolaren obra klasikoak egin zituzten. Bide modernagoen bila saiatu zirenek Jarrai taldea antolatu zuten 1960an Beobideren zuzendaritzapean dozena erdi bat euskal autorerekin batera. Baina hauek ez ziren izan talde garrantzitsuak, bakarrik beste asko egon ziren batez ere egoera aldatu egin zenean esperantza berriak piztu egin zirelako.
- 7. HEGOALDEKO TEATROGILE FAMATUAK Bigarren errepublika denboran Antzerki teatro aldizkaria argitaratu zuen Labaienek . Egile, itzultzaile, kritiko eta historiagile garrantzitsua izan zen gerraosteko urte latz haietan. Punta-puntako autoreen lanak euskaratu zituen. Luzea da Labainen antzerki lanen zerrenda. Beste idazle batzuek ere ezagutu zuten euren lanak taularatu ezina. Salvatore Mitxelenak bere Erri bat guruzpidean eta confixus. Idatzi zirenean beren tema erligioso –politikoagatik ez zegoen nondik hartzerik. Yon Etxaidek historian eta kantetan ere bilatzen ditu teatrorako gaiak -Amaiur -Begia begi truk -Markesaren alaba
- 8. Etxaniz,Uxola, Arkotxa, Zubikarai eta Begiristainek besteak beste idatzi zituzten antzerkiak. Era tradizionalean moldatuak eta imprimaturiko gehienak aldizkarietan agertuak, banaka batzuk liburuetan. Azken hamarkadetan gutxitu egin dira antzerkigileak. Mundu guztian krisi hau edaturik dago telebista teatroari esparrua jaten ari zaiolako. Alabaina, onartu behar da ez dela inoiz euskaraz izan gaur egungo talde erdi profesionalek eskaintzen dituzten emanaldien antzerki mailarik; ikuskizun itxurosoak dira gehienetan, eta batzuetan bikainak ere bai.