More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (7)
Similar to Kongresi i manastirit (20)
More from Internet VloraAlb (20)
Kongresi i manastirit
- 1. Kongresi i Manastirit Obkti i dikursh谷m i HotelitIliria,ku u mbajtKongresi i Manastirit - Kongresi i Alfabetit t谷 gjuh谷s shqipe,14 n谷ntor - 22 n谷ntor 1908 Kongresin e Manastirit (apo Kongresi i Alfabetit) 谷sht谷 tubimi i dijetareve shqiptar谷 m谷 14 n谷ntor - 22 n谷ntor 1908 n谷 Manastir, p谷r p谷rcaktimin e alfabetit t谷 gjuh谷s shqipe. Gjendja gjat谷 zhvillimit te letersise shqipe ishin hartuar disa alfabete t谷 ndryshme. Nj谷 nga m谷 t谷 fundit ishte ai i krijuar n谷 Stamboll dhe quhej Alfabeti i Stambollit. Mendimi zot谷rues ishte se shkronjat jolatine nuk ishin t谷 p谷rshtatshme p谷r mbar谷sin谷 e shqipes bashkimit gjuh谷sor komb谷tar. P谷r k谷t谷 arsye, shoq谷ria m谷 aktive dhe e mir谷njohur "Bashkimi" n谷 Manastir, thirri Kongresin e Par谷 t谷 P谷rgjithsh谷m p谷r diskutimin e nj谷 alfabeti t谷 nj谷suar. Nj谷 alfabet i nj谷suar do t谷 ishte fillimi i let谷rsis谷 mbar谷 shqiptare. Prandaj m谷 14 n谷ntor 1908 n谷 Manastir u mblodh Kongresi i Manastirit ose Kongresi i Alfabetit. Pjes谷marr谷sit N谷 kongres ishin t谷 pranish谷m 160 delegat谷, t谷 ardhur nga t谷 gjitha an谷t e Shqip谷ris谷, si dhe nga komunitetet shqiptare n谷 Rumani, Itali, Greqi, Turqi, Egjipt, Amerik谷 etj. Kryetar i Kongresit u zgjodh Mit'hat Frash谷ri, i biri iAbdyl Frash谷rit. Mit'hat Frash谷ri ishte n谷 at谷 koh谷 redaktor i dy revistave q谷 botoheshin n谷 Selanik: Liria dheDituria. Sekretare e komisionit u zgjodh Parashqevi Qiriazi, m谷suese e shkoll谷s s谷 vashave n谷 Kor巽谷. N谷nkryetar u zgjodh Grigor Cilka, nga Kor巽a si dhe 11 an谷tar谷 t谷 tjer谷. N谷 at谷 Kongres merrnin pjes谷 shqiptare te fes谷 myslimane, katolike, ortodoks谷, dhe protestant谷, njer谷zt谷 ditur dhe t谷 gjith谷 erdh谷n s谷 bashku, p谷r arritjen e nj谷 q谷llimi t谷 madh komb谷tar. Historia e Kongresit Kumtesa e mbajtur nga prifti katolik Gjergj Fishta, nga Shkodra, preku t谷 gjith谷 pjes谷marr谷sit, sa nj谷 hoxh谷 rendi ta p谷rqafonte para t谷 gjith谷ve. K谷rkesa e komb谷tarist谷ve shqiptar谷 ishte q谷 gjuha shqipe t谷 mos shkruhej as me shkronja arabe, as me shkronja greke, por me alfabetin latin, gj谷 q谷 do n谷nkuptonte mosn谷nshtrim, qoft谷 ndaj otoman谷ve, qoft谷 ndaj grek谷ve. Kongresi vendosi me vot谷 unanime t谷 l谷r谷 m谷njan谷 alfabetin e Stambollit, dhe ta shkruanin gjuh谷n shqipe vet谷m me alfabetin latin me 36 shkronja i cili p谷rdoret deri m谷 dit谷t tona. Gjithashtu, u vendos q谷 pas dy vjet谷sh t谷 mbahej nj谷 Kongres i dyt谷 n谷 Janin谷 p谷r t谷 shqyrtuar problemet drejtshkrimore e letrare, si dhe p谷r t谷 b谷r谷 p谷rpjekje p谷r shkrirjen e dialekteve geg谷 dhe tosk谷 n谷 nj谷 gjuh谷 t谷 nj谷suar shqipe. Duke qen谷 se para Kongresit t谷 Manastirit, gjuha shqipe ishte shkruar me shkronja arabe, greke, sllave, apo p谷rshtatjet e tyre, vendosm谷ria e delegat谷ve p谷r t'i kthyer syt谷 nga per谷ndimi ishte haptazi nj谷 shpallje kulturore e pavar谷sis谷, gj谷 q谷 nuk kaloi pa u v谷n谷 re as nga qeveria turke e as nga kisha ortodokse greke dhe aleat谷t e tyre sllav谷. Dom Ndre Mjeda, i thuri vargjet, ndoshta m谷 t谷 bukura gjuh谷s shqipe n谷 at谷 koh谷: P谷rmb樽 z但, q谷 l谷shon bylbyli, Gjuha shqipe m'shungullon, P谷rmbi er谷, qi nep zymb天li, pa 'da zemr谷n ma ngush谷llon. Geg谷 e tosk谷, mal谷si, jallia, jan nji komb, m'u 'da s'duron, fund谷 e maj谷 nji 但sht' Shqipnia, e nji gjuh谷 t'gjith na bashkon. N谷 Manastir u hap dhe shtypshkronja, e cila financohej nga nj谷 grup tregtar谷sh atdhetar谷 mysliman谷 shqiptar谷.Shtypshkronja e Manastirit shpejt u b谷 e njohur n谷 t谷 gjith谷 Shqip谷rin谷 si shp谷rndar谷se e
- 2. librave dhe gazetave n谷 gjuh谷n shqipe. N谷 k谷t谷 punishte ishin t谷 pun谷suar 17 vet谷, t谷 cil谷t punonin me nj谷 makin谷 t谷 re elektrike, q谷 vihej n谷 l谷vizje me dor谷, p谷r t谷 shtypur gazet谷n e p谷rjavshme Bashkimi i Kombit si dhe abetaret shqipe dhe tekstet shkollore.Nd谷rkoh谷 巽谷shtja e gjuh谷s shqipe shpesh b谷hej shkas shp谷rthimin e dhun谷s s谷 fanatik谷ve q谷 sulmonin pa m谷shir谷 p谷rparimin e gjuh谷s shqipe. Bab谷 Dud谷 Karbunara (1842-1917) i lindur n谷 Berat, bashk谷punonte ngusht谷 me Kostandin Kristoforidhin. Bab谷 Karbunara shum谷 her谷 filloi gjat谷 kremtimit t谷 mesh谷s t谷 lexonte ungjillin n谷 gjuh谷n shqipe dhe k谷shtu i filluan k谷rc谷nimet e para nga epror谷t klerik谷 otodoks谷 dhe m谷 1895, fanatik谷t i dogj谷n t谷 t谷r谷 sht谷pin谷. Prifti ortodoks kapedan Stathi Melani vraponte me librat shqip n谷 gji dhe me pushk谷n n谷 krah fshat m谷 fshat n谷 Shqip谷rin谷 e jugut p谷r p谷rhapjen e shkoll谷s shqipe dhe kish谷n shqiptare. Veprimtaria e At谷 Stath Melanit ra n谷 sy t谷 autoriteteve turke. Tri her谷 turku ia dogji sht谷pin谷 dhe librat shqip, por At谷 Melani nuk pyeti. M谷 24 Dhjetor1917 At谷 Stathit i kishin z谷n谷 prit谷 banda e kusar谷ve t谷 Josif Suropullos, t谷 cil谷t e vran谷 duke i prer谷 kok谷n At谷 Stath Melanit.Petro Nini Luarasi (1865-1911) 谷sht谷 nj谷 nga atdhetar谷t e shquar q谷 punoi p谷r p谷rhapjen e gjuh谷s shqipe n谷 rrethin e Kor巽谷s. Qe drejtor i shkoll谷s s谷 djemve n谷 Kor巽谷. Petro Nini Luarasi shkonte fshati n谷 fshat p谷r p谷rhapjen e gjuh谷s shqipe. M谷 20 shtator 1892, peshkopi i Kosturit Fillateri nxori nj谷 lajm谷rim me titull "Mallkimi i shkronjave shqipe". M谷 1909, qeveria turke mbylli t谷 gjitha shkollat shqipe dhe dha urdh谷r t谷 prer谷 t谷 shuhen n谷 zjarr t谷 gjitha librat, dokumentat dhe let谷rsia shqipe. Gjendja politike n谷 vend n谷 at谷 koh谷 ishte kritike p谷r t谷 marr谷 flak谷 nga 巽asti n谷 巽ast. P谷r atdhetar谷t shqiptar谷 u b谷 m谷 se nuk do t'i realizonin dot kurr谷 q谷llimet e tyre t谷 larta pa hapur m谷 par谷 shkollat shqipe p谷r formimin e rinis谷. Deri n谷 at谷 koh谷 rinia shqiptare kishte qen谷 objekt i propagand谷s s谷 huaj n谷 shkollat e hapura nga qeveria turke dhe nga kisha greke. Megjithat谷, gjat谷 pun谷s p谷r krijimin e sistemit t谷 tyre shkollor, atdhetar谷t shqiptar谷 u ndesh谷n me tri probleme t谷 m谷dha, pengesa nga autoritetet turke dhe greke, mungesa e t谷 hollave dhe mungesa e m谷suesve t谷 shkolluar.Shuma t谷 vogla por t谷 dobishme t谷 hollash ishin mbledhur aty-k谷tu brenda vendit, kurse ato m谷 t谷 m谷dha kishin ardhur nga shoq谷rit谷 dhe klubet shqiptare n谷 vendet e tjera. Mir谷po kishte fare pak m谷sues t谷 shkolluar t谷 gjuh谷s shqipe. P谷r t谷 b谷r谷 ball谷 k谷saj sfide arsimore, Klubi i Selanikut thirri Kongresin e Elbasanit, nga data 20 deri 27 gusht t谷 1909. N谷 k谷t谷 Kongres tet谷ditor, q谷 kishte synim zhvillimin e l谷vizjes arsimore anemban谷 vendit, erdh谷n delegat谷 nga 28 shoq谷ri e klube shqiptare. N谷 Kongres u vendos q谷 t谷 themelohet "Shkolla Normale n谷 Elbasan" nj谷 shkoll谷 gjasht谷vje巽are p谷r p谷rgatitjen e m谷suesve t谷 rinj. Njer谷z t谷 m谷suar n谷 Universitetet e huaja Evropiane u gjet谷n dhe u caktuan p谷r t谷 formuar trupin pedagogjik.Klubi i Manastirit u caktua si qendra p谷r krijimin e nj谷 Federate t谷 Klubeve Shqiptare n谷 Shqip谷ri dhe n谷 kurbet. Q谷llimi i Klubeve ishte p谷rhapja e gjuh谷s dhe arsimit shqip, pa u p谷rzier me politik谷. Klubi kor巽ar "P谷rparimi" u caktua si qendra financiare, q谷 do t谷 administronte ndihmat dhe shtimin e shkollave t谷 dit谷s dhe t谷 nat谷s. P谷rgjegj谷sia kryesore dhe preokupimi i madh ishte mbajtja e Shkoll谷s Normale t谷 Elbasanit. Kongresi i Elbasanit nxiti t谷 gjith谷 shqiptar谷t t谷 futnin gjuh谷n shqipe n谷 shkollat e huaja, t谷 p谷rhapura anemban谷 Shqip谷ris谷. M谷 18 n谷ntor 1909 u b谷 thirrja haptazi, "P谷rmbajtjen e Shkoll谷s Normale t谷 Elbasanit duhen, para, para e m谷 shum谷 para". Nuk 谷sht谷 e v谷shtir谷 t谷 p谷rfytyrohet niveli i ul谷t i jetes谷s s谷 njer谷zve, q谷 u b谷hej nj谷 propozim i till谷! Mir谷po, me ose pa mjetet e p谷rshtatshme, Shkolla Normale Elbasanit vazhdoi t谷 p谷rgatiste pionier谷t e arsimit p谷r Shqip谷rin谷 q谷 po rilindte. Drejtori i par谷 i Normales ishte, Luigj Gurakuqi. Vite m谷 von谷 kjo shkoll谷 u pag谷zua me emrin e tij. Shkolla Normale u hap m谷 dhjetor t谷 1909, me 143 nx谷n谷s.Shp谷rthimi i shqiptarizmit i kaloi t谷 gjitha parashikimet e armiqve t谷 gjuh谷s shqipe. N谷 at谷 koh谷 dol谷n n谷 drit谷 rreth 90 gazeta dhe revista shqipe, q谷 botoheshin n谷 Shqip谷ri dhe n谷 kolonit谷 shqiptare jasht谷 vendit. Xhonturqit me kryetarin e tyre Ferit pash谷n, t谷 frik谷suar nga ky shp谷rthim i shpejt谷 i arsimit shqip, reaguan ashp谷r, duke ndaluar shoq谷rit谷, shkollat dhe botimet n谷 shqip. N谷 Vlor谷 atdhetar谷t e ndersh谷m arrestoheshin dhe internoheshin,shkolla e Vlor谷s u mbyll, kurse drejtori i saj Loni Na巽i u largua nga Shqip谷ria, nga frika e vrasjes. N谷 Gjirokast谷r pionieri i arsimit shqip komb谷tar, Koto Hoxhi, u internua n谷 k谷shtjell谷n e Bosforit. Pandeli Sotiri, themelues i s谷 par谷s shkoll谷 shqipe n谷 Kor巽谷, u internua n谷 Selanik. Xhonturqit i kishin v谷n谷 detyr谷 vetes p谷r t谷 rrjepur t谷 gjall谷 t谷 gjith谷 shqiptar谷t e ndersh谷m q谷 punonin p谷r p谷rhapjen e gjuh谷s shqipe. Gj谷rat po shkonin keq m谷 keq.Dalja n谷 pah e gjuh谷s shqipe, me shkronja latine, provokoi mysliman谷t injorant谷 e konservator谷. Ata protestuan se shqipja, ashtu si turqishtja, duhen shkruar vet谷m me shkronja arabe dhe se preferenca e atdhetar谷ve shqiptar谷 p谷r shkronja latine per谷ndimore ishte nj谷 p谷r巽mim p谷r fen谷 myslimane. Njer谷z t谷 paditur dhe injorant谷 formuan me mb谷shtetjen edhe t谷 Qeveris谷 s谷 Xhonturq谷ve n谷 Stamboll shoq谷rin谷 Mahfeli me synimin p谷r p谷r巽arjen e shqiptar谷ve dhe frenimin e arsimit n谷 shqip. N谷 fund t谷 vitit 1909, Qeveria turke ndaloi p谷rdorimin e gjuh谷s shqipe me shkronja komb谷tare, n谷 t谷 gjitha shkollat anemban谷 vendit. Gjithashtu, nxori nj谷 dekret, sipas t谷 cilit gjuha shqipe do t谷 shkruhet vet谷m me shkronja arabe. Shoq谷ria reaksionare "Mahfeti" me mb谷shtetjen e
- 3. qeveris谷 turke, shtypi dhe shp谷rndau abetaret e para me g谷rma arabe. P谷r k谷t谷 arsye, n谷 shkurt t谷 1910, u mbajt n谷 Elbasan nj谷 miting proteste, ku 7000 protestues ngrit谷n z谷rin kund谷r p谷rdorimit t谷 shkronjave arabe p谷r gjuh谷n shqipe. Po at谷 muaj protestat vazhduan n谷 Kor巽谷, Berat, ku mbi 15.000 vet谷 dogj谷n n谷 qend谷r t谷 qytetit abetaret shqiptare me germa arabe, t谷 d谷rguara nga Stambolli.Telegrame t谷 shumta nga shoq谷rit谷, shqiptare t谷 Selanikut, Shkupit e Manastirit u shpreh谷n n谷 mbrojtje t谷 alfabetit shqip. N谷 Shkod谷r, nj谷 grup mysliman谷sh u b谷n谷 gati t谷 organizonin nj谷 manifestim n谷 p谷rkrahje t谷 shkronjave arabe. Mir谷po nd谷rruan m谷ndje kur 60000 katolik谷 dhe mysliman谷 t谷 ndersh谷m shqiptar谷, nga Mal谷sia e Madhe, organizuan dit谷 m谷 par谷 nj谷 manifestim madh谷shtor n谷 p谷rkrahje t谷 shkronjave latine. Protesta t谷 ngjashme u organizuan n谷 P谷rmet, Kolonj谷, Tepelen谷, Frash谷r, Konic谷 etj. Por turqit nuk desh谷n t'ia dinin. At谷her谷 n谷 mars t谷 1910 u thirr Kongresi i dyt谷 i Manastirit. Aty u vendos q谷 t谷 vazhdoj谷 p谷rdorimi i alfabetit komb谷tar me shkronja latine dhe protestat kund谷r vendimit t谷 padrejt谷 t谷 Qeveris谷 Turke.Gazeta atdhetare "Shkreptima" e Kajros botoi nj谷 memorandum t谷 hartuar nga kryengrit谷sit q谷 luftonin n谷 malet e Shqip谷ris谷. N谷 t谷 theksohej se q谷llimi i tyre nuk ishte p谷r pla巽kitur apo p谷r t谷 vrar谷, por p谷r t谷 luftu ar p谷r 'lirin谷 e edukimit n谷 gjuh谷n shqipe dhe me alfabetin komb谷tar, lirin谷 p谷r t谷 hapur t谷 gjitha shkollat shqipe t谷 mbyllura nga qeveria turke dhe v谷nien n谷 pun谷 t谷 shtypshkronjave, si dhe botimin e gazetave t谷 ndaluara, lirimin e t谷 burgosurve politik谷. Dhe p谷rfundonte me mesazhin: E gjith谷 bota e qytet谷ruar dhe ve巽an谷risht qeveria e perandoris谷 Otomane le ta dij谷 mir谷 se t 谷 gjith谷 shqiptar谷t, geg谷 e tosk谷, t谷 krishter谷 e mysliman谷, nuk do ta pushojn谷 luft谷n p谷r k谷to tri k谷rkesa, derisa qeveria t谷 na i garantoj谷 ato me siguri.Edhe n谷 k谷t谷 luft谷, shkolla shqipe doli fitimtare. Me pak mjete dhe m谷sues, por me d谷shir谷n n谷 shpirt p谷r dituri shkollore shqiptare, midis pengimeve, nga armiqt谷 e af谷rm dhe t谷 larg谷t, shkolla shqipe fitoi nga veriu e deri n谷 jug t谷 Shqip谷ris谷 dhe p谷rgatiti breza t谷 rinj atdhedash谷s. Megjith谷se ky zhvillim kulturor ishte p谷rfytyruar si jo i dhunsh谷m, shpejt ai u kthye n谷 nj谷 zjarr t谷 rreziksh谷m. Q谷 shqiptar谷t trima si Isa Boletini dhe burri i zoti Ismail Bej Qemal Vlora, do nxitonin hapat p谷r t谷 shpallur m谷vet谷sin谷 e Shqip谷ris谷 m谷 28 n谷ntor t谷 1912 n谷 Vlor谷. Pas pak muajsh filloi Lufta Ballkanike dhe Manastiri e Shkupi, dy qytete historikisht t谷 banuara nga shumica popullsi shqiptare, u pushtuan nga sllav谷t. T谷 gjitha dyqanet dhe librat shqip u dogj谷n dhe shumica e atdhetar谷ve shqiptar u therr谷n nga serb谷t, disa u burgos谷n. Popullata myslimane shqiptare u detyrua t谷 braktiste qytetin e Shkupit dhe t谷 Manastirit, ato familje ortodokse shqiptare q谷 mbet谷n aty, me kalimin e viteve dhe me dhun谷 u n谷nshtruan duke humbur dinjitetin e tyre shqiptar. Kongresi i Manastirit - rruga drejt bashkimit komb谷tar Veprimtaria komb谷tare, ose m谷 konkretisht, ajo kulturo-arsimore dhe gjith谷 proceset q谷 shkojn谷 n谷 favor t谷 巽谷shtjes komb谷tare kan谷 patur momente kur jan谷 lart谷suar, kan谷 qen谷 t谷 巽muara dhe t谷 domosdoshme p谷r koh谷n dhe ishin t谷 krijuara ose t谷 nxira, dhe, ka patur momente kur kan谷 patur r谷nie, r谷nie jo nga vet谷 koha, por pjerdhje me q谷llim p谷r t谷 humbur ose ndaluar realizimin e idealeve.N谷 periudh谷n para 1908, dim谷 se n谷 巽far谷 kushte kan谷 punuar atdhetar谷t tan谷, sidomos ata q谷 merreshin me veprimtari letrare ose kulturore. Duke marr谷 parasysh se territori shqiptar ka qen谷 i ndar谷 n谷 4 vilajete, ai i Kosov谷s, i Shkodr谷s, Janin谷s dhe i Manastirit, secili vilajet ka patur figura q谷 jan谷 shquar p谷r veprimtarin谷 e tyre patriotike dhe arsimore. Atdhetar谷t e Shkodr谷s p谷rdornin alfabetin e Agimit, sikurse ata t谷 Kosov谷s. Tosk谷t p谷rdornin alfabetin latin dhe at谷 t谷 Sami Frash谷rit (alfabetin e Stambollit). Ishte v谷shtir谷si p谷r botuesit e librave, sepse ishte r谷nd谷 p谷r tu gjetur shtypshkronj谷 e cila i p谷rmban k谷to germa, p谷rve巽 ajo e alfabetit latin, p谷r t谷 cilin alfabet ka patur shtypshkronja n谷 t谷r谷 Evrop谷n. Dallimi q谷 ka ekzistuar nd谷rmjet alfabeteve t谷 ndryshme e b谷ri q谷 t谷 sillet vendim p谷r krijimin e nj谷 alfabeti, nj谷 p谷r t谷 gjith谷 dhe i pranish谷m nga t谷 gjith谷. Fjala vjen, kur erdhi momenti q谷 t谷 tre alfabetet t谷 bashkohen n谷 nj谷, sepse, sipas planit t谷 Kongresit, duhej q谷 t谷 formohej nj谷 alfabet, nj谷 kombinim nga ata q谷 ekzistonin dhe alfabetet ekzistues t谷 liren m谷njan谷, kjo solli pra edhe mosmar谷veshjet nd谷rmjet p谷rfaq谷suesve ose themeluesve t谷 alfabeteve n谷 fjal谷, sepse secili e mbronte t谷 vetin. Ka qen tep谷r v谷shtir谷 q谷 t谷 sillej vendim i cili do tia plot谷sonte d谷shirat t谷 gjith谷ve. Edhe vet themeluesit t谷 alfabeteve t谷 ndrysh谷m nuk ishin m谷 faj q谷 pa bashk谷punim krijonjin vepra individuale, sepse t谷 rihej dhe t谷 pritej kaq koh谷 d.m.th. deri m谷 1908-谷n ishte m谷kat dhe dob谷si e madhe p谷r let谷rsin谷 shqipe, sepse, rrethanat ishin t谷 tilla q谷 ishte patjet谷r p谷r t谷 botuar libra dhe punime t谷 ngjajshme. Ishte medoemos, sepse gjuha nuk p谷rparonte, shkolla nuk ecte p谷rpara, punimet nuk do t谷 kishin vler谷n e tyre pa nj谷 alfabet t谷 vet谷m. Ky pra ishte hapi i par谷 drejt bashkimit etnik duke par谷 nga nj谷 aspekt.
- 4. N谷se vazhdohej n谷 k谷t谷 m谷nyr谷 dhe t谷 mos ish krijuar nj谷 alfabet i ri si q谷 ishte ose si q谷 谷sht谷 ky i Manastirit ose alfabeti i Bashkimit, a vall sot ne shqiptar谷t do t谷 ishim n谷 k谷t谷 gjendje? sht谷 realitet kur themi se alfabeti ne bashkoi. (na bashkoi si komb e jo teritorialisht) N谷 at谷 periudh谷 ishte r谷nd谷 dhe e palogjikshme q谷 nj谷 njeri t谷 mund t谷 paramendoj谷 se 巽far mund t谷 ndodhte me bot谷n shqiptare sot, ose mbas 100 vjet谷ve. Ose kemi patur fat q谷 u soll vendim p谷r p谷rdorim t谷 alfabetit latin, ose ata t谷 cil谷t e p谷rmbanin kishin patur vizione t谷 zhvilluara dhe burr谷risht qendruan prapa interesave mbarkomb谷tare. Me vet谷 themelimin t谷 Alfabetit t谷 Manastirit, shqiptar谷t treguan se jan谷 popull i civilizuar, po i afrohen bot谷s s谷 qytet谷rimit, nj谷 alfabet i nj谷suar ishte fillimi i let谷rsis谷 mbar谷 shqiptare.Duke lexuar mjaft vepra dhe fejtone lidhur me k谷t谷 tem谷, si nga autori Reshat Nexhipi, Tomor Osmani, etj., konstatova se meritat m谷 t谷 m谷dha p谷r bashkimin t谷 tre alfabeteve pa tjet谷r q谷 i ka patur dhe i ka klubi Bashkimi, por ai q谷 e nxiti edhe m谷 tep谷r pun谷n del se 谷sht谷 Gjergj Fishta. Kjo v谷rehet kur ai paraqitet n谷 foltore dhe drejtohet para t谷 gjith谷ve me fjal谷t: Skam ardhur q谷 t谷 mbroj asnj谷 alfabet, por, t谷 mbroj nj谷 alfabet t谷 p谷rbashk谷t. Me fjal谷t e tij, n谷 punimet e k谷tij Kongresi, tregoi q谷 nuk kish ardhur p谷r t谷 p谷r巽ar谷 por p谷r t谷 bashkuar. Dhe ai q谷 e kuptoi dhe q谷 e ndjeu vler谷n t谷 k谷tyre fjal谷 sma mer mendja q谷 se ka p谷rmbajtur nj谷 alfabet t谷 p谷rbashk谷t. Nuk ishte gj谷 e rastit kur nj谷 nga t谷 pranishimit, fjala vjen, kleriku mysliman Ibrahim Efendiu del n谷 foltore dhe me lot n谷 sy e p谷rqafon Gjergj Fisht谷n duke e kuptuar r谷nd谷sin谷 t谷 fjal谷ve t谷 tij. Por, kishte t谷 till谷 q谷 e mbronin t谷 veten, dhe ishte e logjikshme q谷 ta mbrojn谷, sepse, ende nuk kuptonin se 巽far do t谷 fitohet me alfabetin latin, nd谷rsa k谷ta q谷 ishin organizator, ose ideolog谷ve q谷 iu kujtua nuk mundnin t谷 shprehen haptas p谷r shkak t谷 prezent谷s t谷 mjaft jabanxhinj谷ve, si q谷 ishte valiu i Manastirit, etj. Rymat sundonin rrept谷 duke i mbrojtur alfabetet vendase. P谷rpjekjet e atdhetar谷ve shqiptar谷 p谷r t谷 zgjidhur 巽谷shtjen e nj谷 alfabeti t谷 vet谷m u dend谷suan shum谷. Por, n谷 m谷nyr谷 direkte ose indirekte u pajtuan pothuajse t谷 gjith谷 dhe fund i fundit, shqiptari kur 谷sht谷 n谷 pyetje interesi komb谷tar nuk e kursen as veten. Shkurt, vendosm谷ria e delagat谷ve, synimi kah per谷ndimi i intelektual谷ve shqiptar ishte aq i fuqish谷m sa q谷 si dilte p谷r ball as propaganda greke, sllave dhe as ajo turke. Dhe n谷 fund delegat谷t nuk u d谷shp谷ruan, p谷rkundrazi at谷 zgjidhje q谷 i dha Kongresi i Manastirit, m谷simin e alfabetit t谷 shqipes, e konsideronin si nj谷 fitore t谷 madhe q谷 arriti q谷 ti bashkoje shqiptar谷t dhe k谷shtu tu jap谷 nj谷 shtyll谷 t谷 fuqishme gjuh谷s dhe shkoll谷s. Bashkim i Geg谷ris谷 dhe Tosk谷ris谷.Ka patur edhe momente t谷 r谷nies, k谷to ishin pra ato momente t谷 r谷nies, di巽ka q谷 e ke kriuar vet, me sakrifica t谷 m谷dha, duke menduar se ajo 谷sht谷 e v谷rteta, duhet n谷 nj谷 moment ta hedh谷sh ose ta l谷sh prapa n谷 histori. Politika e armikut e cila i perngjante tep谷r asaj p谷r巽a dhe sundo u zhduk nga atdhetar谷t t谷 cil谷t pa rezerv谷 dhan kontribut p谷r bashkimin e popullit. Pra, ka patur met谷v谷rtet momente t谷 r谷nda t谷 pap谷rshkruara, dhe mos themi edhe nj谷her se 巽far b谷n shqiptari kur 谷sht谷 n谷 pyetje interesei komb谷tar.far谷 do t谷 ndodhte me shqiptar谷t n谷se Kongresi mbaronte pa efekt? far谷 mendimi do t谷 kishte p谷r ne bota sot n谷se e p谷rdornin alfabetin arab, ose Amerika dhe Evropa, t谷 jem m谷 i qart谷? A vall谷 nuk e p谷rforcojm谷 tez谷n p谷r lasht谷sin谷 e gjuh谷s shqipe me p谷rdorimin e alfabetit latin, e cila tez谷 谷sht谷 v谷rtetuar n谷 institutin e gjuh谷ve n谷 Zvic谷r, ku n谷 m谷nyr谷 figurative n谷 form谷 t谷 nj谷 druri, gjuha shqipe e ka vendin ose e mban vendin e rr谷nj谷s? Dhe m谷 n谷 fund thjesht t谷 them, a vall do t谷 egzistonim si komb?Kongresi i Manastirit nuk e p谷rq谷ndroi v谷mendjen vet谷m n谷 problemin e zgjidhjes s谷 alfabetit t谷 t谷 gjuh谷s, por edhe n谷 巽谷shtje t谷 r谷nd谷sishme politike. U vendos q谷 t谷 shpallej si klub qendror klubi Bashkimi i Manastirit, ngase luajti nj谷 rol t谷 r谷nd谷sish谷m p谷r shkrimin dhe shkoll谷n shqipe, i sh谷rbeu ngritjes s谷 nd谷rgjegjes komb谷tare t谷 popullit shqiptar dhe unitetit t谷 tij. Kongresi i Manastirit, me at谷 q谷 e b谷ri, q谷 krioi nj谷 alfabet t谷 ri, jo vet谷m q谷 u mund谷soi shqiptar谷ve t谷 ken nj谷 alfabet t谷 p谷rbashk谷t, por njer p谷r 巽do her u krye problemi rreth shqiptarizmit anemban bot谷s. Nj谷 komb, nj谷 gjuh谷, nj谷 abece. Abece manastirase e cila ndriti historin谷 dhe ne gjeneratave t谷 rea nai hoqi at谷 problem nga koka, rreth asaj 巽谷shtje 谷sht谷 kryer puna, na mbetet vet谷m q谷 ta kryejm谷 edhe nj谷 akt, p谷r t谷 cil谷n rilindasit tan谷 t谷 bekuar ose nuk pat谷n koh谷 ose nuk mund谷n, sidoqoft谷 ne na mbeti, dhe nuk duhet theksuar, duke menduar se e din谷 t谷 gjith谷 se p谷r 巽far b谷het fjal谷, gj谷 q谷 e mundon 巽do shqiptar t谷 Ballkanit dhe t谷 diaspor谷s. Tani un prap do ta nd谷rroj tem谷n, ajo nuk 谷sht谷 e nd谷ruar por do t谷 shkoj disa vjet m谷 pas, n谷 Luft谷rat Bot谷rore. Paramendoni sikur gjith shqiptar谷t ti bashkoheshin 巽etave t谷 Xhem Has谷s, ose Ballist谷ve trima, a vall sot nuk do t谷 kryhej problemi rreth asaj q谷 duhet ne ta b谷jm谷? Nj谷 komb, nj谷 gjuh谷, nj谷 flamur, nj谷 abece, nj谷..... T谷 fundit, t谷 pambaruar谷n, i l谷 lexuesit ta gjejn谷.