狠狠撸

Este foi o t铆tulo do proxecto que presentamos a Voz Natura para o presente curso
acad茅mico. Nel participou todo o Centro e tivemos axuda e asesoramento do
Concello e persoas da Comunidade Educativa, sobre todo na parte de
investigaci贸n.
O que queriamos neste curso era botar unha ollada 谩 nosa contorna m谩is pr贸xima.
Xa o iniciaramos o curso pasado coa intervenci贸n en Riamonte pero desta volta
ti帽amos a intenci贸n de co帽ecer e aprender algo m谩is do noso patrimonio e desas
construci贸ns que vemos a cot铆o pero que non nos paramos a pensar sobre a s煤a
orixe. Estamos a falar de arquitectura popular, feita artesanalmente e empregando
os materias da zona (pedra, madeira, barro...). Centr谩monos en h贸rreos, fontes,
mu铆帽os, pombais pero tam茅n vimos igrexas, cruceiros...
Fixemos andainas, investigamos e preguntamos aos nosos maiores, comparamos
con lugares pr贸ximos, buscamos na rede, expuxemos as imaxes no colexio鈥�
Recollemos moito material pero precisariamos seguir investigando para organizalo
e sistematizalo antes de devolvelo 谩 Comunidade.
Esta ser铆a a nosa idea para o ano que v茅n, se nos conceden o novo proxecto.
Foi unha bonita experiencia ir descubrindo lugares tan pr贸ximos e cargados de
historia!
BAROUTA: O PATRIMONIO MATERIAL E INMATERIAL

ETAPA ACTIVIDADE DATA QUE VER
5潞 e 6潞 E.P.
鈥淐ami帽o de Fisterra鈥�
Augapesada, ponte e calzada romana, Mar de Ovellas, Carballo,
Amarelle, Trasmonte, Borgueiros e Ponte Maceira (bus de regreso)
........................
鈥淭erra de Soneira鈥�
Castelo de Vimianzo, Torres do Allo e Mu铆帽os e Bat谩ns do Mosquet铆n.
..........................
鈥淟ouriz谩n, lagoa de Casti帽eiras e Cotorredondo鈥�
Sa铆da de un d铆a. Pola ma帽谩 visitariamos a finca de Louriz谩n, grande
riqueza en biodiversidade, e, pola tarde iriamos 谩 zona de Casti帽eiras-
Cotorredondo (aula de medio ambiente)
novembro
2潞 trimestre
3潞 trimestre
Pontes, fontes, h贸rreos, reloxos de
sol, aldeas, lavadoiros, mu铆帽os,
pombal, monte escolar...
.................
Castelo medieval, artesan铆a, pazo
fidalgo, mu铆帽os de auga e bat谩ns
.................
O pazo, o xard铆n, a lagoa e a s煤a
contorna, actividade dirixida no
centro
3潞 e 4潞 de
E.P.
鈥淩ego Andori帽a鈥� (Tapia)
Un ruta circular a p茅: praia fluvial de Tapia, aldea de Tapia, capela da
Madalena, rego Andori帽a e praia fluvial. (bus a Tapia e regreso)
novembro
(2 d铆as)
Mu铆帽os, aldea, h贸rreos, capela,
pombal
1潞, 2潞, 3潞 e
4潞 de E.P.
鈥淧etr贸glifo de Castelo鈥� (Covas)
Un paseo a p茅 por un cami帽o ata chegar 谩 rocha debuxada.
Obradoiro (en papel ou en pedra) sobre a Prehistoria na Aula da
Ameixenda.
2潞 trimestre
(abril)
Gravados da Idade do Ferro, aldeas e
Monte San Marcos
1潞 e 2潞 de
E.P.
Infantil
鈥淢ui帽ada e lavadoiro鈥�
Percorrido polo Rego dos Pasos, en Bertamir谩ns. Moer, amasar e lavar
un pano no lavadoiro.
Logo poder谩n ir ao Pazo da Peregrina.
maio
(2 d铆as)
Mu铆帽o, lavadoiro, pozo das troitas,
pombal e pazo
PROPOSTA ANUAL DE ACTIVIDADES A DESENVOLVER DENTRO DO PROXECTO DE
VOZ NATURA, EN COLABORACI脫N CO CONCELLO DE AMES

Que fomos sabendo?
Neste mapa imos ir colocando as
imaxes dalgunhas das construci贸ns
m谩is relevantes ou que nos chamaron
a atenci贸n. A铆nda nos quedan
algunhas sa铆das que axudar谩n a ir
completando.
鈥� Este ano descubrimos rutas novas
para facer a p茅: un anaco do
Cami帽o de Santiago, a do rego
Andori帽a e a dos petr贸glifos.
鈥� Fix谩monos nos pombais, nos
pazos, no estilo dos h贸rreos, nas
igrexas e ermida鈥� ao redor do
colexio hai 3 ermidas con moita
zona: a de Oca, a de San Amaro e a
de San Xo谩n, cun estilo semellante.
鈥� Aprendemos sobre a historia dos
Altamira, dos Moscoso鈥�, sobre a
Prehistoria.

Fonte do Breixo, no alto de Mar de Ovellas.
Serve de lugar de refresco aos cami帽antes
que van a Fisterra. Est谩 un pouco
abandonada e deita pouca auga.
Fonte do Acheiro, 谩 beira da calzada
que pasa por Augapesada.
Fonte Santa, na capela da Madalena en Tapia.
Moi visitada e moi coidada pola veci帽anza.
Crese que 茅 milagreira para doenzas dos 贸sos,
por exemplo.
AS FONTES

Fonte en Lebor谩ns, na entrada da
aldea, no muro do pazo, propiedade
de Pilar Faj铆n. Parroquia de
Trasmonte.
Actualmente non a usa ningu茅n
pero antes beb铆a a xente que
pasaba e os animais.
Est谩 en bo estado pero xa non bota
auga.
Unha copla:
Alde铆帽a de Lebor谩ns
todo 茅 costas arriba.
Ten unha fonte na entrada
que boas rapazas cr铆a.
Fonte de San Amaro (Barouta) situada 谩 esquerda da ermida. Fonte
milagreira para doenzas reum谩ticas. S谩bese que no 1564, xa se daba
culto ao san Amaro, polo que a fonte debe ser anterior. A ermida
actual data de 1789.
Fermoso monumento, hoxe algo deteriorado. Ata mediados do s XX
os canos da fonte deitaban auga; na fornalla de riba, ti帽a a figura do
santo e remataba nunha cruz, todo en pedra. Pero roubaron as d煤as
pezas e agora ademais desviaron a auga para outra fonte m谩is
recente no mesmo muro, un pouco m谩is 谩 esquerda.
A p铆a redonda que recolle a auga da fonte era a p铆a bautismal da
igrexa parroquial que foi cambiada no 1930 e trouxeron a vella para
aqu铆.
Este campo de Barouta estaba cheo de carballos. Era o lugar da feira
e das romar铆as. Ademais da ermida e a fonte, ten un cruceiro
fermoso e unha alf贸ndega, construci贸n que fixeron os emigrantes,
para a venda de produtos da zona. Tam茅n hab铆a un palco da m煤sica.

Mu铆帽o de Pi帽eiro, lugar de As Covas.
Este mu铆帽o us谩bano os veci帽os para moer o
millo. Foi restaurado polo Concello pero est谩
pechado.
Est谩 na ruta do rego Andori帽a, nun antigo
Castro. Neste mesmo lugar hai outro,
derrubado, pero que aproveitaba a auga dun
para moer o outro.
Copla recollida nesta aldea:
Durme, meu meni帽o, durme
que te帽o que ir ao mu铆帽o.
Te帽o que ir pola fari帽a,
Para facer o panci帽o.
Mu铆帽o de Vilar, no inicio da 鈥渞uta da auga鈥�
Est谩 moi ben reconstru铆do pero non moe.
Mu铆帽o da pontella, un dos dez mu铆帽os de
Riamonte.
Pero tam茅n hai mu铆帽os nas outras parroquias.
Mu铆帽o de Lamas, parroquia de Ames.
Silvestre, un veci帽o, 茅 o que leva conta del,
ens铆nao e pono a funcionar cando llo pedimos.
Os mu铆帽os de auga son para moer o millo e o
pan. Hai moitos na nosa zona, alg煤ns
restaurados pero moitos abandonados pola falta
de uso. Son construci贸ns fermosas que falan
dun pasado ligado 谩 terra.
OS MU脥脩OS

Forno da familia Traba Forno de Vilouta
Tr谩tase dun forno privado, na aldea de
Ventosa. Contounos Iria, que a derradeira
persoa que coceu nel foi a s煤a bisavoa.
Hoxe est谩 f贸ra de uso a pesar da
restauraci贸n.
A maior铆a dos fornos desta zona est谩n
dentro, no lar, e non son visibles por f贸ra.
Mais esta casa presenta un sa铆nte
redondeado para albergar o forno.
Chama a atenci贸n ver este forno nunha
praci帽a restaurada na aldea de Vilouta, Tapia,
para encontro da veci帽anza.
O motivo 茅 que neste espazo hab铆a d煤as
casas vellas, tiraron as paredes para facer a
praza e deixaron a mostra dos fornos. Hoxe
serven para facer as festas locais.
Unha boa maneira de darlle uso!
OS FORNOS

Pombal de Villaverde Pombal en Vilouta
Fermosa construci贸n
pero que precisar铆a
unha reparaci贸n.
Est谩 na aldea de
Proup铆n e pertence 谩
familia Villaverde.
Un pombal 茅 unha construci贸n rural para a cr铆a de pombas. P贸dese ver como un signo de prestixio xa
que, polo xeral, aparecen nos pazos ou casas grandes. Hainos de moitas formas pero o habitual 茅 que
te帽an unha planta circular co tellado en cono e constru铆dos en cachotar铆a.
S谩bese que xa hab铆a pombais en Galicia na Idade Media. A铆nda quedan alg煤ns pero precisar铆an de
axudas para o seu coidado.
Na nosa contorna temos varios. Aqu铆 vai unha mostra.
No Pazo de Lens at贸pase este
pombal. Abaixo, unha imaxe do
interior.
Na aldea de Vilouta, Tapia,
at贸pase este pombal, con
restos de caleado. Est谩
nunha propiedade privada: a
casa de Batalla.
Para que se usaban os pombais?
Pombal de Lens

OS H脫RREOS
Para que se usaban?
Pois para gardar o millo. Estaban
illados do chan para que non subisen
os ratos e ventilados para que non
podrecese o cereal.
Alg煤ns pechaban a parte de abaixo
para botaren al铆 as patacas ou a le帽a.
En Vimianzo a estes ch谩manlles
celeiros.
Dous h贸rreos na mesma parroquia pero
ben diferentes. O de arriba, feito en pedra
ao estilo fisterr谩, mide uns 17 m. O de
abaixo, ten 3 claros e est谩 feito en pedra e
madeira coma os da Ma铆a.
H贸rreo de San Mamede, Pi帽eiro
H贸rreo de R煤a, Pi帽eiro

Cantos h贸rreos hai aqu铆?
Estes dous son o
mesmo. Polo lado
do vendaval,
pux茅ronlle ladrillo e,
polo outro, ten a
madeira tradicional.
Este tam茅n 茅 un s贸 h贸rreo que ten m谩is de 100 anos. 脡 m谩is antigo que o de arriba.
Polo lado do sur est谩 moi deteriorado.
Est谩 nunha vivenda particular en R煤a.
Antigamente pertenc铆a 谩 familia 鈥淣eto鈥�; o h贸rreo est谩 na eira da casa.
Estes dous h贸rreos est谩n no lugar de R煤a, Pi帽eiro.

As graneiras son h贸rreos?
As graneiras son coma h贸rreos dobres.
Ao entrar, te帽en un corredor para acceder
谩s d煤as zonas de almacenamento do
cereal.
Na parroquia de Tapia atopamos varios
h贸rreos deste tipo, o que fala dunha zona
de labregos fortes, con colleitas de millo
grandes.
Propiedade da
casa Mari帽o
Vista do interior.

Capela de San Xoanci帽o, en Pousada,
Ames. Data do 1.740 a铆nda que se fixeron
reformas posteriores.
Moi coidada pola veci帽anza de Pousada,
Casti帽eiro de Lobo, Pegari帽os鈥�
San Amaro de Barouta, Ames.
De estilo barroco, feita en 1789.
est谩 no campo da festa e forma
un conxunto coa fonte e o
cruceiro. Ben privado.
Capela do Corpi帽o, Oca-Ames. Data de
1880 e foi constru铆da pola veci帽anza.
Lugar de romar铆a con ofrendas 谩 santa.
TRES ERMIDAS CON FESTA PROPIA

鈥� Ames/a Ma铆a: territorio dos amaeos, tribo prerromana.
鈥� Agro do Mestre: unha leira pechada, que recib铆an os mestres en pago da
s煤a actividade.
鈥� Augapesada :鈥渁uga empezada鈥�, 鈥渁uga empozada鈥�. Neste lugar hai moita
auga, est谩 no baixo e aqu铆 empoz谩base a auga para que moesen os mu铆帽os.
鈥� Barouta: aldea de Ames, no alto. (Outa significa alto)
鈥� Castelo: este nome f谩lanos dun antigo castelo que houbo preto do pico de
San Marcos.
鈥� Casti帽eiro de Lobo: unha aldea da parroquia de Ames, situada na ladeira do
Mar de Ovellas. (lobo-ovellas?)
鈥� Fonteola, no lugar chamado Salgueir贸n, na aldea de Cortegada
(Ameixenda). Certamente neste sitio hai auga. Hoxe en d铆a a铆nda verte f贸ra
a sobrante da tra铆da. Este era un sitio que se prestaba aos xogos e 谩s
conversas entre a veci帽anza. Hoxe est谩 abandonada.
鈥� Mar de ovellas: monte con pastos onde pac铆an moitos raba帽os de ovellas
que, vistas desde o alto, parec铆an un mar.
鈥� 鈥淥ca鈥� ten probablemente orixe no top贸nimo euskera Oka que significa r铆o.
Tam茅n nos atopamos con alg煤ns derivados formados por oca+ ondo,
鈥渙quendo鈥� que significar铆a xunto ao r铆o, ou tam茅n meandro
TOPONIMIA, os nomes de lugar

Augapesada Ponte Maceira
鈥淐ami帽o de Fisterra-Mux铆a鈥�

A ponte medieval sobre o Rego dos Pasos, de canter铆a, cun arco central de medio punto rebaixado
e dous aliviadoiros. Alombada, de trazado curvo e calzada de grandes laxes. Esta ponte quedou f贸ra
de servizo cando se fixo a concentraci贸n parcelaria pero foi restaurada. O cami帽o pasa ao seu p茅.
Neste entorno natural pasou Rosal铆a de Castro os seus primeiros anos da infancia.
Augapesada:
鈥渁uga empezada鈥�, 鈥渁uga
empozada鈥�.
Aqu铆 nacen d煤as fontes e
pasan dous regos, polo tanto
茅 un lugar de auga que serv铆a
para facer moer os mu铆帽os da
zona.
Foi capital do Concello e por
ela pasa o Cami帽o Real a
Fisterra-Mux铆a.
Fonte do Acheiro:
Pasada a ponte, 谩 man dereita, at贸pase esta fonte, hoxe
media soterrada pola estrada.
脕 esquerda, queda unha casa cun espazo diante e un pozo;
gravada na pedra a data, 1920, xunto cuns tr铆squelos.
Contan que era unha taberna onde paraban as recuas antes
de subir a costa. A铆nda conserva a anela de ferro para
amarraren as mulas.

Ponte medieval e calzada real.
Fonte do
Acheiro
Augapesada

Subindo polo Mar de Ovellas,
na aldea de Casti帽eiro de Lobo.
Patricia, amosounos un peido
de lobo, cheo de esporas.

Costa do Mar de ovellas (Mor de Obellias no s XII). Antigamente era unha zona de pastoreo. Aqu铆 vi帽an
pacer as ovellas e vacas da redonda. E hab铆a tantas, que se mirabas desde o cimo, parec铆a un mar
branco. De a铆 o nome <<mar de ovellas>>.
Rosal铆a de Castro dedicoulle un poemi帽a a este lugar: 隆A probi帽a, que est谩 xorda...!
Lev谩ime al贸, mi帽as pernas
Paseni帽o, paseni帽o,
Aqu铆 paras, al贸 te sentas,
Ir谩s chegando, Xuana,
A donde as casas fomegan.
I a vella vai, sube, sube
a costa de mar de ovellas,
cun ollo posto no chan
i outro onde as casas fomegan.

Monte escolar de Ames. Hai 10 anos, fixemos unha plantaci贸n de casta帽os e
carballos. Participamos varios centros do Concello. E xa d谩 gusto velos!
Fonte do Breixo. Parada obrigada
despois da pronunciada subida.
Pasamos de 180 a 272 m en pouco treito.

Susavila de Carballo, Trasmonte
Amarelle
Casa de Breixo ou do Pati帽o.
Antiga casa de posta, onde paraban
os arrieiros.
Cruz a un veci帽o de
Fisterra que morreu
aqu铆 no 1857.
H贸rreos t铆picos da Ma铆a, combinando a
canter铆a dos penais coa madeira nos claros.

Trasmonte, un cruceiro con pousadoiro.
Ao fondo, a escola feita polos emigrantes en Cuba.
Merenda no campo da festa de
Trasmonte. Hai que repo帽er forzas!

A forxa de Caram茅s, lembranzas
dun ferreiro.
Esta 茅 a forxa de Avelino Caram茅s.
Recibiunos Fernando, o fillo, e
contounos moitas cousas de como
fac铆an os ferreiros cando non hab铆a
electricidade. Todo 谩 man e con
moita ma帽a. Traballaban arreo
para facer machadas, coitelos,
fouci帽os, sachos...
Grazas, Fernando e Julia por nolo
contar.

A fornalla co ventilador. (antes ti帽an un fol)
P铆a con auga para arrefriar.
Martelo mec谩nico.
A zafra para martelar e
dar forma ao ferro.
A trade para furar.
A moa, para afiar a
ferramenta.
Que ten que haber nunha forxa?
Formas, para copiar.

H贸rreos de Reino e
Ponte Maceira (abaixo)
Pazo de Lens
Reloxo de sol en Burgueiros.

Alpendre con p铆a
Pontella, ponte medieval e mu铆帽o na Ponte Maceira,
conxunto hist贸rico cunha arquitectura popular moi
importante.
Ponte Maceira

Un bo lugar para rematar este percorrido! Cansos pero tam茅n coa cabeza chea de
historias fermosas, lugares con encanto e moito para contar.

Ruta polo Rego Andori帽a
Alumnado de 3潞 e 4潞 de E.P.
17 de novembro de 2016
1 de decembro de 2016

N贸s comezamos a andaina na capela de Vilouta, onda o cruceiro e a
Fonte Santa, e rematamos no 鈥渕u铆帽o de Insua鈥�, na praia fluvial.
Pasamos por regos cheos de auga cos seus mu铆帽os (hoxe xa sen
uso), bosques de carballos e casti帽eiros, pontellas de pedra,
pisamos o terreo do antigo castro de Pi帽eiro e ata nos
imaxinabamos al铆, na Idade do Ferro, vixiando desde o alto! Vimos
os h贸rreos de R煤a, a igrexa de San Mamede (antigo mosteiro) e que
a铆nda conserva un h贸rreo de boas dimensi贸ns. Seguimos baixando
cara ao Tambre, xa de volta, pasando pola 鈥渄evesa de Sequeiros鈥�,
cun cheiro a loureiro marabilloso.
E, por fin, a beira do gran r铆o, o Tambre, que tantas veces visitamos
no ver谩n para refrescarnos.
Cansos, si! Pois a andaina foi moita. Pero pagou a pena.
A Ruta do Andori帽a 茅 circular; percorre a contorna da capela da
Magdalena, varios mu铆帽os, os restos do Castro de Pi帽eiro, o
conxunto parroquial de San Mamede e as cascadas que forma o
regato do Andori帽a.
In铆ciase na praia fluvial de Tapia, 谩 beira do r铆o Tambre. Ten uns
seis quil贸metros de lonxitude; 茅 unha senda chea de beleza e
cunha dificultade baixa. Est谩 sinalizada con paneis informativos
que falan da riqueza natural e arquitect贸nica da zona.

Frenza, Tapia
Fonte santa, capela da Madalena e cruceiro.
Fonte milagreira. A ela acoden as persoas
con doenzas dos 贸sos.

Cami帽o do Rego Andori帽a
Bordeamos regos, cruzamos pontellas,
subimos montes e gozamos do outono.

No 鈥渃astro de Pi帽eiro鈥� hai dous mu铆帽os, un
reconstru铆do e outro en mal estado que a铆nda
conserva a moa e o rodicio.
Mu铆帽os do Rego Andori帽a

Os dous mu铆帽os, colocados a diferente altura, aproveitaban a
auga dun para moer no outro antes de devolvela ao r铆o.
Toda unha lecci贸n de aforro enerx茅tico.

Castro de Pi帽eiro
O espazo do castro, hoxe, 茅 un souto
fermoso 谩 beira do rego Andori帽a no que
merendamos tranquilamente.

Tempo para observar,
aprender e repo帽er forzas
antes de seguir o cami帽o.

Remontando a ladeira do monte ata o
cimo, onde estar铆a a muralla defensiva.

H贸rreo de San Mamede, Pi帽eiro
De estilo fisterr谩, todo de cachote, a diferenza dos da
Ma铆a, que levan pedra e madeira.
H贸rreo de R煤a, Pi帽eiro Pombal de Vilouta, Tapia
Igrexa e priorado de San Mamede

Bosque de loureiros na
鈥淒evesa de Sequeiros鈥�
脥nsua do
Tambre
Finaliza o percorrido na praia fluvial de Tapia, co seu mu铆帽o
reconstru铆do pero acondicionado para un uso diferente.

O PETR脫GLIFO DE CASTELO
Na busca dos vestixios prehist贸ricos.
Moi preto do colexio, na aldea de Castelo (ao p茅 do monte San Marcos) hai un petr贸glifo de f谩cil
acceso para poder visitalo co noso alumnado.
Esta proposta sa铆u do propio Concello e encaixaba moi ben co noso proxecto de co帽ecer o
patrimonio da nosa contorna.

Gustounos moito aprender cousas sobre
os petr贸glifos. Queremos investigar m谩is.
O pasado 6 de abril, os nenos e nenas de 1潞
sa铆mos do cole para co帽ecer os Petr贸glifos de
Castelo.
Fomos con Patricia, a t茅cnica do Concello,
que sempre nos acompa帽a e xa 茅 a nosa
amiga. E despois de percorrer un cami帽o a
p茅, chegamos ao monte onde se atopas as
pedras.
V铆anse moi ben os debuxos. Al铆 fixemos
hip贸teses sobre o que pod铆an significar:
<<Ser谩 un plano? Ser谩 un plan de ataque?
Ser谩 un calendario?>>
Patricia explicounos que as pedras estaban de
cor gris porque ti帽an un tratamento para
protexelas dos liques e fungos.
Logo, xa na aula de natureza, reflexionamos
sobre a forma de vida dos homes e mulleres
da Prehistoria.
Pas谩molo moi ben imitando 贸 seu xeito de
cami帽ar, de se mover, de falar ...
Merendamos e despois fixemos os nosos
debuxos con ceras de cores que nos
quedaron chul铆simos.
Foi un d铆a moi bonito!
Aulas de 1潞

O alumnado de 4潞 B, xa na aula, xogando a ser artistas prehist贸ricos.
Os petr贸glifos de
Castelo est谩n nunhas
rochas nun terreo
elevado. Hai que
protexelas porque
levan moitos s茅culos e
son parte do noso
patrimonio.
Non se sabe de certo
para que serv铆an pero
p茅nsase que poden
ser: marcas de
territorio, lugar de
ofrendas de rituais,
decoraci贸n art铆stica e
tam茅n punto de
vixilancia posto que
dende os petr贸glifos
de Castelo v茅nse ben
zonas onde hai outros.

Petr贸glifo de Monte Castelo na parroquia amiense de Santo Estevo de Covas.
As nenas e nenos de 4潞A inspir谩monos
neste marabilloso petr贸glifo para deixar
voar a nosa imaxinaci贸n e plasmala no
papel a trav茅s do xogo 鈥渧exo, vexo鈥� ti
que ves?

O alumnado de 5潞 e 6潞, visitou as terras de Soneira para ver parte do seu patrimonio, que
est谩 moi ligado coas terras de Altamira, zona da Ma铆a. A familia Moscoso ti帽a propiedades
nas d煤as zonas.
Un castelo medieval, un pazo fidalgo e, para finalizar, os mu铆帽os e bat谩ns do Mosquet铆n.
Se comparamos, na nosa zona tam茅n temos as ru铆nas medievais de Altamira, pazos coma o
de Lens e mu铆帽os ben interesantes coma os de Riamonte, por exemplo.
Pazo de Lens
Os bat谩ns e os mu铆帽os funcionan coa enerx铆a
hidr谩ulica pero con uso diferente. Os mu铆帽os moen
o gran mentres que os bat谩ns baten os tecidos de
li帽o, feitos no tear, para facelos m谩is compactos
Torres de Altamira

Escudo familiar
Castelo de Vimianzo ou
Torres de Martelo, fortaleza
medieval que controlaba o
comercio mar铆timo da
sardi帽a e do sal.
O alumnado de 5潞 e 6潞 visita as terras de Soneira
para co帽ecer o seu patrimonio.

As Torres do Allo,
un pazo galego de
estilo renacentista,
iniciado no s. XVI
As casas dos
caseiros do pazo.

Mu铆帽os e bat谩ns do
Mosquet铆n. Unha industria
familiar, hoxe reconstru铆da
pero sen uso.

Traballo no
horto escolar
Foi unha continuaci贸n do iniciado en anos anteriores.
Sempre resulta unha actividade moi gratificante polo
que ten de diferente, real铆zase f贸ra e podes aplicar
contidos aprendidos. 脡 algo vivo xa que vai variando
ao longo do tempo.

Ao longo do outono, recollemos a folla
do patio para ir facendo compost xunto
cos restos da froita das merendas.
Un bo abono para o noso horto.
Xa no inverno, preparamos o terreo
para comezar a plantar: ch铆charos,
cebolas, acelgas,allos amorodos鈥�

Tarefas:
1. Facer un rego ben dereito.
2. Escoller as mellores sementes.
Sementando
con delicadeza.
Contacto coa terra: unha tarefa
diferente no curr铆culo escolar.

3. Sementar con moito cari帽o
cada semente.
4. Tapar con terra f茅rtil.
O orgullo do traballo ben feito!

Os grupos de
3潞, po帽endo
os allos e os
amorodos

Preparando as
sementeiras:
ch铆charos, allo
porro,
berenxena,
cabaci帽o...

Quenda de rega
das 谩rbores
plantadas no
mes pasado.
E chegou a hora
de levar as
leitugas ao horto.
A rapazada de
infantil anotouse
encantada.
Deix谩molas entre
o cebolo porque
se asocian moi
ben estes cultivos.

Unha 谩rbore senlleira no noso xard铆n: un aguacate.
Todo comezou hai uns 14 anos.
Veu para o colexio un alumno colombiano cando estabamos
iniciando 1潞 de Primaria.
Para favorecer a s煤a acollida, quixemos saber cousas do seu
pa铆s e unha das actividades foi probar alg煤ns dos froitos
que se dan al铆. As铆 soubemos do mango e do aguacate.
A croia dun aguacate pux茅mola e auga e fomos observando
que pasaba. Pasou tempo e tempo (uns seis meses case)
ata que sa铆u a ra铆z e logo pux茅mola en maceta.
Ao ano seguinte, plant谩mola no xard铆n o 21 de marzo. E foi
medrando ... Ata que fai dous anos vimos que floreaba! Un
acontecemento! Aquel ano probamos o seu froito.
Este ano deu moitos aguacates. Son grandes e est谩n moi
moi ricos. Leva todo o ano dando froito e agora mesmo ten
froitos pequenos, alg煤n case maduro e est谩 a botar flor.
Vai ser a nosa mascota vexetal!

CONCLU脥NDO
Unha vez m谩is temos que dicir que o proxecto foi de grande interese para toda a
comunidade. Talvez demasiado ambicioso para desenvolver nun s贸 curso e por iso
pensamos en amplialo para o curso que v茅n.
鈥� Descubrimos novas rotas
鈥� Aprendemos a observar as diferentes construci贸ns tradicionais.
鈥� Soubemos un pouco m谩is dos seus usos e actividades
鈥� Recollemos informaci贸n en 谩mbitos diferentes: falando cos maiores, escoitando
expertos ou buscando na rede
鈥� Gozamos das andainas polo que te帽en de encontro entre gruposde idades
diferentes e pola posibilidade de aprender do mundo real
鈥� Co帽ecemos un pouco m谩is o noso medio natural
Respecto do horto, continuamos co labor de anos anteriores. Sementamos,
transplantamos, observamos o crecemento das plantas, regamos, abonamos鈥�
A valoraci贸n global 茅 positiva. Contamos coa
participaci贸n de todo o Centro e para o curso que
v茅n solicitamos un novo proxecto, ampliando este.

AGRADECEMENTOS
鈥� A todo o profesorado e alumnado do colexio, desde Educaci贸n
Infantil a Primaria.
鈥� 脕 ANPA San Mauro, que nos anima e axuda no que precisamos.
鈥� 脕s familias que colaboraron con informaci贸n.
鈥� Ao Concello de Ames e a Patricia, t茅cnica en medio ambiente, que
nos acompa帽a nas viaxes, nos prop贸n obradoiros e asesora no que
precisamos.
鈥� A Maximino Via帽o, que comparte o seu saber con n贸s sempre que
llo solicitamos.
鈥� A Lu铆sa, co seu blogue http:/www.hortagalega.eu/, no que
buscamos informaci贸n relativa 谩s plantas.
鈥� E, por suposto, a Voz Natura, que nos subvencionou o proxecto.
Grazas!
CEIP Barouta 鈥� Ames, 27 de abril de 2017

狠狠撸

Memoria 16 17

Recommended

More Related Content

What's hot (20)

Similar to Memoria 16 17 (20)

More from 2TERE (7)

Memoria 16 17