1. 1.4.Etik Sistemleri1.4.Etik Sistemleri
Etik ilkelerin gelitirilmesindeEtik ilkelerin gelitirilmesinde
temel al脹nan yakla脹mlartemel al脹nan yakla脹mlar
hakkaniyet ilkesi, insan haklar脹,hakkaniyet ilkesi, insan haklar脹,
faydac脹l脹k ve bireysellik ilkeleridir.faydac脹l脹k ve bireysellik ilkeleridir.
Hakkaniyet, b端t端n kararlar脹nHakkaniyet, b端t端n kararlar脹n
tutarl脹, tarafs脹z vetutarl脹, tarafs脹z ve
ger巽eklere dayal脹ger巽eklere dayal脹 olmas脹olmas脹 端zerinde端zerinde
durur.durur.
2. . 聴nsan haklar脹, bireylerin varl脹脹,. 聴nsan haklar脹, bireylerin varl脹脹,
b端t端nl端端 ve temel insan haklar脹b端t端nl端端 ve temel insan haklar脹
端zerinde durur端zerinde durur
3. Faydac脹l脹k, herkes i巽in iyi olacakFaydac脹l脹k, herkes i巽in iyi olacak
karar脹n verilmesini 端stlenir.karar脹n verilmesini 端stlenir.
4. Bireysellik, bireylerin temelBireysellik, bireylerin temel
ama巽lar脹n脹n uzun d旦nemli olarakama巽lar脹n脹n uzun d旦nemli olarak
kiisel kazan巽lar脹n脹kiisel kazan巽lar脹n脹 art脹rmakart脹rmak
olduunu savunur.olduunu savunur.
5. 1.4.1.Ama巽lanan Sonu巽 Etii1.4.1.Ama巽lanan Sonu巽 Etii
Ama巽lanan sonu巽 etii genellikleAma巽lanan sonu巽 etii genellikle
faydac脹l脹k olarak bilinir.faydac脹l脹k olarak bilinir.
Sorunlara pratik bir yakla脹m脹Sorunlara pratik bir yakla脹m脹
getirir ve elde edilecek sonu巽laragetirir ve elde edilecek sonu巽lara
odakla脹rodakla脹r
6. . Bu etik, haz arama ve ac脹dan. Bu etik, haz arama ve ac脹dan
ka巽maka巽ma
端zerine kurulmutur. Mille g旦re端zerine kurulmutur. Mille g旦re
bir eylemi iyi k脹lan ey sonu巽tabir eylemi iyi k脹lan ey sonu巽ta
getirdii fayda ile mutluluugetirdii fayda ile mutluluu
salamas脹d脹rsalamas脹d脹r
7. 聴yinin 旦l巽端t端 olan mutluluun,聴yinin 旦l巽端t端 olan mutluluun,
sadece eylemde bulunan脹n deilsadece eylemde bulunan脹n deil
ilgili herkesin, dolay脹s脹yla t端milgili herkesin, dolay脹s脹yla t端m
insanl脹脹n mutluluu olduunuinsanl脹脹n mutluluu olduunu
savunur.savunur.
9. Millin faydac脹l脹k ilkeleriMillin faydac脹l脹k ilkeleri
Bir eylemin doru ya da yanl脹Bir eylemin doru ya da yanl脹
olduuna karar verebilmek i巽inolduuna karar verebilmek i巽in
sonu巽lar脹na younlamak gerekirsonu巽lar脹na younlamak gerekir
11. Eylemlerin doruluk oran脹Eylemlerin doruluk oran脹
artt脹k巽a, mutluluk da artar;artt脹k巽a, mutluluk da artar;
azald脹k巽a mutluluk da azal脹r.azald脹k巽a mutluluk da azal脹r.
12. Her insan kendi mutluluunuHer insan kendi mutluluunu
istedii s端rece, bu onlar脹n enistedii s端rece, bu onlar脹n en
y端ksek mutlulua ulamalar脹y端ksek mutlulua ulamalar脹 i巽ini巽in
yeterli bir nedendir.yeterli bir nedendir.
13. Mutluluk, insan eyleminin tekMutluluk, insan eyleminin tek
amac脹d脹r ve onun 旦l巽端t端 ahlakiamac脹d脹r ve onun 旦l巽端t端 ahlaki
oluudur.oluudur.
14. Mutluluk, bireyin kendiMutluluk, bireyin kendi
mutluluu deil, eylemin herkesmutluluu deil, eylemin herkes
i巽in doruluudur.i巽in doruluudur.
15. Eylemin fayda derecesi,Eylemin fayda derecesi,
mutluluu yaratabilir ya damutluluu yaratabilir ya da
mutsuzluu engeller.mutsuzluu engeller.
16. Bir eylemin etik olarak doruBir eylemin etik olarak doru
say脹lmas脹say脹lmas脹 i巽in, eylemin salad脹脹i巽in, eylemin salad脹脹
toplam faydan脹n, bireyintoplam faydan脹n, bireyin
yapaca脹yapaca脹 baka bir eyleminbaka bir eylemin
salayaca脹salayaca脹 toplam faydadantoplam faydadan
dahadaha
b端y端k olmas脹b端y端k olmas脹 gerekir.gerekir.
17. Faydac脹l脹k birbirine z脹t etikFaydac脹l脹k birbirine z脹t etik
y端k端ml端l端kler aras脹ndan se巽imy端k端ml端l端kler aras脹ndan se巽im
yapmada, genel bir hakemdiryapmada, genel bir hakemdir
19. 聴lkelerin fazla bir 旦nemi yoktur.聴lkelerin fazla bir 旦nemi yoktur.
Bir nevi hedefe giden yolda herBir nevi hedefe giden yolda her
ey mubaht脹r anlay脹脹ey mubaht脹r anlay脹脹 h但kimdirh但kimdir
denebilir.denebilir.
20. Bu sistemi en iyi anlatanlardanBu sistemi en iyi anlatanlardan
biri de Machiavelli (1469biri de Machiavelli (1469
1527)dir. Onun ahlak1527)dir. Onun ahlak
anlay脹脹Amaca ulamak i巽in heranlay脹脹Amaca ulamak i巽in her
ey mubaht脹r.ey mubaht脹r.
21. 1.4.2. Kural Etii1.4.2. Kural Etii
Yaam i巽erisinde uyulmas脹Yaam i巽erisinde uyulmas脹
gereken kurallar vard脹r. Bugereken kurallar vard脹r. Bu
kurallar脹n bir k脹sm脹kurallar脹n bir k脹sm脹 yaz脹l脹yaz脹l脹
kurallard脹r.kurallard脹r.
22. Bunlara yasa denir. Bu kurallaraBunlara yasa denir. Bu kurallara
uymaman脹n cezai yapt脹r脹m脹uymaman脹n cezai yapt脹r脹m脹
vard脹r. Yaln脹z yasal olan her eyvard脹r. Yaln脹z yasal olan her ey
etik deildir. Ger巽ek etik yasaletik deildir. Ger巽ek etik yasal
olandan 端st d端zeydedirolandan 端st d端zeydedir
23. Bir de yaz脹l脹Bir de yaz脹l脹 olmayan kurallarolmayan kurallar
vard脹r. Bunlar da topluma 旦zg端vard脹r. Bunlar da topluma 旦zg端
gelenek, 旦rf ve adetler ile toplumgelenek, 旦rf ve adetler ile toplum
taraf脹ndan doru olduunataraf脹ndan doru olduuna
inan脹lm脹inan脹lm脹 baz脹baz脹 inan巽lard脹rinan巽lard脹r
25. Ancak toplum i巽erisindeAncak toplum i巽erisinde
k旦klemik旦klemi olmalar脹olmalar脹 nedeniyle bunedeniyle bu
kurallara uymayanlar toplumkurallara uymayanlar toplum
taraf脹ndan d脹lanmaya kadartaraf脹ndan d脹lanmaya kadar
sonu巽larla kar脹laabilirlersonu巽larla kar脹laabilirler
28. 1.4.3.Toplumsal S旦zleme Etii1.4.3.Toplumsal S旦zleme Etii
Toplumsal s旦zleme etii bireyToplumsal s旦zleme etii birey
olarak toplumun genelince kabulolarak toplumun genelince kabul
g旦ren ilkeler ve standartlar脹ng旦ren ilkeler ve standartlar脹n
benimsenmesi, toplum halindebenimsenmesi, toplum halinde
yaaman脹n getirdii 巽at脹malar脹nyaaman脹n getirdii 巽at脹malar脹n
巽旦z端mlenmesinde yarar巽旦z端mlenmesinde yarar
salayabilir.salayabilir.
29. nc端s端 Jean Jack Rousseaudur.nc端s端 Jean Jack Rousseaudur.
Onun i巽in en 旦nemliOnun i巽in en 旦nemli
olgu, otorite ve 旦zg端rl端kolgu, otorite ve 旦zg端rl端k
aras脹ndaki dengedir. Bireylerlearas脹ndaki dengedir. Bireylerle
toplum aras脹ndaki ilikileritoplum aras脹ndaki ilikileri
30. d端zenleyen ve uyulmas脹d端zenleyen ve uyulmas脹 zorunluzorunlu
olan kurallara hukuk kurallar脹olan kurallara hukuk kurallar脹
denir.denir.
31. Hukuk kurallar脹n脹n insanlar脹nHukuk kurallar脹n脹n insanlar脹n
birbirleri ile uzlamalar脹birbirleri ile uzlamalar脹 sonucusonucu
ortaya konulduu ileri s端r端l端r.ortaya konulduu ileri s端r端l端r.
32. 聴nsanlar 束toplumsal s旦zleme損聴nsanlar 束toplumsal s旦zleme損
ad脹n脹ad脹n脹 alan bir s旦zlemeylealan bir s旦zlemeyle
belirledikleri hukuk kurallar脹nabelirledikleri hukuk kurallar脹na
uymak zorundad脹rlar.uymak zorundad脹rlar.
33. Hukuk kurallar脹Hukuk kurallar脹 旦zg端r insanlar旦zg端r insanlar
aras脹nda eit koullar alt脹ndaaras脹nda eit koullar alt脹nda
yap脹lan toplumsal s旦zlemeyeyap脹lan toplumsal s旦zlemeye
dayan脹rdayan脹r
35. 1.4.4. Kiisel Etik1.4.4. Kiisel Etik
Kiisel etik sisteminin en 旦nemliKiisel etik sisteminin en 旦nemli
temsilcilerinden olan Martintemsilcilerinden olan Martin
Buber, kiisel etiin kayna脹n脹nBuber, kiisel etiin kayna脹n脹n
bireyin i巽inden gelen ses (vicdan)bireyin i巽inden gelen ses (vicdan)
olduunu savunur.olduunu savunur.
36. Kiisel etik, kiinin toplumKiisel etik, kiinin toplum
i巽erisindeki bireysel duruunui巽erisindeki bireysel duruunu
belirler. Bu etik anlay脹belirler. Bu etik anlay脹 bireyinbireyin
ahlaki alt yap脹s脹n脹ahlaki alt yap脹s脹n脹 temel al脹r.temel al脹r.
37. Bireyin yaad脹脹Bireyin yaad脹脹 ve 巽evresindeve 巽evresinde
yaanan olaylar kar脹s脹ndayaanan olaylar kar脹s脹nda
g旦sterdii tepkiler ya da koyduug旦sterdii tepkiler ya da koyduu
tav脹rd脹r.tav脹rd脹r.
38. Bireyin kendine d旦nmesi veBireyin kendine d旦nmesi ve
kendini kusursuzlat脹rmak i巽inkendini kusursuzlat脹rmak i巽in
gereksinim duyduu g端c端, kendigereksinim duyduu g端c端, kendi
vicdan脹ndan almas脹n脹vicdan脹ndan almas脹n脹 salayarak,salayarak,
bireyin kar脹lat脹脹bireyin kar脹lat脹脹 旦zel旦zel
durumlarda dorudurumlarda doru
kararlar vermesinde yararkararlar vermesinde yarar
salayabilir.salayabilir.
44. Yaamda belli kurallar脹nYaamda belli kurallar脹n
olamayaca脹olamayaca脹 pek 巽ok durum s旦zpek 巽ok durum s旦z
konusudur.konusudur.
45. Birey bir grupta yer ald脹脹Birey bir grupta yer ald脹脹
i巽in, haks脹zl脹a g旦z yummaz.i巽in, haks脹zl脹a g旦z yummaz.
46. Birey 旦zg端rletik巽e kendi etikBirey 旦zg端rletik巽e kendi etik
standartlar脹n脹standartlar脹n脹 gelitirir.gelitirir.
47. Birey sadece kendi 巽abalar脹Birey sadece kendi 巽abalar脹
ile kusursuzlua eriir. Bakalar脹ile kusursuzlua eriir. Bakalar脹
bunu kii ad脹na yapamaz.bunu kii ad脹na yapamaz.
49. 1.4.5. Sosyal Yaam Etii1.4.5. Sosyal Yaam Etii
Kiinin sosyal yaam i巽erisindeKiinin sosyal yaam i巽erisinde
kurduu ilikilerde uymas脹kurduu ilikilerde uymas脹
gereken kurallar b端t端n端d端r.gereken kurallar b端t端n端d端r.
50. Hi巽birimiz d端nyada yaln脹zHi巽birimiz d端nyada yaln脹z
yaam脹yoruz. Doadaki heryaam脹yoruz. Doadaki her
canl脹n脹n yaamak i巽in diercanl脹n脹n yaamak i巽in dier
canl脹lara ihtiyac脹canl脹lara ihtiyac脹 vard脹r. 端phesizvard脹r. 端phesiz
bu ihtiyac脹bu ihtiyac脹 en fazla hisseden canl脹en fazla hisseden canl脹
t端r端 insand脹r.t端r端 insand脹r.
51. Ancak gerek insanlar脹n kendiAncak gerek insanlar脹n kendi
aralar脹ndaki ilikilerde gereksearalar脹ndaki ilikilerde gerekse
insan脹n doadaki dier canl脹larlainsan脹n doadaki dier canl脹larla
kurduu ilikilerde uymas脹kurduu ilikilerde uymas脹
gereken kurallar vard脹r. Bunlaragereken kurallar vard脹r. Bunlara
sosyal yaam etiisosyal yaam etii
diyoruz.diyoruz.
52. 聴nsanlar birbirleri ile olan聴nsanlar birbirleri ile olan
ilikilerini kar脹l脹kl脹ilikilerini kar脹l脹kl脹 sayg脹sayg脹 veve
nezaket kurallar脹 巽er巽evesindenezaket kurallar脹 巽er巽evesinde
y端r端t端rler.y端r端t端rler.
53. T端m taraflar g旦revlerininT端m taraflar g旦revlerinin
gerektirdii hak vegerektirdii hak ve
sorumluluklar脹n bilinci i巽indesorumluluklar脹n bilinci i巽inde
davran脹rlar.davran脹rlar.
54. N端fuz ve g端巽 kullan脹m脹N端fuz ve g端巽 kullan脹m脹 gibigibi
bask脹bask脹 y旦ntemleri kullan脹lmaz.y旦ntemleri kullan脹lmaz.