![CO2 content, TCO2 = HCO3
- (24) + H2CO3 (40 ×
0,031 # 1,2)
- Anion gap = UA – UC = Na+ (95%) - (HCO3
-+ Cl-
(85%)) # phosphate, sulfate, protein, organic acid
, lactate (non-volatile, fixed acid)(U: Unmeasured
A: Anion, C: Cation)
- Osmolar gap (< 15 - 20 mosmol/L): Osmol ño
ñöôïc - Osmol tính toaùn
- Osmol tính toaùn = 2 × [Na+] + [glucose(mg%)]/18
+ [BUN(mg%)]/2,8](https://image.slidesharecdn.com/phntchktqukhmu-bsnguynminhtin-220506112842-ab081604/85/Phan-tich-k-t-qu-khi-mau-BS-Nguy-n-Minh-Ti-n-pdf-7-320.jpg)
More Related Content
What's hot (20)
Similar to Phân tích kết quả khí máu - BS Nguyễn Minh Tiến.pdf (20)
More from buituanan94 (20)
Phân tích kết quả khí máu - BS Nguyễn Minh Tiến.pdf
- 1. PHAÂN TÍCH KEÁT QUAÛ KHÍ MAÙU BSCK2. Nguyễn Minh Tiến Nhoùm Hoâ Haáp Hoã Trôï BV. NHI ÑOÀNG TP
- 2. MUÏC TIEÂU BIEÁT TRÒ SOÁ BÌNH THÖÔØNG KEÅ CAÙC NGUYEÂN TAÉC BUØ TRÖØ NEÂU CAÙC BÖÔÙC ÑOÏC KEÁT QUAÛ KHÍ MAÙU THAØNH THAÏO PHAÂN TÍCH OXY, THOÂNG KHÍ
- 3. NOÄI DUNG ÑAÏI CÖÔNG TRÒ SOÁ BÌNH THÖÔØNG, NGUYEÂN TAÉC BUØ TRÖØ CAÙC BÖÔÙC ÑOÏC KEÁT QUAÛ KHÍ MAÙU PHAÂN TÍCH OXY, THOÂNG KHÍ
- 4. ÑAÏI CÖÔNG * Hoaït ñoäng teá baøo /MT noäi moâi oån ñònh thaêng baèng kieàm toan * PT Hendersen-Hasselbach - CO2 + H2O H2CO3 H+ + HCO3 - + + HBuf Buf- ⇒ pH = pK + lg (HCO3 -/H2CO3) = 6,1 + lg20 = 7,4 (αPCO2 = 40 × 0,031 # 1,2) * Buf-: Hb + Protein + Phosphates
- 5. SBC: PaCO2 = 40 mmHg, T = 370C - Kieàm dö maùu: BBE = (SBC - 24). K (Blood Base Excess) - Kieàm ñeäm: BB = HCO3 - + Hb + Protein + Phosphates (Buffer Base) - Kieàm dö ngoaïi baøo: BE ecf: Hb = 3 - 5g% phaûn aùnh kieàm dö toaøn cô theå (Base Excess extracellular fluid) quan troïng hôn BBE
- 6. BE khoâng bò aûnh höôûng bôûi RL hoâ haáp, chæ thay ñoåi trong RL chuyeån hoùa * ↑ CO2 (toan hoâ haáp): CO2 + H2O H2CO3 ↑ H+ +↑ HCO3 - + ⇒BB, BE ⊥ Buf- ↓ Buf- * ↓ CO2 (kieàm hoâ haáp):CO2 + H2O H2CO3 ↓ H+ +↓ HCO3 - + + ⇒BB,BE ⊥ HBuf ↑Buf-
- 7. CO2 content, TCO2 = HCO3 - (24) + H2CO3 (40 × 0,031 # 1,2) - Anion gap = UA – UC = Na+ (95%) - (HCO3 -+ Cl- (85%)) # phosphate, sulfate, protein, organic acid , lactate (non-volatile, fixed acid)(U: Unmeasured A: Anion, C: Cation) - Osmolar gap (< 15 - 20 mosmol/L): Osmol ño ñöôïc - Osmol tính toaùn - Osmol tính toaùn = 2 × [Na+] + [glucose(mg%)]/18 + [BUN(mg%)]/2,8
- 8. - Trong toan CH AG↑: * HCO3 ñieàu chænh = corrected HCO3 = HCO3 ño ñöôïc + (AG – 12) > 24: toan CH AG↑ keøm kieàm CH, 24: toan CH AG↑, < 24: toan CH AG↑ + maát HCO3 * ∆AG/∆HCO3- = (AG.BN – BT)/(HCO3.BT - BN) = (AG – 12)/(24 – HCO3 ño ñöôïc) 1-2: toan CH AG↑ , < 1: toan CH AG ↑ keøm maát HCO3, > 2: toan CH AG↑ keøm kieàm CH - Toan CH AG ⊥ → AG nieäu = Na+ + K+ - Cl-: < 0: maát HCO3 qua ñ.TH, ≥ 0: maát qua thaän - pH ↓ 0,1 → K+ ↑ 0,6, H+ vaøo noäi baøo, K+ ra ngoaïi baøo
- 9. • Heä ñeäm: HCO3 -/H2CO3, Buf-/BufH • Phoåi: Toan chuyeån hoùa: ↓ HCO3 - ⇒ ↑ thoâng khí ⇒ ↓ PCO2 • Kieàm chuyeån hoùa: ↑ HCO3 - ⇒ ↓ thoâng khí ⇒ ↑ PCO2 • Thaän: Toan hoâ haáp: ↑ PCO2 ⇒ ↑ haáp thu HCO3 - (oáng thaän gaàn) Toan chuyeån hoùa: ↓ HCO3 - ⇒ ↑ haáp thu HCO3 - (oáng thaän gaàn), taêng thaûi H+, taïo môùi HCO3 - (oáng thaän xa) - Möùc ñoä toan: pH = 7,3 - 7,35: nheï, 7,2 - 7,29: trung bình; < 7,20: naëng
- 10. TRÒ SOÁ BÌNH THÖÔØNG Thoâng soá Keát quaû bình thöôøng Ghi chuù pH 7,35 - 7,45 (7,38 – 7,42) PaCO2 35 - 45 mmHg (38-42mmHg) Aùp suaát phaàn cuûa CO2 trong maùu PaO2 80 - 100 mmHg Aùp suaát phaàn cuûa O2 trong maùu SaO2 94 - 100% Ñoä baõo hoøa O2 cuûa Hb trong maùu HCO3 22 - 26 mEq/l Noàng ñoä HCO3 trong huyeát töông SBC 22 - 26 mEq/l Noàng ñoä HCO3 trong ñieàu kieän chuaån tCO2 24 - 28 mEq/l Noàng ñoä toaøn phaàn cuûa CO2 ctO2 15,8 – 22,2 V% (ml/dl) Toång löôïng oxy chuyeân chôû trong maùu ABE (BBE) -2 - +2 mEq/l Kieàm dö trong maùu SBE (BEecf) -2 - +2 mEq/l Kieàm dö trong dòch ngoaïi baøo AaDO2 (*) < 10 – 60 mmHg Khuynh aùp O2 pheá nang vaø maùu ÑM
- 11. LÖU YÙ * pH, PaCO2, PaO2 ño baèng maùy, * Caùc thoâng soá coøn laïi coù ñöôïc qua tính toaùn döïa pH, PCO2, PO2, FiO2, T0, Hb. * Do ñoù, phaûi ghi caùc thoâng soá FiO2, T0, Hb * Neáu khoâng ghi, maùy ngaàm hieåu FiO2 = 21%, T0 = 370C, Hb = 15 g% (*) AaDO2 = PAO2 – PaO2 = FiO2 (Pb – 47) - PACO2 – PaO2 = FiO2 (Pb – 47) - PaCO2 /R – PaO2. R: thöông soá hoâ haáp
- 12. PHÖÔNG TRÌNH & NGUYEÂN TAÉC BUØ TRÖØ Roái loaïn kieàm toan Thay ñoåi chính (nguyeân phaùt) Thay ñoåi phuï thuoäc Toan hoâ haáp caáp ( < 12 - 24 h) PaCO2 ↑ 10 mmHg pH ↓ 0.08, HCO3 - ↑ 1 Toan hoâ haáp maïn (3 - 5 ngaøy) PaCO2 ↑ 10 mmHg pH ↓ 0.03, HCO3 - ↑ 4 Kieàm hoâ haáp caáp ( < 12 h) PaCO2 ↓ 10 mmHg pH ↑ 0.08, HCO3 - ↓ 2 (1 - 3) Kieàm hoâ haáp maïn (1 - 2 ngaøy) PaCO2 ↓ 10 mmHg pH ↑ 0.03, HCO3 - ↓ 4 (3 - 5) Toan chuyeån hoùa HCO3 - ↓ 1 mmol/L . PaCO2 ↓ 1 - 1,5 (1,3) . PaCO2 = 1,5 × HCO3 - ño ñöôïc + (8 ± 2) (CT. Winter) Kieàm chuyeån hoùa HCO3 - ↑ 1 mmol/L PaCO2 ↑ 0,25 - 1 (0,7) Anion gap Na+ - (HCO3 - + Cl- ) ⊥ 12 mmol/l HCO3 - ñieàu chænh HCO3 - ño ñöôïc + (anion gap - 12) 24 ± 2
- 13. CAÙC BÖÔÙC ÑOÏC KEÁT QUAÛ KHÍ MAÙU ÑAÙNH GIAÙ TÌNH TRAÏNG ACID - BASE: Döïa vaøo: + 3 thoâng soá chính: pH, PCO2, HCO3- + Caùc thoâng soá phuï: SBC, SBE, ABE, tCO2. ∗ Böôùc 1: ñoïc pH → Toan hay kieàm, chyù yù pH bình thöôøng khoâng coù nghóa laø khoâng coù roái loaïn toan kieàm. ∗ Böôùc 2: xaùc ñònh chuyeån hoùa hay hoâ haáp laø chính toan hay kieàm laø chính ∗ Böôùc 3: neáu coù roái loaïn veà hoâ haáp (toan hay kieàm) → xaùc ñònh caáp hay maïn ∗ Böôùc 4: neáu coù toan chuyeån hoùa → tính anion gap ∗ Böôùc 5: neáu coù roái loaïn veà chuyeån hoùa → tính PaCO2 → heä hoâ haáp buø tröø ñuû ? ∗ Böôùc 6: toan chuyeån hoùa ↑ anion gap keøm roái loaïn chuyeån hoùa khaùc ?
- 14. CAÙC BÖÔÙC ÑOÏC NHANH KEÁT QUAÛ KHÍ MAÙU ÑAÙNH GIAÙ TÌNH TRAÏNG ACID - BASE: Döïa vaøo: + 3 thoâng soá chính: pH, PCO2, HCO3- + Caùc thoâng soá phuï: SBC, SBE, ABE, tCO2. ∗ Böôùc 1: ñoïc pH → Toan hay kieàm, chyù yù pH bình thöôøng khoâng coù nghóa laø khoâng coù roái loaïn toan kieàm. ∗ Böôùc 2: đọc PaCO2: thay đổi ngược chiều pH → RL hô hấp thay đổi cùng chiều pH → RL chuyển hóa ∗ Böôùc 3: đọc BE nếu < -5: toan chuyển hóa > +5: kiềm chuyển hóa
- 15. Các ví dụ pH: 7.46 PaCO2: 28.8 HCO3: 10 BE: -2,4 PaO2: 161,1 AaDO2: 228,9, FiO2: 60%
- 16. Các ví dụ pH: 7.27 PaCO2: 46 HCO3: 20,7 BE: -6 PaO2: 103,6 AaDO2: 423,3 FiO2: 80%
- 17. Các ví dụ pH: 7.39 PaCO2: 23,4 HCO3: 13,6 BE: -10,6 PaO2: 121,6 AaDO2: 102,9 FiO2: 40%
- 18. Các ví dụ pH: 7.44 PaCO2: 16,7 HCO3: 11 BE: -12,9 PaO2: 184.3 AaDO2: 222,9 FiO2: 60%
- 19. Các ví dụ pH: 7.49 PaCO2: 13,1 HCO3: 10,1 BE: -13,5 PaO2: 178,7 AaDO2: 512,4 FiO2: 100%
- 20. ÑAÙNH GIAÙ TÌNH TRAÏNG OXY, THOÂNG KHÍ Oxy trong maùu trong maùu ñoäng maïch: + Oxy töï do (O2) → PaO2. + Oxy gaén Hb (O2Hb) → SaO2. ♦ PaO2: - PaO2: ⊥ : 80 - 100 mmHgPaO2 < 60 mmHg → Suy hoâ haáp. ♦ SaO2: (ñoä baõo hoøa Oxy cuûa Hb) töø keát quaû khí maùu, laø SaO2 tính toaùn (calculated) - SaO2 töø maùy Pulse-Oximeter = cO2Hb / ceHb: SaO2 chöùc naêng (function) + cO2Hb: noàng ñoä Hb gaén O2. + ceHb: noàng doä Hb hieäu quaû (ceHb = Hb + O2Hb). - SaO2 töø maùy Co-Oxymeter = cO2Hb/(ceHb + HbCO + MetHb +…): SaO2 baùch phaân (fraction) - Methemoglobinemia: SaO2 fr. < SaO2 f. < SaO2 cal.
- 21. ÑAÙNH GIAÙ TÌNH TRAÏNG OXY, THOÂNG KHÍ ♦PaO2/FiO2: < 200: ARDS, 200-300: ALI ♦AaDO2 taêng: . Giảm thông khí . shunt trong phoåi, tim, . ¢.V/Q . Khueách taùn
- 22. Baát thöôøng thoâng khí – töôùi maùu (V/A)/shunt
- 23. Khueách taùn
- 24. ÑAÙNH GIAÙ TÌNH TRAÏNG OXY, THOÂNG KHÍ ♦PaCO2: . giaûm (<35mmHg): taêng thoâng khí, ↑ F, Vt . taêng (> 45mmHg): giaûm thoâng khí, thông khí khoảng chết, ↓ F, Vt Tuy nhieân coøn tuøy thuoäc thay ñoåi HCO3
- 25. TIEÁP CAÄN LAÂM SAØNG THIEÁU OXY MAÙU
- 26. ĐIỀU CHỈNH THÔNG SỐ THỞ MÁY KHI CÓ KẾT QUẢ KHÍ MÁU BẤT THƯỜNG KHÍ MÁU ĐIỀU CHỈNH THÔNG SỐ GHI CHÚ/CAN THIỆP Toan hô hấp ↑ tần số thở hoặc Vt, ↓ khoảng chết Hút đàm nhớt nội khí quản-thông đường thở Giảm khoảng chết Thuốc dãn phế quản Kiềm hô hấp ↓ tần số thở hoặc Vt Có thể ức chế hô hấp bằng an thần / dãn cơ Toan / kiềm chuyển hoá chỉnh tần số bình thường theo tuổi Điều chỉnh toan kiềm chuyển hoá Thiếu oxy máu ↑ FiO2 hoặc ↑ PEEP hoặc ↑ I/E hoặc ↑ IP FiO2 tăng đến 60%, sau đó tăng PEEP, I/E, IP Dư oxy máu ↓ FiO2 ↓IP hoặc↓ I/E hoặc↓PEEP
- 27. TOAN CHUYỂN HÓA Hỏi bệnh sử: • Dấu hiệu cơ năng: mệt mỏi, buồn nôn, nôn. • Dấu hiệu giúp chẩn đoán nguyên nhân: – Tiêu chảy. – Hỏi tiền căn những bệnh đã được chẩn đoán: + Bệnh thận: suy thận, toan hóa ống thận, + Tiểu đường – Hỏi bệnh sử của ngộ độc: thuốc (aspirine, INH,…), rượu, ethylen glycol – Hỏi điều trị trước đó: truyền dung dịch Acid amine, dẫn lưu các dịch của đường tiêu hóa (trừ dịch dạ dày).
- 28. TOAN CHUYỂN HÓA Khám: • Dấu hiệu tăng thông khí bù trừ: đây là dấu hiệu gợi ý giúp nghĩ đến toan chuyển hóa: • Thở sâu, ở giai đọan đầu. • Thở nhanh, thở kiểu Kussmaul và rối loạn tri giác ở giai đọan sau. • Dấu hiệu giúp chẩn đoán nguyên nhân: • Dấu mất nước: tiêu chảy, tiểu đường • Dấu hiệu sốc: sốc nhiểm trùng, sốc giảm thể tích
- 29. Xét nghiệm Xét nghiệm cơ bản: • Khí máu động mạch • Ion đồ: Na+, K+, Ca++, Cl- → Anion gap = Na - (Cl + HCO3) • Đường huyết • Chức năng thận • 10 chỉ số nước tiểu (pH, đường, ketone) • Xquang phổi
- 30. Xét nghiệm Xét nghiệm tìm nguyên nhân dựa bệnh sử, lâm sàng: • CN gan, NH3 máu, triglyceride, acid uric, cholesterol • Ketone máu, Lactate máu • Bilan nhiễm trùng • Ion đồ: Na+, K+, Cl- → AG niệu • Osmolalité máu → OG máu • Xét nghiệm tìm thuốc (salicylate,…), độc chất (rượu, cyanide…), hormone (cortisone máu, aldosterone máu, 17-OHP máu, 17-KS, 17-OHCS niệu 24giờ) • Siêu âm bụng: đánh giá gan, thận, thượng thận,…
- 31. Chẩn đoán • Toan chuyển hóa: – pH < 7,35. – HCO3 - < 21 mEq/L – BE < - 2 – PCO2 < 40 mHg (do bù trừ), thường pCO2 giảm 11-13 mmHg cho mỗi 10 mEq/L HCO3 bị giảm, nếu pCO2 thấp hoặc cao hơn so với dự tính thì gợi ý có sự phối hợp với kiềm hoặc toan hô hấp.
- 34. Chẩn đoán nguyên nhân toan chuyển hóa – Bệnh sử và dấu hiệu lâm sàng – Anion gap: + Tăng: tiểu đường (do ketoacids), đói, giảm tưới máu mô (sốc), suy gan, đái tháo nhạt, bệnh ác tính, tăng acid lactic, suy thận (do ứ đọng phosphate, sulfates, urate,…), ngộ độc Methanol, ethylene glycol, salycilate (tích tụ anion hữu cơ ngọai sinh), rối loạn chuyển hóa: thiếu men G6P, F1,6P, multiple carboxylase. + Bình thường: tiêu chảy, mất dịch tiêu hóa qua dẫn lưu mật, tụy, dịch ruột (mất HCO3), toan hóa ống thận gần hoặc xa, bệnh thận mô kẻ (giảm bài tiết H+)
- 35. Toan chuyển hóa tăng acid lactic Có 2 loại • Type A: giảm tưới máu, thiếu oxy mô (+). Tăng SX: sốc, suy hô hấp. Giảm sử dụng/chuyển hóa: suy gan, ức chế tân tạo glucose, thiếu B1, RL phosphoryl hóa. Type B: giảm tưới máu, thiếu oxy mô (-). Type B1 bệnh hệ thống: thận, gan, TĐ, bl ác tính. Type B2: thuốc: biguanides, alcohols, iron, isoniazid, zidovudine, and salicylate, độc chất Type B3: bất thường chuyển hóa bẩm sinh.
- 37. Toan chuyển hóa tăng acid lactic
- 38. Điều trị – Điều chỉnh toan máu bằng bù Natri Bicarbonate: – Chỉ định bù Bicarbonate: * Toan chuyển hóa trong sốc SXH: HCO3 - < 15, PaCO2 < 25 - 35 mmHg * Ketoacidosis/tiểu đường: pH < 7.1 hoặc HCO3 - < 5 sau bù dịch và insulin * Khác: pH < 7.2 hoặc HCO3 - < 8 – Chống chỉ định: có toan hô hấp đi kèm, chỉ bù khi toan hô hấp đã được giải quyết
- 39. Điều trị Công thức bù Bicarbonate: • HCO3 - cần bù = (18 - HCO3 -) × CN × 0,4 hoặc = BE × CN × 0,4 • Chỉ bù 1/2 lượng HCO3 - được tính theo công thức trên, truyền chậm trong 6 - 8 giờ, pha loãng thành dd đẳng trương 1,4% . Nếu chuyển hóa nặng, có thể tiêm tĩnh mạch 1-2 mEq/kg, sau đó truyền duy trì phần còn lại trong 6-8 giờ. • Thử lại khí máu sau khi truyền, nếu tCO2 hoặc HCO3 ≥ 15mmol/l → không cần bù tiếp vì thận có thể bù phần còn lại nếu NN toan được giải quyết.
- 40. Điều trị • Natribicarbonate 8,4% pha loãng thành dd 4,2% TMC ở trẻ < 2 tuổi • Lưu ý: Khi truyền Bicarbonate theo dõi ion đồ: ↑ Na+, ↓ K+, ↓ Ca++ , pha loãng thành dd đẵng trương, truyền chậm (< 0,5mEq/l, bơm nhanh gây RLNT). Không chích Calcium, truyền thuốc Dopamine, Dobutamine chung với đường truyền Natri Bicarbonate. • Điều trị nguyên nhân: – Sốc: bù dịch chống sốc. – Tiêu chảy cấp: bù dịch.
- 42. TOÙM TAÉT CAÙC BÖÔÙC ÑOÏC KEÁT QUAÛ KHÍ MAÙU PHAÂN TÍCH OXY, THOÂNG KHÍ