1. Uzay Neresidir? Ethem Derman Ankara niversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri B旦l端m端
2. Uzay Neresidir* Uzay脹n tan脹m脹n脹 yapabilir miyiz? Nerede bal脹yor ve nerede bitiyor? D端nya atmosferi Uzaya dahil midir? Atmosferin tan脹m脹n脹 yapabilir miyiz? D端nya atmosferini yak脹ndan tan脹yal脹m
3. Atmosferimizin Younluu Atmosfer azot, oksijen, argon, su buhar脹, karbon dioksit, toz par巽ac脹klar脹 ve dier gazlardan olumutur. Yery端z端nde atmosfer younluu 10 18 par巽ac脹k/cm 3 Bu miktar脹 tahmin edebilir misiniz? 81 km yukar脹ya 巽脹kt脹脹m脹zda younluk 10 14 olur. 聴ki deer aras脹nda ne kadar fark vard脹r. 81 kmden 972 kmye 巽脹kt脹脹m脹zda par巽ac脹k say脹s脹 10 6 kez daha azal脹r. 972 kmden 1944 kmye 巽脹kt脹脹m脹zda ise par巽ac脹k say脹s脹 100 kez daha azal脹r. 1944 kmden sonra 1 cm 3 de 1 par巽ac脹k kal脹r. Art脹k ortam bo, hi巽bir par巽ac脹k yok diyebiliriz.
4. Elektromanyetik Enerji Tamam uzay boald脹 ama bol miktarda elektomanyetik enerji var. Bu enerjiyi 端reten kim Enerji fabrikalar脹, bunlar ne yap脹yor? Maddeyi enerjiye 巽eviriyorlar. En yak脹n脹? G端ne hidrojeni yakarak helyuma 巽evirir. Bu s端re巽 s脹ras脹nda her 巽eit enerji ortaya 巽脹kar. ? Bunlar脹n hepsine birden elektromanyetik enerji diyoruz. Y端ksek enerjiye sahip 脹脹nlar tehlikelidir.
11. Atmosferin Younluu Atmosferdeki par巽ac脹k say脹s脹 onun younluunun bir g旦stergesidir. Yer y端z端nde atmosfer younluu santimetrek端p ba脹na 10 19 par巽ac脹kd脹r. 聴deal gaz yasas脹n脹 hat脹rlay脹n脹z. P=nkT Uzay yer y端z端nden balamaz. Uzay脹n nereden balad脹脹 konusunda kiiye g旦re tan脹m farkl脹d脹r. 3000 metreye 巽脹kt脹脹m脹zda atmosferde oksijen vard脹r ama v端cudumuz i巽in yeterli deildir.
12. Uzay脹n balang脹c脹 Uluslararas脹 yasalar 3000 metrenin 端zerinde u巽an pilotlar i巽in kabinde ek oksijen olmas脹n脹 ister. 5300 metrede atmosferin yar脹s脹 pilotun alt脹nda kal脹r. Oksijen artt脹r yoksa 30 dakikada bay脹l脹r. 16000 metrede art脹k oksijen takviyesi de ie yaramaz. Bu kez damarlardaki bas脹n巽 d脹 bas脹n巽la dengededir. Ek kabin bas脹nc脹 gerekir. 20000 metrede v端cutta su kabarc脹klar脹 ve dier gazlar olumaya balar, v端cutda s脹v脹lar kaynar.
13. Uzay脹n balang脹c脹 24 kmde art脹k d脹ardaki gazlar脹 alarak bas脹n巽l脹 bir kabin yaratamazs脹n脹z, 巽端nk端 art脹k d脹ar脹da yeterli gaz yoktur. Ozon v端cut i巽in zehirlidir. Kendi gaz脹n脹zla kabin bas脹nc脹 yaratmak gerekir. 聴nsan v端cudu i巽in bu s脹n脹r uzay脹n balad脹脹 yerdir 巽端nk端 kendi bedeni i巽in her eyini ta脹mak zorundad脹r. Doktor tan脹m脹 da diyebiliriz. 32 kmde turbojetler 巽al脹maz, art脹k ramjetler 巽al脹abilir. Biri funla dieri ok dalgalar脹 ile havay脹 s脹k脹t脹r脹r ve yak脹t脹n脹 yakar.
14. Uzay脹n balang脹c脹 45 kmde ramjetler de 巽al脹maz 巽端nk端 art脹k onun i巽in de yeterli hava kalmam脹t脹r. Art脹k itici g端巽 i巽in gerekli oksijeni ta脹man gerekir ki bu da roket teknolojisidir. Roket m端hendislerinin uzay脹 81 kmde ABD Savunma bakanl脹脹 bu y端ksekliin 端zerinde u巽an pilotlar脹n astronot apoletleri ( astronaut wings ) takabileceini s旦yler. Bu sadece uzaya gidenler i巽in deil X-15 pilotlar脹 da bu y端kseklikte u巽maktad脹rlar. X-15 roketle u巽an u巽aklard脹.
15. Uzay脹n balang脹c脹 100 kmde u巽a脹 kontrol etmek i巽in aerodinamik kuvvetler etkinliini tamamen yitirir. D端men ve kanatlar o anlamda ie yaramaz. Bu y端kseklikte art脹k uzay karanl脹kt脹r. Y脹ld脹zlar art脹k g旦z k脹rpmaz. Ama hepsi keskin birer 脹脹k kayna脹d脹r. Hi巽 ses duyulmaz sadece fun ve baz脹 elektrikli aletlerin sesi vard脹r ama d脹ar脹da hi巽 g端r端lt端 yoktur. 端nk端 sesi ta脹yacak kadar yeterli hava yoktur.
16. Uzay脹n balang脹c脹 Uzay arat脹rmalar脹nda ileri olan 端lkeler uzay脹n balang脹c脹 i巽in 旦yle bir tan脹m yapm脹lard脹r: Uzay arac脹n脹n d端nyaya en yak脹n olduu y端kseklik uzay脹n balang脹c脹d脹r. Uzay nerede balar sorusu se巽ilen referans noktas脹na bal脹d脹r. Biz bu derste yerden 100 km y端kseklikte uzay脹n balad脹脹n脹 kabul edeceiz. Uzay脹n sahibi kim? 1976 da 8 ekvator y旦resi 端lke geosynchronous y旦r端ngelere sahip olmak istedi, Birlemi milletler 1980 de reddetti.
