As Nosas Avoas
Download as key, pdf1 like1,070 views
Resumo do traballo realizado polos alumnos de 4尊 da ESO do curso 2008-09
As Nosas Avoas
- 1. !"#$%&'"(&()$($*)$( +",-).&/0)$1 HISTORIAS DE VIDA as nosas avoas Curso 2008-09, 4尊 da ESO D. Aurelio, Cuntis Mercedes, Pura, Mar鱈a, Consuelo ! !"#$%&'#'(%)*')'*+,'-$.$%)'*%/'-"012'(%#1-%3% *1.'*%.1%45%$-'"6
- 2. A mi単a avoa Mercedes naceu en 1928, no seo dunha familia pobre, con cinco irm叩ns, dous ! !"#$%&'#'(%)*')'*+,'-$.$%)'*%/'-"012'(%#1-%3% *1.'*%.1%45%$-'"6 naceu o 3 de Consuelo rapaces e catro Mi単a avoa Pura naceu o rapazas cont叩ndoa 30 de setembro de 1941, xaneiro de 1930 en a ela, sendo ela a en Tro叩ns. Gontade. Era a segunda de m叩is pequena. Seus pais eran Jos辿, que seis irm叩ns, pero tres deles Mar鱈a naceu en Arcos de era de Saiar e Mar鱈a, que xa morreron Seus pais Arriba o 3 de febreiro de 1935. cham叩banse se criou en Tro叩ns pero Filla de Jos辿 Sueiro e Piedad Manuel e Isolina. que nacera en Arxentina. Casais, e irm叩 de outros sete, Ela non chegou a Ti単a nove irm叩ns, cinco catro homes e tres mulleres co単ecer a seu pai, m叩is grandes ca ela e criouse na casa que fixeran pois morreu cando tres que naceron seus pais en Arcos de Arriba, ela ti単a tres anos. despois. na parroquia de Arcos de Segundo as s炭as Furcos. Na s炭a casa viv鱈a propias palabras, a tam辿n a avoa. s炭a infancia foi moi dura, pois apenas foi 坦 colexio, e tivo que traballar dende pequena.
- 3. A ESCOLA O horario era de 10 a 13 horas pola ma単叩 e de 15 a 17 horas pola tarde. A educaci坦n que recibiamos era moi escasa. O 炭nico que nos ensinaban era o m叩is b叩sico: sumar, restar, multiplicar e dividir, ademais de ler e escribir Ti単a un 炭nico libro de texto para todo e un s坦 mestre para 6 cursos distintos. S坦 hab鱈a un libro con cinco materias: xeograf鱈a, xeometr鱈a, aritm辿tica, historia e gram叩tica. Ao rematar os graos elemental e medio, para seguir estudando hab鱈a que ir a Santiago. O m叩is normal era comezar a traballar. Non hab鱈a cartos para seguir os estudos e fac鱈a falta traballar na casa.
- 4. A ESCOLA Na escola comezaban con seis ou sete anos, pero s坦 鱈an 叩 escola cando non hab鱈a que traballar na casa. En 珂温乙叩稼 eran 50 alumnos e un s坦 profesor. A relaci坦n co profesor depend鱈a do d鱈a que tivese e do comportamento. Se non eras boa ou estaba de malas usaba a regra <<para levar aos rapaces ao regho>>. Xogaban ao pelouro, a pincha, ao escondite, o trompo, a corda, etc. Cada xogo ti単a unha tempada, na que s坦 se xogaba a iso. Levabamonos moi ben coa mestra, porque para n坦s ir ao Colexio era como ir de festa. Era a ocasi坦n de falar e xogar coas compa単eiras, xa que ao chegar a casa o traballo aparec鱈a inda que fose debaixo das pedras. Deixei os estudos con 12 anos e fun aprender a coser polas aldeas veci単as e a Cuntis.
- 5. O LECER O domingo pola tarde era cando se pod鱈a sa鱈r a xogar, se non chov鱈a. As rapazas xogaban xuntas 叩 Mariola, a Estornela e 叩 Comba. Os rapaces xogaban ao f炭tbol. Consuelo s坦 鱈a 叩s festas cos seus pais e de non ser as鱈 ou querer dar un paseo, ti単a que ir acompa単ada das s炭as irm叩s ou amigas, non pod鱈an ser vistas a soas cun mozo. S坦 en ocasi坦ns moi excepcionais, coma o Nadal, Entroido ou Pascua, 鱈an ao cine de Cuntis.
- 6. O LECER Non 鱈an moito 叩s festas porque ti単an que traballar, e moitas veces non ti単an nin que vestir. Mar鱈a di: S坦 ti単amos un vestido para ir 叩 festas. Ademais o d鱈a da festa era como outro d鱈a calquera. Hab鱈a que facer todas as tarefas coti叩s. O 炭nico distinto era a comida, mat叩base un carneiro para toda a familia. Os que non ti単an carneiro, fac鱈an o caldo coma o resto dos d鱈as. Para poder ir 叩s festas hab鱈a que negociar quince d鱈as antes e portarse moi ben. Ademais hab鱈a que esta 叩 hora na casa, non coma agora que chegan 叩 hora que lles d叩 a gana. Os ligues eran poucos e case sempre cun veci単o da aldea ou das parroquias m叩is pr坦ximas. Xuntab叩monos todos para ir e volver da festa, e ao regresar algunha parelli単a perd鱈ase de vista
- 7. matrimonio e 鍖llos Para casar ti単as que botar uns cantos anos de mozos. O matrimonio ti単a que ser obrigatoriamente pola Igrexa e de separaci坦n nada de nada. Aguant叩base moito, polo que dir叩n. Ti単amos os 鍖llos que Deus mandara, de catro a seis era o m叩is com炭n, a鱈nda que m叩is non lle estra単aba a ningu辿n. O raro era quedarse cun s坦. Mar鱈a casou con 28 anos e tivo dous 鍖llos. Herdou a casa dos seus pais, que 辿 na que vive agora. A uni坦n entre toda a familia era m叩is forte que hoxe. Para calquera traballo po単鱈anse de acordo, como a matanza, que era unha festa.
- 8. MATRIMONIO E FILLOS Consuelo casou aos 23 anos, marchou vivir a s炭a casa e tivo que entrar polo aro, como di ela. Tivo cinco 鍖llos, pero perdeu dous. Cando un casaba ti単a que dicir a doutrina. E se non ti単as o permiso dos teus pais o cura neg叩base a casar. Ti単an que ir pais e 鍖llos para que puidese haber voda. Mercedes co単eceu ao seu home nunha festa en 珂温乙叩稼 e s坦 tiveron unha 鍖lla.
- 9. os traballos Aos 12 anos Mercedes xa estaba traballando ao xornal para poder vivir, pag叩banlle tres pesetas diarias. Despois de casar, en 1955, emigrou 叩 Arxentina, a Buenos Aires. O seu marido comezou traballando nunha pizzer鱈a, para despois traballar con ela como porteiros nun bloque de vivendas. En 1959 regresaron a Galicia, instal叩ndose na Coru単a. Mar鱈a, de rapaza, 鱈a coas vacas. Traballaba cando chegaba da escola e non exist鱈an os d鱈as festivos, porque hab鱈a que facer as cousas da casa e coidar os animais. De maior segu鱈u traballando no campo e na casa: atendendo aos 鍖llos e ao marido. Non sa鱈u nunca de Galicia. Pura emigrou a Su鱈za en 1970, deixando os 鍖llos cos av坦s maternos. Al鱈 tivo tres traballos: coidando unha nena de cinco anos, e en dous hoteis como axudante de coci単a. Estivo oito anos en Su鱈za, o seu home continuou al鱈 uns anos m叩is. Fixeron unha casa e compraron un coche co que ga単aran al鱈. Segue traballando na casa e algo nas patacas e no millo, ademais de ter a単gunhas ovellas e gali単as. Tam辿n tivo que coidar do seu home cando enfermou.
- 10. os traballos Ao sa鱈r da escola xa te estaban agardando. As m叩is afortunadas quedaban na casa axudando, pero as que ti単an m叩is necesidade ti単an que sa鱈r a ga単ar o xornal, moitas veces nas casas m叩is adi単eiradas. Cando formabas unha familia xa ti単as o teu propio gando e mentres o home traballaba un soldo, a muller complet叩bao co traballo no campo. Consuelo, de nova, traballaba na casa, axudando a s炭a nai. Ela emigrou a Mallorca, despois de que xa o 鍖xeran o marido e un 鍖llo. Al鱈 traballou de camareira nun hotel ata que se xubilou en 1995. Agora a鱈nda fai as cousas da casa e coida da horta.
- 11. A casa A casa de Mar鱈a era unha casa t鱈pica daquela, sen luxos. Ti単a unha planta baixa onde estaban a coci単a e as cortes do gando, que eran unha parte m叩is da casa: como se fosen unha habitaci坦n m叩is. S坦 ti単an uns poucos mobles. No primeiro andar hab鱈a tres habitaci坦ns e un comedor. Agora a fachada cambiose e as cortes transform叩ronse no comedor. Na casa de Consuelo mercouse a primeira televisi坦n de Gontade, haber叩 xa m叩is de 40 anos: todos os rapaces da aldea vi単an aqu鱈 para vela
- 12. A casa Antes as casas ti単an as cortes e a coci単a na planta baixa. No primeiro andar a habitaci坦n principal era o comedor e as habitaci坦ns ti単an unha cama pegada a parede e unha mesi単a de noite. Os armarios eran moi pequenos. Para ir ao faiado hab鱈a unhas escaleiras de madeira. O cuato de aseo eran moi pequeno, cunha palangana para o diario e unha ba単eira de cinc para cando 鱈as ao m辿dico ou a unha festa. V叩ter era unha palabra que non exist鱈a, era o cagadeiro, no descanso das escaleiras. Un oco pequeni単o no que apenas cab鱈as sentado, cun burato que daba 叩 corte.
- 13. A casa A coci単a nun principio era a lareira, e hab鱈a un forno no que se coc鱈a o pan para toda a semana. M叩is tarde chegou a auga corrente, e tam辿n a coci単a de ferro (ou a Orbegozo) que 鍖xeron m叩s f叩cil a vida. Na coci単a hab鱈a un dep坦sito lateral ou calder鱈n no que se quentaba a auga para a billa. Fregar os pratos no inverno con auga quente era todo un luxo. Pasou o tempo ata que o meu home se plantou na casa coa coci単a de butano e despois veu a televisi坦n. Tam辿n foron chegando as marabillas da neveira e a lavadora. Para min era imprescindible o mu鱈単o el辿ctrico. Antes o mu鱈単o quedaba a quil坦metros da casa, hab鱈a que agardar quenda e perder o d鱈a ou a noite
- 14. A aldea Na aldea de Arcos antes hab鱈a moita m叩is xente e casas habitadas, que compart鱈an valados e eiras. A relaci坦n entre os veci単os era moi boa, mellor que a que hai agora, di Mar鱈a. Os veci単os axud叩banse uns aos outros nos traballos. Non hab鱈a estradas, s坦 cami単os de terra. Un dos cambios m叩is importantes, para Mar鱈a, foi a chegada da luz el辿ctrica arredor do 1950. Ata daquela as casas alume叩banse cun candil ou con velas
- 15. A aldea Cada vez somos menos na aldea e as casas p辿chanse e aband坦nanse. A鱈nda non hai tanto tempo que nos xuntabamos na carballeira e non chegaban os bancos. A relaci坦n cos veci単os era moito mellor que agora, para facer os traballos e para ir de festa ou xogar xuntab叩monos todos os veci単os. Pasouse dunhas corredoiras enlamadas a cami単os de formig坦n e asfalto, como os que 鍖xo a concentraci坦n parcelaria. Agora case nigu辿n traballa no campo, a鱈nda que a agricultura se mecanizou.
- 16. !"#$% A vida A relixi坦n rex鱈a as nosas vidas. Desde pequeni単a xa che ensinaban as oraci坦ns e ti単as que ir 叩 misa. Non se che pod鱈a escapar un pecado, porque levabas unha labazada. Mercedes sab鱈a todo o catecismo desde nena. A relixi坦n era moi importante, cando era a Coresma a xente non com鱈a carne os venres, o que hoxe non se respeta na maior鱈a dos casos. Na Cuaresma a Igrexa quedaba sen adornos e os santos tap叩banse con panos de cores, dependendo de como fose a s炭a morte: por exemplo, o Santo Cristo cobr鱈ase cun pano malva, xa que houbo sangue polo medio. Consuelo di sempre fun moi relixiosa. Ti単a que saber todo o Catecismo de memoria se quer鱈a facer a Primeira Comu単坦n. Ti単a que facer a confesi坦n en lat鱈n. Todos os seus 鍖llos foron sancrist叩ns.
- 17. A vida Un dos peores momentos da vida de Mar鱈a foi cando morreu s炭a nai de infarto aos 65 anos, pero superouno coa axuda da s炭a familia. Antes morr鱈a moita xente sen saber a causa, sobre todo mulleres embarazadas ou nenos rec辿n nados. S坦 hab鱈a unhas poucas vacinas e medicinas. Cando a nai non ti単a moito leite complet叩base a alimentaci坦n do beb辿 con leite de vaca rebaixado con auga, que 叩s veces provocaba unhhas diarreas imposibles de controlar. O m辿dico chegaba moitas veces tarde, xa que se desprazaba a cabalo e pod鱈an coincidir varios enfermos de distintos lugares
- 18. A vida Mar鱈a non escoitar falar da Secci坦n Femenina, nas aldeas esas cousas non ti単an moita importancia. Secci坦n Femenina s坦 鱈an as mozas de clase media. A n坦s, como non ti単amos nin tempo, nin cartos, aprend鱈anos a mi単a nai. Mercedes sab鱈a que hab鱈a reuni坦ns da Secci坦n Femenina, pero ela nunca foi. Mar鱈a ao lugar m叩is lonxe que viaxou foi a Vigo. As viaxes que se f ac鱈an eran obrigados (emigraci坦n). Non se 鍖xeron viaxes de turismo ata que os autobuses e os coches deixaron de ser un luxo s坦 para uns poucos. As primeiras viaxes fac鱈anse a romar鱈as e santuarios.
- 19. A pol鱈tica Os irm叩ns de Mercedes loitaron na guerra no bando de Franco, e un deles foi feito prisioneiro na Batalla do Ebro. Ela tivo que traballar moito neses anos de criada, a鱈nda que s坦 ti単a once anos. Mercedes conta que cada vez que Franco conquistaba unha localidade e estaban na escola, fac鱈anlles ir a Cuntis coa man levantada berrando: Espa単a si, Rusia no, que Madrid ya se cay坦. Cando chegaban a Cuntis, d叩banlle un anaco de chocolate e volv鱈an berrando: Viva Franco e Viva Espa単a. Mercedes pensa que Franco 鍖xo cousas boas e malas. Recorda que unha vez o vira indo cara o pazo de Meir叩s cunha morea de motos nas que 鱈an uns negros, todos arredor del.
- 20. A pol鱈tica Consuelo di que non lle interesan os temas da pol鱈tica. En relaci坦n coa Guerra Civil mencionou a un veci単o: A Guerra, moi mala. Xa o di o Paco. Ese home tivo que ir 叩 fronte con 18 anos. Cando ramatou a Guerra, Consuelo, que s坦 ti単a nove anos, recorda que seu t鱈o Jos辿 de Duc鱈o, que estivera prisioneiro tres meses, apareceu o d鱈a do bautizo do seu irm叩n, Pepe, na feira de Caldas, celebramos unha gran festa, o bautizo e o reencontro co meu t鱈o. Recorda, Consuelo, que ao principio da Ditadura non hab鱈a nada, pero que co tempo empezou a haber m叩is cousas. Par辿cenlle ben a democracia e a Autonom鱈a de Galicia.
- 21. A pol鱈tica Mar鱈a non recorda a Guerra Civil, pois era moi pequena. Do franquismo recorda que foi unha 辿poca moi dif鱈cil porque a xente andaba con moito medo, hab鱈a que facer o que a Guardia Civil mandaba. Mar鱈a recorda cando ti単a que ir a buscar os alimentos por raci坦ns, levando a cartilla de racionamento para que a acu単asen polos alimentos que coll鱈as. Coa democracia empezouse a vivir moito mellor, pero pouco a pouco, pois o franquismo deixou Espa単a desfeita. A Autonom鱈a de Galicia foi unha cousa m叩is que aconteceu, pero ela non se deu moita importancia, porque di que nas aldeas esas cousas non eran importantes