O SUBSTANTIVOBeatriz GMDescrición do substantivo da lingua galega
Curros EnríquezsamuelbouzadaEl documento resume la XXVI edición del Gran Premio de Camiones de España celebrado en el circuito de Jarama. El piloto alemán Jochen Hahn se llevó el título gracias a sus resultados en Jarama y Le Mans, mientras que el español Antonio Albacete, segundo en la clasificación general, buscaba acercarse al líder aprovechando la carrera en su casa. El circuito de Jarama, el primero permanente de España, ofreció como siempre un gran espectáculo para los más de 32.000 espectadores.
Manuel curros enríquezxanelaManuel Curros Enríquez fue un poeta popular gallego que vivió entre 1851 y 1908. Escribió poemas, leyendas tradicionales y textos que identificaban la cultura gallega. En 1880 publicó su colección de poemas "Aires da miña terra" con temática costumbrista, al igual que las "Follas novas" de Rosalía de Castro. En 1888 publicó la obra "O divino sainete" que analizaba aspectos críticos e ideológicos de la época.
Valores do pronome SEVíctor Agrasar SaleguiVALORES DE “SE”
En galego hai dúas formas homónimas de “se” que cómpre distinguir, como conxunción e como pronome persoal.
a) Como conxunción (nexo de subordinada)
Se collen o tren das doce chegarán a Vigo ás tres.
Este rapaz sempre fai como se non oíse.
Pregúntalle se vai ir á voda de Xurxo.
Non lle fagas caso se che di que vaias con el.
b) Como pronome persoal. Neste caso distinguimos:
1. Valor reflexivo.
Indicando a coincidencia entre o axente e o paciente da acción (REFLEXIVIDADE) , isto é, o suxeito realiza unha acción que recae sobre si mesmo. Admite o reforzo a si mesmo e alterna coas distintas persoas: me, te,se, nos vos.
Ex. (El) queimouse (a si mesmo) e tivo que ir ao médico.
Manolo peitéase con coidado.
Vístese de vagar.
Lavouse en media hora.
OLLO!! En galego é incorrecto o uso das formas reflexivas na función de CI cando na oración xa aparece un CD expreso.
Ex. Lavou os dentes (non, lavouse os dentes)
Peiteou os cabelos (non, peiteouse os cabelos)
2. Valor recíproco.
Indica a dous ou máis suxeitos executando e recibindo alternativamente a acción verbal. Neste caso pode desempeñar a función de CD ou CI.
Ex. Anxo e Antía quérense moito.
CD
Aloumiñábanse con tenrura.
CD
Aínda se seguían escribindo cartas de amor. CI
3. Valor pronominal.
O se acompaña a verbos que necesitan do pronome para manter o seu significado. Non teñen función nin de CD nin de CI, forman parte inseparable do verbo. Varía coa persoa verbal (lémbrome, lémbraste, lémbrase…) .
Verbos deste tipo son:
a) Verbos de emoción ou sentimento (verbos seudorreflexivos). Neste casos o verbo soe ir acompañado do Suplemento.
Ex. Sempre se queixa do mesmo.
Arrepentiuse do que dixo.
Lembrouse da súa infancia.
b) Tamén son construcións pronominais determinados verbos transitivos que se converten en intransitivos mediante o pronome se.
Ex. Botou auga / Botouse de cabeza.
Moveu varios quilos / Mouveuse de sitio.
Lanzou a pedra moi lonxe / Lanzouse ao baleiro.
OLLO!! En galego os verbos intransitivos de movemento non admiten a marca pronominal Ex. Marchou moi lonxe.
Caeu dunha árbore.
Veu de Madrid.
4. Valor impersoal.
Neste caso o se tampouco ten función sintáctica. Se é a marca de impersoalidade.
Son construcións que carecen de suxeito (pero se lle quitamos o se aparece tan suxeito).
Só se emprega co verbo en 3º persoa de sg. Non admite o plural.
Non varían coa persoa verbal.
Ex: Auxiliouse aos feridos
Estase ben aquí
Admírase ao heroe
En España lese pouco
Maltrátase ao contribuínte
Cadro fonemas consonánticos en galegoVíctor Agrasar SaleguiFonética e fonoloxía son dúas disciplinas que se ocupan do estudo dos sons desde perpectivas distintas pero
complementarias.
Situada nos eidos da física e a fisioloxía, a fonética é a disciplina que se encarga do estudo dos sons (e as súas
combinacións) como material acústico que constitúe a substancia da expresión da linguaxe humana; describe os
seus compoñentes acústicos: ton, intensidade, cantidade ou duración e timbre, e ocúpase ademais dos mecanismos
de produción (articulación) e percepción dos sons: fonación, órganos que interveñen no proceso e as características
das ondas sonoras.
Dous son os tipos de sons dos que se ocupa a fonética:
1.- Os sons da fala ou realizacións concretas dun individuo ó longo da súa vida, teoricamente infinitas e
condicionadas pola idade, o sexo, as peculariedades do seu aparello fonador,…
2.- Os sons da norma, realizacións concretas condicionadas polo contexto fonético e comúns a todos os falantes
dun idioma. Reciben o nome de variantes combinatorias ou alófonos.
O SUBSTANTIVOBeatriz GMDescrición do substantivo da lingua galega
Curros EnríquezsamuelbouzadaEl documento resume la XXVI edición del Gran Premio de Camiones de España celebrado en el circuito de Jarama. El piloto alemán Jochen Hahn se llevó el título gracias a sus resultados en Jarama y Le Mans, mientras que el español Antonio Albacete, segundo en la clasificación general, buscaba acercarse al líder aprovechando la carrera en su casa. El circuito de Jarama, el primero permanente de España, ofreció como siempre un gran espectáculo para los más de 32.000 espectadores.
Manuel curros enríquezxanelaManuel Curros Enríquez fue un poeta popular gallego que vivió entre 1851 y 1908. Escribió poemas, leyendas tradicionales y textos que identificaban la cultura gallega. En 1880 publicó su colección de poemas "Aires da miña terra" con temática costumbrista, al igual que las "Follas novas" de Rosalía de Castro. En 1888 publicó la obra "O divino sainete" que analizaba aspectos críticos e ideológicos de la época.
Valores do pronome SEVíctor Agrasar SaleguiVALORES DE “SE”
En galego hai dúas formas homónimas de “se” que cómpre distinguir, como conxunción e como pronome persoal.
a) Como conxunción (nexo de subordinada)
Se collen o tren das doce chegarán a Vigo ás tres.
Este rapaz sempre fai como se non oíse.
Pregúntalle se vai ir á voda de Xurxo.
Non lle fagas caso se che di que vaias con el.
b) Como pronome persoal. Neste caso distinguimos:
1. Valor reflexivo.
Indicando a coincidencia entre o axente e o paciente da acción (REFLEXIVIDADE) , isto é, o suxeito realiza unha acción que recae sobre si mesmo. Admite o reforzo a si mesmo e alterna coas distintas persoas: me, te,se, nos vos.
Ex. (El) queimouse (a si mesmo) e tivo que ir ao médico.
Manolo peitéase con coidado.
Vístese de vagar.
Lavouse en media hora.
OLLO!! En galego é incorrecto o uso das formas reflexivas na función de CI cando na oración xa aparece un CD expreso.
Ex. Lavou os dentes (non, lavouse os dentes)
Peiteou os cabelos (non, peiteouse os cabelos)
2. Valor recíproco.
Indica a dous ou máis suxeitos executando e recibindo alternativamente a acción verbal. Neste caso pode desempeñar a función de CD ou CI.
Ex. Anxo e Antía quérense moito.
CD
Aloumiñábanse con tenrura.
CD
Aínda se seguían escribindo cartas de amor. CI
3. Valor pronominal.
O se acompaña a verbos que necesitan do pronome para manter o seu significado. Non teñen función nin de CD nin de CI, forman parte inseparable do verbo. Varía coa persoa verbal (lémbrome, lémbraste, lémbrase…) .
Verbos deste tipo son:
a) Verbos de emoción ou sentimento (verbos seudorreflexivos). Neste casos o verbo soe ir acompañado do Suplemento.
Ex. Sempre se queixa do mesmo.
Arrepentiuse do que dixo.
Lembrouse da súa infancia.
b) Tamén son construcións pronominais determinados verbos transitivos que se converten en intransitivos mediante o pronome se.
Ex. Botou auga / Botouse de cabeza.
Moveu varios quilos / Mouveuse de sitio.
Lanzou a pedra moi lonxe / Lanzouse ao baleiro.
OLLO!! En galego os verbos intransitivos de movemento non admiten a marca pronominal Ex. Marchou moi lonxe.
Caeu dunha árbore.
Veu de Madrid.
4. Valor impersoal.
Neste caso o se tampouco ten función sintáctica. Se é a marca de impersoalidade.
Son construcións que carecen de suxeito (pero se lle quitamos o se aparece tan suxeito).
Só se emprega co verbo en 3º persoa de sg. Non admite o plural.
Non varían coa persoa verbal.
Ex: Auxiliouse aos feridos
Estase ben aquí
Admírase ao heroe
En España lese pouco
Maltrátase ao contribuínte
Cadro fonemas consonánticos en galegoVíctor Agrasar SaleguiFonética e fonoloxía son dúas disciplinas que se ocupan do estudo dos sons desde perpectivas distintas pero
complementarias.
Situada nos eidos da física e a fisioloxía, a fonética é a disciplina que se encarga do estudo dos sons (e as súas
combinacións) como material acústico que constitúe a substancia da expresión da linguaxe humana; describe os
seus compoñentes acústicos: ton, intensidade, cantidade ou duración e timbre, e ocúpase ademais dos mecanismos
de produción (articulación) e percepción dos sons: fonación, órganos que interveñen no proceso e as características
das ondas sonoras.
Dous son os tipos de sons dos que se ocupa a fonética:
1.- Os sons da fala ou realizacións concretas dun individuo ó longo da súa vida, teoricamente infinitas e
condicionadas pola idade, o sexo, as peculariedades do seu aparello fonador,…
2.- Os sons da norma, realizacións concretas condicionadas polo contexto fonético e comúns a todos os falantes
dun idioma. Reciben o nome de variantes combinatorias ou alófonos.
Tres xeracións de poesía galegatrafegandoronseisA poesía galega durante a ditadura
El papel de la mujer en la publicidad franquista.Proyecto IntegradoEl documento describe el papel de la mujer en la publicidad durante la época franquista. Los anuncios eran totalmente machistas y retrataban a la mujer como un objeto del hombre, recatada y sin enseñar su cuerpo. La mujer debía cubrir todas las necesidades del hombre y no se le permitía trabajar salvo como ama de casa a menos que tuviera permiso del marido, ya que era considerada menor de edad y pasaba de la tutela del padre a la del esposo.
Fonética y fonologíaPablo MartinezEste documento trata sobre fonética y fonología. Explica las diferentes ramas de la fonética como fonética experimental, fonética articulada, fonemática y fonética acústica. También describe los órganos de la voz, mecanismos de producción de sonidos, vocales, consonantes y la fonología. Define conceptos como fonema y alófono y explica las diferencias entre fonética y fonología.
Setenil De Las BodegascosasdeandaluciaSetenil de las Bodegas es un pueblo español conocido por sus casas construidas dentro y debajo de las paredes de roca de pizarra, lo que le da un aspecto único. Sus calles estrechas y casas antiguas lo convierten en un destino pintoresco para visitar y admirar su arquitectura y paisajes naturales.
Gestión y organización de la información v2Pere MasipEl documento describe varias herramientas para gestionar y organizar la información recuperada, incluyendo programas de gestión documental como EndNote y Zotero para crear bibliografías, bases de datos y sistemas de gestión documental para almacenar documentos, servicios de bookmarking social como Delicious para compartir enlaces, y sistemas de alertas y RSS para mantenerse actualizado sobre temas específicos.
el Poder Mediáticoguest0c90808El documento discute cómo la información se trata como una mercancía en los medios de comunicación. La información se distribuye no para informar o educar al público, sino como un producto comercial. Aunque la audiencia recibe la información de forma gratuita en la radio, televisión y prensa, en realidad son los anunciantes quienes pagan por la distribución de contenido a través de la publicidad. Debido a esta dependencia de los ingresos publicitarios, los contenidos transmitidos han sido parcialmente manipulados para satisfacer a los an
Ecofra11d d2 tertiarisation eco 1978-2008_insee (http://insee.fr/fr/themes/do...Ministère de l'Économie et des FinancesEntre 1978 et 2008, la productivité du travail en France a ralenti, passant en moyenne de 2,6 % à 1,0 % par an, tandis que le processus de tertiarisation a entraîné la création de 150 000 postes dans les services marchands chaque année. Bien que la tertiarisation ait été liée à ce ralentissement, les effets de transformation utilisés ont montré une neutralité apparente, avec des impacts compensés entre branches à haute et basse productivité. En conséquence, la principale cause du ralentissement observable réside davantage dans les grandes branches économiques et leur dynamique interne, plutôt que dans la simple réallocation des emplois entre secteurs.
Normas ortográficas e morfolóxicas da lingua galegaAntonio SalvadoresNormas ortográficas e morfolóxicas da lingua galega. Normativa de 2003. Tiradas de http://www.xunta.es/linguagalega/arquivos/normasrag.pdf
Cerdedo1xaimevarelaJohn, 11 anos, botando de menos Cerdedo. Dende Londres
Aplicaciones blogs cañadaxaimevarelaEl documento habla sobre el uso de la tecnología en el aula. Señala que la tecnología debe usarse para mejorar aquello que ya se hace bien en la versión analógica y no para cosas que se hacen mal. También describe las características de la Web 2.0 y los blogs, y cómo estos pueden usarse como herramientas educativas. Finalmente, menciona algunas herramientas y sitios web que pueden utilizarse en el aula.
Magnitudes físicas tempo.ppt. Estudo práctico no laboratorio e na contorna,MonContosConcepto, descrición, variantes, medidas, aparellos, importancia...
Memoria do Proxecto Somos quen. Curso 2024-25..pdfvilabarreiroMemoria visual de actividades realizadas no curso 24-25. Proxecto Somos quen. CEIPP Os Casais.
Proxecto de Educación en Valores, Educación para o Desenvolvemento e Cidadanía Global.
Sistema de monitorización remoto de variables ambientais.pdfiesasoreyProxecto da materia de Tecnoloxía para o Programa Naturézate dentro do Plan Proxecta elaborado por alumnado de 4º ESO do IES Francisco Asorey. Consiste no deseño dun sistema de monitorización remoto de variables ambientais o que permitiría coñecer en tempo real diferentes valores e rexistrar a súa evolución no tempo.
plantas e química.Especie, descición. ralación coa química, usosMonContosUn traballo realizado no IES Francisco Asorey no Ano Mundial da Química (2011)
2. Índice Fonema ,son e grafía Fonética e fonoloxía Sílaba Fonemas vocálicos Alteracións principais no vocalismo Fonemas consonánticos e as súas alteracións principais (seseo, gheada)
3. Fonema, son e grafía Fonema: É o elemento mínimo distintivo. Non se poden dividir en unidades menores e permiten distinguir palabras. Tipos de fonemas: Fonemas vocálicos Fonemas consonánticos Son: Unidades fonéticas concretas pronunciadas por cada individuo en calquera acto de fala. Grafía: Representación dos fonemas na escritura, as letras.
5. Alteracións do sistema vocálico Son alteracións que se producen nas palabras debido ás vogais, hai casos nos que se engaden vogais como por exemplo: Prótese: engadir unha vogal ao comezo; arradio=radio Epéntese: engadir unha vogal no medio da palabra; soio=só Paragoxe: engadir unha vogal o final; facere=facer Ou alteracións nas que se suprime a vocal: Aférese: suprímese a vocal ao principio das palabras; topar=atopar Síncopa: suprímese una vogal no medio da palabra; pra = para Apócope: suprímese a vogal final; verdá=verdade, pa =para
6. Metafonía Fenómeno que consiste en que a vogal tónica abra por influxo dunha A final ou peche por influxo do O final exemplos: Voda = V/ɔ/da; o A final inflúe no O tónico abríndoo Medo= M/ e/do; o O final inflúe no E tónico pechándoo.
7. Outras alteracións vocálicas Harmonización: consiste en pechar un grao unha vogal por influxo dun I tónico - Direito en lugar de dereito - Cireixa en lugar de cereixa Labialización: Lovar en lugar de levar.
8. Fonemas consonánticos Son fonemas asilábicos pois para formaren sílaba precisan ir acompañados de unha vogal
9. Alteracións do sistema consonántico Seseo :Consiste na non diferenciación do fonema / θ / e a súa realización como /s/ Seseo total : cando se produce en calquera posición, tanto explosivo como implosivo Explosivo: sinco= cinco Implosivo: Lus=luz Seseo parcial : canso soamente se produce en posición implosiva Gheada : consiste na relización do fonema sonoro G dun xeito máis ou menos aspirado Gato=háto
10. A sílaba É unha unidade composta dun ou máis fonemas. Clasificación das sílabas: -Libres ou abertas: as que rematan en vogal -Trabadas ou pechadas: As que rematan en consoante -Tónicas: Aquelas sobre as que recae o acento da palabra -Átonas: sobre as que non recae o acento da palabra
11. Ditongo, tritongo e hiato Ditongo : é a agrupación de dúas vogais nunha mesma sílaba; é preciso que polo menos unha das vogais sexa de serie pechada i, u - Crecentes: cien-cia -Decrecentes:fei-ra Tritongo: é o encontro de tres vogais nunha soa sílaba. Fórmase cunha vogal tónica aberta ou media entre dúas vogais de serie pechada Hiato: consiste no encontro dunha palabra de dúas vogais heterosilábicas, e dicir pertencentes a sílabas distintas